Yeni bir araştırmaya göre mikroplastikler artık insanların beyninde. Bunun insan sağlığı ve zihinsel keskinliği için potansiyel olarak tehlikeli sonuçları olabilir.
Bu hafta Nature Medicine’da yayımlanan bir araştırmaya göre küçük plastik parçaları kan-beyin bariyerini geçerek insanların beynine giriyor ve beyindeki mikroplastik oranı giderek artıyor. Araştırmada incelenen beyinlerde mikroplastik yoğunluğunun 2016 ile 2024 arasında yüzde 50 arttığı tespit edildi.
Bilim insanları ayrıca demans teşhisi konulduktan sonra hayatını kaybetmiş 12 kişinin beynini inceledi. Bu kişilerin beyinlerinde, normal beyinlere kıyasla 3 ila 5 kat daha fazla mikroplastik bulunduğu aktarıldı.
The Washington Post’un aktardığına göre araştırmanın başyazarlarından New Mexico Üniversitesi’nden toksikoloji profesörü Matthew Campen, araştırmayla ilgili daha önce verdiği bir söyleşide, “Ne zaman yüzeyi biraz daha kazısak durumun sandığımızdan daha kötü olabileceğine dair kanıtlara ulaşıyoruz” dedi.
Beş milimetreden, yani bir kalem silgisinden daha küçük olan plastik parçalarına mikroplastik deniyor. Onlardan daha da küçük olan nanoplastikler ise insan saçının genişliğinin bir fraksiyonu kadar olabiliyor. Çalışmada beyinlerde bulunan mikroplastiklerin çoğu nano ölçekte olduğu ifade edildi.
Geçen yıllarda bilim insanları plastik poşet, su şişeleri, lastiklerin, polyesterin ve sentetik giysilerin küçük plastik parçaları dökebilidiğini; bunların da havaya, gıdaya ve suya karışabildiğini tespit etti. Bu parçaların önemli bölümü insan vücuduna giriyor.
Yeni araştırma için bilim insanları 52 beyin numunesi inceledi. Beyinlerden 28’ine 2016’da, 24’üne ise 2024’te otopsi yapıldı. İncelenen her numunede mikroplastik örneğine rastlandı ancak 2024’te alınan örneklerde yoğunluğun çok daha fazla olduğu görüldü.
Araştırmacılar daha sonra 1997’den de bazı numuneleri inceledi ve aynı trendi gördü: Yakın zamanda alınan numunelerde çok daha fazla mikroplastik var. Araştırmacılar, insanların öldüğü yaş ile beyindeki mikroplastik oranıyla ilgili bir bağlantı bulamadı.
Campen, dünyada üretilen mikroplastik miktarının her 10-15 yılda bir ikiye katlandığını söylerken, “8 yılda insan organlarındaki oranının yüzde 50 arttığını görmemiz, çevrede gördüklerimizle orantılı” diye konuştu.
Araştırmacıların hesaplarına göre incelenen insan beyinlerinde yaklaşık 7 gram, yani bir plastik kaşık ağırlığından biraz fazla mikroplastik görüldü. Ancak araştırmacılar, beyindeki bazı partiküller mikroplastiğe benzediği için bu hesabın hatalı olabileceğini belirtti.
Rhode Island Üniversitesi'nde nörobilim profesörü olan ve mikroplastiklerin fare beyinleri üzerindeki etkisini inceleyen Jaime Ross, yeni araştırmayı övdü ve vücutta artan “plastik yükünün” iltihaplanmayı şiddetlendirebileceği için endişe verici olduğunu söyledi.
Araştırmacılar beyinde ilk kez mikroplastik bulmuyor olsa da, yeni çalışma plastik parçalarının frontal korteksin daha derinlerine ulaştığını gösteriyor. Geçen yıl bir grup araştırmacı beynin kokuları işleyen kısmında mikroplastikler bulmuştu. Parçacıklar, incelenen 15 beynin sekizinde mevcuttu.
Diğer bilim insanları, beyindeki mikroplastiklerin sağlığı nasıl etkileyebileceğini incelemek için fareleri kullandılar ve endişe verici sonuçlara ulaştılar. Ross ve diğer Rhode Island Üniversitesi araştırmacıları tarafından yapılan bir çalışmada, farelere plastik köpük ve yoğurt kaplarında kullanılan aynı tür plastik olan küçük polistiren parçacıklarıyla dolu su verildi. Sadece üç hafta maruz kaldıktan sonra, farelerin beyninde Alzheimer'ın erken belirtileriyle tutarlı değişiklikler de dahil olmak üzere bilişsel değişiklikler görüldü. (İnsanlar da mikroplastikleri su yoluyla alıyor - küçük parçacıklar şişelenmiş suda ve musluk suyunda bulundu).
Araştırmacılar, demansın vücudu nasıl değiştirdiği göz önüne alındığında, mikroplastikleri belirli bilişsel sorunlarla ilişkilendirmek için henüz çok erken olduğu konusunda uyarıda bulundu. Demans hastalarının kan-beyin bariyerlerinin daha zayıf olduğu ve toksinlerin beyinden temizlenmesinin daha zor olduğunu vurguladı. Bu nedenle, insan beynindeki yüksek miktardaki mikroplastikler demansın ya da Alzheimer'ın nedeni değil, bir sonucu olabilir.
