Tripp Mickle / The New York Times
Bu yıl Apple, Amazon, Microsoft ile Facebook ve Google'ın ana şirketleri şimdiye kadar 2,7 trilyon dolardan fazla değer kaybetti. Bu rakam aşağı yukarı İngiltere'nin yıllık gayri safi yurtiçi hasılasına denk geliyor. Peki şirketler Wall Street'teki bu çöküş için ne yaptı? Microsoft çalışanlarının ikramiye havuzunu ikiye katladı, Google daha fazla mühendisi işe alacağını duyurdu ve Apple en iyi donanım mühendislerini 200 bin dolarlık ikramiye yağmuruna tuttu.
Liderliklerini pekiştirecekler
Borsadaki görece panik ile teknoloji devlerinin işlerini her zamanki sakinlikleriyle yürütmesinde bir uyumsuzluk var. Bu analistlerin, yatırımcıların ve iktisatçıların dünyanın en büyük şirketlerinin kendi pazarlarında liderliklerini pekiştireceğini tahmin edeceğinin bir habercisi. Beklentilerin yükselişi, şirketlerin dünyanın en kazançlı işlerinden bazıları üzerinde sıkı kontrole sahip olmasını yansıtıyor: Sosyal medya, birinci sınıf akıllı telefonlar, e-ticaret, bulut bilişim ve arama.
İşe alımların artması bekleniyor
Walmart ve Target gibi büyük şirketler zorlanırken S&P 500 cuma günü ayı piyasasına girdi. Ancak teknoloji şirketlerinin bu alanlardaki hakimiyeti ve yan işletmelerdeki varlıkları enflasyon etkilerinden korunmalarını sağlıyor. Son yıllarda toplam değerleri biraz azalıp aralıksız büyümeleri yavaşlasa da önümüzdeki aylarda Microsoft, Google, Apple ve Amazon'un işe alımları artırması, daha fazla işletme satın alması ve düşüş eğilimindeki ekonominin diğer tarafında daha güçlü olarak ortaya çıkması bekleniyor.
Nakit bolluğu büyük bir avantaj
Londra merkezli danışmanlık firması Arete Research'ün kurucusu Richard Kramer, “Big Tech, 'Ekonomiyi unutun' diyebilir. Nakitleri olduğu için döngü boyunca yatırım yapabilirler” diyor. Büyük şirketlerin planları, teknoloji sektörünün geri kalanında harcama kesintileri ile keskin bir tezat oluşturuyor. Hisse senetleri yüzde 45 düşen Uber ile hisseleri yüzde 58 düşen Peloton gibi karsız şirketlerdeki keskin düşüşler CEO'larını işleri küçültmeye veya işten çıkarmaları değerlendirmeye sevk etti. Girişim sermayesi finansmanı yavaşladıkça yeni şirketler iş gücünü azaltıyor.
Satın alımlar artabilir
Araştırma firması Bernstein’in teknoloji analisti Toni Sacconaghi, bu şirketlerin düşen değerlerinin satın alma fırsatları yaratacağını düşünüyor. Federal Ticaret Komisyonu; Facebook, Apple, Amazon, Microsoft ve Google'ın devralma hareketlerini incelediği için büyük anlaşmaların zor olabileceğini belirtti. Ancak gelişmekte olan teknoloji veya mühendisler için daha küçük anlaşmalar yaygınlaşabilir.
Finansal veri şirketi Refinitiv'e göre Facebook, Amazon, Google, Apple ve Microsoft 2008 Krizi’nde iki yıl içinde 100'den fazla şirketi satın aldı. O dönemki satın alımlardan bazıları bugün dev şirketlerin temeli haline geldi. Apple yeni dizüstü bilgisayar işlemcilerini geliştirmesine katkıda bulunan çip şirketi PA Semi'yi, Google ise mobil reklamcılık işini oluşturmasına yardımcı olan AdMob'u satın aldı. Massachusetts Teknoloji Enstitüsü Sloan İşletme Okulu’nun dekan yardımcısı Michael Cusumano, “Büyükler daha da büyüyecek ve yoksullar daha da yoksullaşacak. Ağlar ticareti böyle etkiler” diyor.
Devleri bekleyen riskler
Bu dokunulmazlık duygusuna dair uyarılar da var. Ekonomi bozulmaya devam eder ve tüketiciler harcamalarını daha da azaltırsa büyük şirketlerin planları her an değişebilir. Bazı büyük şirketler ise diğerlerinden daha savunmasız. Facebook'un ana şirketi Meta Platforms uzun vadeli zorluklarla karşı karşıya olduğu için diğerlerinden daha kötü durumda. TikTok'un artan rekabetiyle kullanıcıları azalınca ve Apple'ın gizlilik politikasındaki değişiklikleri reklamları kişiselleştirme yeteneğini bozunca karları düştü.
Meta CEO'su Mark Zuckerberg bazı rollerde işe alımları geçici olarak dondurarak yanıt verdi. Personelle yakın zamanda yapılan bir toplantıda, çalışanlar işten çıkarmaların devam edip etmeyeceğini sordu. Bir sözcüye göre Zuckerberg işten çıkarmaların şirketin mevcut planlarında yer almadığını ve gelecekte olası olmadığını söyledi. CEO bunun yerine, şirketin harcamalarını yavaşlatmaya ve büyümeyi sınırlamaya odaklandığını söyledi.
Amazon da tökezledi
Amazon hayal kırıklığı yaratan sonuçları açıkladıktan sonra geçen ay çalışanlarına benzer bir mesaj gönderdi. Şirketin CFO’su Brian Olsavsky analistlerle yaptığı görüşmede, Amazon'un pandemi siparişlerine ayak uydurmak için depolara ve personele yaptığı harcamaları iki katına çıkarmasının ardından maliyetlerini inceleyeceğini söyledi. İnsanlar işe ve seyahate döndükçe Amazon'dan daha az alışveriş yapıyor. Bu nedenle şirkette ihtiyaç duyulduğundan daha fazla alan ve personel var.
Ancak Amazon'un kazançlı bulut işi Amazon Web Services (AWS) kar etmeye devam ediyor. Şirket, veri merkezlerine yaptığı harcamaları artırarak önümüzdeki aylarda başarısını artırmayı planlıyor. Ayrıca, kurumsal personelinin temel tazminatını 160 bin dolardan 350 bin dolara çıkarmayı taahhüt etti. Uzaya 38 roket fırlatarak da geniş bir uydu ağı kurma planına yatırım yapıyor.
Wall Street doğru gösterge olmayabilir
Teknoloji araştırmalarında uzmanlaşmış yatırım şirketi Loup Ventures'a göre Facebook, Microsoft, Google, Apple ve Amazon'un mart sonunda borç hariç toplam nakit değeri yaklaşık 300 milyar dolardı. Analistler nakit rezervlerin hisse fiyatları düştükçe hızlandırılmış hisse geri alımlarını finanse edebileceğini söylüyor. Bunu yapmak şirketlerin hisse başına kazançlarını artıracak, yatırımcılara daha fazla değer sağlayacak ve piyasaya firmalarının Wall Street'in varsaydığından daha değerli olduğunun sinyalini verecektir. Pandemi sırasında eve kapanan insanlar kendilerini dijital dünyaya kaptırınca bu şirketler diğerlerini geride bıraktı. Amazon'da el dezenfektanından deterjana kadar her mal için müşteri siparişleri arttı.
Kapanan mağazalar satışlarını çevrimiçine kaydırdı. Google ve Facebook reklamlarını hızlandırdı. Uzaktan çalışan öğrenciler ile çalışanlar yeni iPhone'lar, iPad'ler ve Mac'ler için savurganca harcamalar yaptı. Microsoft ise bu çalkantılı dönemde tam tersini yapıyor. Akranlarından daha dayanıklı olduğu kanıtlandıktan sonra cesaretlenen Microsoft maaşları artırıyor, bulut bilişim yatırımlarını büyütüyor ve oyun imparatorluğu için daha da fazla satış elde etmeyi umduğu 70 milyar dolarlık Activision Blizzard'ı satın alıyor.
Apple’dan 200 bin dolar bonus
Google ve Apple da benzer bir dayanıklılık sergiledi. CNBC'ye göre Alphabet'in yan kuruluşu Google performans değerlendirme sürecini yakın zamanda elden geçirdi ve personelin maaşlarına muhtemelen zam yapacaklarını açıkladı. Ayrıca büyüyen bulut işini desteklemek için veri merkezlerine yaptığı harcamaları artırmayı planlıyor. Apple CEO'su Tim Cook, uzun süredir şirketinin bir gerileme sırasında geleceğe yatırım yapması gerektiğini düşünüyor. 2008 krizi sırasında çalışanlarını ikiye, satışlarını neredeyse üçe katladı. Bloomberg'e göre son zamanlarda bazı donanım mühendislerine verilen ikramiyeler 200 bin dolara kadar yükseldi.
Ortakları devleri aşağı çekebilir
Teknolojideki en büyük şirketler için ilk test, zarar eden ortaklarından nasıl etkilenecekleri olacak. Amazon'un elektrikli araç üreticisi Rivian Automotive'deki hisseleri yüzde 65’ten fazla değer kaybederek 7,6 milyar dolarlık zarar oluşturdu. Analistler, pazarlamalarını finanse etmek için risk sermayesi fonuna güvenen uygulama geliştiricilerinin yavaşlamasıyla Apple'ın hizmet satışlarının azalabileceğini düşünüyor. Bulut yöneticileri ve analistler, girişimlerin bulut hizmetlerine yaptığı yatırımı tekrar gözden geçirdiğini, dolayısıyla Microsoft Azure ve Google Cloud’un büyümesinin sekteye uğrayabileceğini söylüyor.
Öncelik akıllı yatırım
Veri yönetimi şirketi DataStax'ın baş strateji sorumlusu Sam Ramji, "İnsanlar nasıl akıllıca harcama yapacaklarını çözmeye çalışıyor” diyor. Ufuktaki düzenleyici zorluklar, Big Tech şirketlerinin beklentilerini karartabilir. Yakında yasalaşması beklenen Avrupa Dijital Piyasalar Yasası, teknoloji platformlarının şeffaflığını artırmak için tasarlandı. Bu yasa diğer şeylerin yanı sıra Apple'ın Google'ı iPhone'larda varsayılan arama motoru yapmak için Alphabet'ten aldığı tahmini 19 milyar doları boşa çıkarabilir ve Bernstein'ın tahminine göre toplam brüt karın yüzde 3'ünü silebilir.
Ancak şirketlerin yasaya mahkemede itiraz etmesi, yasayı potansiyel olarak bağlaması bekleniyor. Yasanın çıkmaza girme olasılığı da analistlerin fikir birliğine ulaşmasını sağlıyor. Arete Research’ten Kramer “Big Tech daha güçlü olacak. Bu konuda ne yapılıyor? Hiçbir şey" diyor.
© 2022 The New York Times Company
