Damien Cave / New York Times
Rus bir savunma tedarikçisinden elde edilen belgeler ve Vietnam, ABD ve diğer ülkelerden yetkililerle yapılan görüşmelere dayanarak New York Times’ın yaptığı bir araştırma, Vietnam’ın Rusya’dan yaptığı bir dizi askeri alımı, gizli ödeme sistemlerini ve ABD’den uzaklaşıp Rusya’ya yaklaşırken sergilediği büyük bir ton değişimini ortaya koydu.
Yüksek düzeyli görüşmeler ve kamuya açık kayıtlarla birlikte bu işlemler, yalnızca Biden yönetimi döneminde ABD ile ısınan ilişkilerden sonra Vietnam’ın değişen jeopolitiğini değil, aynı zamanda Rusya’nın Çin’in arka bahçesinde hâlâ büyük bir güç olduğunu kanıtlama çabasını da gözler önüne seriyor.
Vietnam gizlice rusya’dan silah satın alıyor
Bu yaz, Vietnamlı askeri çevrelerde, ülkenin hava ve deniz savunması için Rusya ile önemli yeni anlaşmalar imzaladığına dair söylentiler ortaya çıktı. Bu anlaşmaların uluslararası yaptırımlara rağmen yapıldığı düşünülüyor. Bir kaynağın paylaştığı bir tabloda, Vietnam’ın (müşteri numarası 704) Sukhoi tarafından üretilen gelişmiş Su-35 savaş uçağı için bir elektronik harp sistemi satın aldığı görülüyordu.
Üst düzey bir Vietnamlı askeri yetkili, ülkenin çeşitli uçak seçeneklerini değerlendirdiğini doğruladı. 1980’lerde üretilen bazı savaş uçakları ve helikopterler de dahil olmak üzere filonun acilen yenilenmeye ihtiyacı olduğunu söyledi.
ABD Kongresi’nden bir yetkili, bu yılın başlarında Kongre’ye Vietnam’ın deniz ve hava savunma modernizasyonlarıyla ilgili gizli bir değerlendirmenin sunulduğunu doğruladı. Bu, ABD tarafından önerilen ancak gerçekleşmeyen silah satışları sonrası oluşan endişenin bir göstergesiydi.
Bu ayın başlarında, Ukrayna yanlısı bir hacker grubu, Rusya’nın büyük savunma ihracatçılarından Rostec’e ait yaklaşık 1000 belgeyi sızdırdı. Yüzlerce belgede “____ _____ ____ 2.pdf” gibi dosya adları arasında Vietnam’a (müşteri 704) yapılan atıflar vardı.
Belgelerde yer alan tam tablo, İran, Cezayir ve Vietnam’ın siparişlerini doğruladı. Vietnam’ın siparişi, dokuz adet Su-35 elektronik harp sistemi içeriyordu. Yaklaşık 190 milyon dolarlık bu sistemler ve kara konuşlu versiyonlar, füzeleri karıştırma ve yönlendirme kabiliyetine sahipti.
Vietnam, bu alımları ya da Rus jetlerine dair herhangi bir siparişi kamuya açıklamadı. Ancak belgeleri inceleyen askeri analistler, bunun son yıllarda Vietnam’ın yaptığı en büyük savunma anlaşması olabileceğini söylüyor. ABD ve Avrupa açısından, Rusya’ya giden para akışı Ukrayna savaşı nedeniyle artan bir endişe kaynağı.
Alımları doğrulayan Vietnamlı yetkililerden biri, anlaşmanın 8 milyar dolar değerinde olduğunu ve 40 yeni savaş uçağı içerdiğini belirtti.
Yaptırımları aşmak için aracılar kullanıldı
Rostec belgelerinde, çalışanların ödemelerde yaşanan gecikmelerden şikayet ettiği ve bu ödemelerin uluslararası yaptırımları atlatmak amacıyla başka şirketler üzerinden aktarılması gerektiği yazıyordu.
2023’te Vietnam Maliye Bakanlığı’na ait bir belge, ödemelerin Rusya-Vietnam ortak petrol ve gaz girişimi üzerinden yönlendirilmesi planını içeriyordu. Rostec belgelerinde ayrıca ek askeri-teknik ortak girişimlere dair kayıtlar da yer aldı.
Belgelerden biri, Hanoi’deki bir şirketin ABD Hazine Bakanlığı’nın yaptırım listesine eklendiğini belirtiyordu. Bu bilgi, ABD Hazine Bakanlığı’nın veri tabanıyla doğrulandı. Hanoi’nin işçi sınıfı mahallelerinden birinde bulunan şirketin ofislerini ziyaret girişimi ise güvenlik görevlilerince engellendi.
Trump Vietnamlı yetkilileri uzaklaştırıyor
ABD-Vietnam ilişkileri, Biden yönetimi döneminde 2023 yılında “kapsamlı stratejik ortaklık” seviyesine çıkarılmış ve bir başkanlık ziyaretiyle zirveye ulaşmıştı.
Ancak Trump, 1990’larda başlayan savaş sonrası istikrarlı uzlaşma sürecini bir dizi politikayla tersine çevirdi. Bu, dış yardımlarda kesintiyle başladı. Ardından Nisan ayında Vietnam’a %46’lık bir gümrük vergisi önerildi.
Bu oran daha sonra %20’ye düşürülse de Vietnamlı yetkililer, ABD’li müzakerecilerin sık sık çelişkili davrandığından, söz verip farklı şeyler yaptığından ve belirsiz taleplerle süreci zorlaştırdığından şikayet etti. Aynı durum, Vietnam’ın öncelik verdiği mobilya sektörüne yönelik ABD vergileriyle de tekrarlandı.
Vietnam, Rusya’dan yaptığı silah alımlarından dolayı Trump’ı suçlamıyor. Ancak Çin ile ABD arasındaki ilişkiler kötüleşirken, kendi yoluna devam etmesi gerektiğini söylüyor. Şimdilik, geçmişte olduğu gibi, Vietnam ABD’ye kıyasla Rusya’ya daha fazla güven duyuyor.
“ABD, Vietnam’ın savunma tedarikinde daha çeşitli kaynaklara geçişinin uzun vadeli bir süreç olduğunu kabul etmeli” diyen bir Vietnamlı askeri yetkili, sözlerine şöyle devam etti: “Bu bir gecede olmaz. ABD, Vietnam’ı Rusya’dan silah almayı bırakmaya zorlamak yerine, askeri olmayan alanlarda iş birliğini artırmalı”
© 2025 The New York Times Company
