Louvre Müzesi’nde açılan yeni Jacques-Louis David sergisi, sanat tarihinin en çok tartışılan tablolarından biri olan Marat’nın Ölümüne yeniden dikkat çekti. 1793’te Fransız devrimcisi Jean-Paul Marat’nın banyosunda bıçaklanarak öldürülmesini resmeden tablo, ilk bakışta sade bir cinayet sahnesi gibi görünür. Ancak BBC’nin sanat yazarı Kelly Grovier’in analizine göre bu eser, yalnızca bir anı değil, karmaşık bir görsel şifreler sistemi.
David’in yakın dostu olan Marat, devrim sırasında krallığın yıkılmasını savunan radikal bir gazeteciydi. Onu öldüren Charlotte Corday ise “halkı zehirlediğini” düşünüyordu. David, bu suikasti belgelemekle kalmadı, aynı zamanda Marat’yı “seküler bir Mesih”e dönüştürdü. Grovier, ressamın tabloya gizlediği çift semboller (iki kalem, iki mektup, iki tarih, iki imza) aracılığıyla hem kişisel bir yas hem de güçlü bir siyasi mesaj yarattığını söylüyor.
Tablonun merkezinde, Marat’nın ölü bedeni bir küvetin içinde yer alır. Sağ elinde bir kalem, sol elinde katilinin mektubu vardır. Masanın üzerinde ikinci bir kalem, mürekkep hokkası ve Marat’nın kendi yazdığı yardım mektubu bulunur. Bu tekrarlar, sanatçının izleyiciye sorduğu temel soruya işaret eder: Marat’yı öldüren bıçak mıydı, yoksa kelimeleri mi?
David, Hristiyan ikonografisinden de ödünç alır. Marat’nın sarkık eli, Michelangelo’nun Pietàsındaki İsa figürünü andırır. Kutunun üzerine kazınmış “Marat’ya, David” imzası ise Caravaggio’nun kendi adını kanla yazdığı Vaftizci Yahya’nın Başının Kesilişi tablosuna gönderme yapar. Böylece sanatçı, hem tanık hem de fail gibi davranarak kendini devrimin görsel tarihine dahil eder.
Eserin alt kısmında iki farklı tarih yer alır: silinmiş “1793” ve devrim takvimine ait “L’an deux” (ikinci yıl). Grovier, bu detayın “Hristiyan zamanı yerine devrim zamanını koyma” anlamına geldiğini söylüyor. Botticelli’nin Mistisiz Doğuş tablosundaki apokaliptik yazıt gibi, David’in bu çift tarihli imzası da geçmiş ile geleceğin çarpıştığı bir anı sembolize eder.
Marat’nın Ölümü, yalnızca bir portre ya da belge değil, sanatın gerçeği yeniden inşa etme gücünün bir örneği. Cinayeti kutsal bir sahneye dönüştürerek şiddeti yüceltmez, ama politik mit yaratmanın görsel mekanizmasını açığa çıkarır.
David’in yarattığı bu “devrimci ikon”, daha sonra Géricault’nun Medusa’nın Salına, Picasso’nun Guernicasına ve günümüzün savaş imgelerine kadar uzanan bir çizginin başlangıcı oldu.
