Amerikalı moda tasarımcısı Willy Chavarria, Adidas Originals ile iş birliğiyle tasarladığı bir ayakkabı nedeniyle “kültürel intihal” eleştirileri almasının ardından özür diledi.
“Kültürel intihal” kavramı, “bir topluluğun adet, uygulama ve fikirlerinin genellikle daha baskın bir topluluk veya toplum tarafından izinsiz ya da uygunsuz şekilde benimsenmesi” şeklinde tanımlanıyor.
'Oaxaca Slip-On' adı verilen model, Meksika’daki yerli zanaatkârların ürettiği geleneksel deri sandaletler olan 'huarache isimli sandaletlerden esinlenerek tasarlandı. Ancak, iddiaya göre tasarım, ortaya çıktığı topluluklarla herhangi bir görüşme yapılmadan veya onlara atıf verilmeden Çin’de üretildi. Bu durum, Meksika Cumhurbaşkanı’nın da aralarında bulunduğu pek çok kişi tarafından tepkiyle karşılandı.
BBC’ye gönderdiği açıklamada Chavarria, “Bu tasarımda ayakkabının sahiplenilmesinden ve Oaxaca topluluğu ile doğrudan, anlamlı bir ortaklık kurulmadan geliştirilmesinden dolayı derin üzüntü duyuyorum” ifadelerini kullandı.
Tazminat sağlanması görüşülüyor
Meksika Devlet Başkanı Claudia Sheinbaum, bir basın toplantısında, “Büyük şirketler sık sık yerli topluluklardan ürün, fikir ve tasarımlar alıyor. Onlara destek olabilmek için hukuki boyutunu inceliyoruz” diye ekledi.
Meksika Kültür Bakan Yardımcısı Marina Nunez, Adidas’ın Oaxaca yetkilileriyle temas kurarak “tasarımın kopyalandığı kişilere tazminat sağlanması” konusunu görüştüğünü belirtti.
Açıklamada özür dilendi
Adidas ise BBC’ye gönderdiği yazılı açıklamada, “Meksika’nın yerli topluluklarının kültürel zenginliğini ve el sanatları mirasının anlamını tanıyor ve buna değer veriyoruz” dedi. Açıklamada, “‘Oaxaca Slip-On’, kökleri Villa Hidalgo Yalálag geleneğine dayanan bir Oaxaca tasarımından esinlenmiştir. Kamuoyuna özür diliyor ve Yalálag topluluğu ile kültürel miraslarını onurlandıracak saygılı bir diyalog yürütme taahhüdümüzü yineliyoruz” ifadelerine yer verildi.
Associated Press’in haberine göre Adidas cuma günü Meksikalı yetkililere bir mektup göndererek, “Meksika’nın yerli halklarının kültürel zenginliğini derinden önemsediğini ve eleştirilerin önemini kabul ettiğini” bildirdi. Şirket ayrıca, yerli topluluklara verilen zararın “telafi edilmesi” için bir görüşme talep etti.
'Oaxaca sadece bir kelime değil; yaşayan kültürü, insanları ve tarihi var'
Siyah kalıplı, açık burunlu ayakkabının tanıtım görselleri, hem Adidas’ın hem de Chavarria’nın sosyal medya hesaplarından kaldırıldı. Chavarria, “Adidas ile birlikte tasarladığım Oaxaca slip-on hakkında yürekten konuşmak istiyorum” diyerek açıklamasına devam etti:
“Amacım her zaman Oaxaca’nın güçlü kültürel ve sanatsal ruhunu, yaratıcı topluluklarını onurlandırmaktı. Burası, güzelliği ve direnciyle bana ilham veren bir yer. Oaxaca sadece bir kelime değil; yaşayan kültürü, insanları ve tarihi var.”
Oaxaca topluluğu ile iş birliği yapmamasından dolayı pişman olduğunu vurgulayan Chavarria, “Bu durum, Oaxaca’nın, Villa Hidalgo Yalálag’daki Zapotek topluluğunun ve halkının hak ettiği saygı ve iş birliği yaklaşımının gerisinde kalıyor. Biliyorum ki sevgi sadece verilmez, eylemle kazanılır” dedi.
Kaynak: Gazete Oksijen
