En yaygın kullanılan yapay tatlandırıcılardan biri olan aspartamın, yıllar süren çelişkili araştırmaların ardından Temmuz ayında yapılacak değerlendirme sonrasında Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından olası kanserojen olarak sınıflandırabileceği açıklandı.
Birçok diyet üründe kullanılıyor
Reuters'a konuşan kaynaklar, aspartamın DSÖ'nün Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı (IARC) tarafından 14 Temmuz'da insanlar için muhtemelen kanserojen olarak ilan edilmesinin beklendiğini söyledi. En yaygın tatlandırıcılardan biri olan aspartam piyasadaki birçok diyet kola ve düşük kalorili yiyeceklerde bulunuyor. Normal şeker gibi kalori içermesine rağmen 200 kat daha tatlı olduğu için az miktarda kullanılıyor.
Beklenen bu karar, PLOS Medicine'de yayınlanan 2022 tarihli bir çalışmanın yüksek miktarda aspartam tüketimi ile meme kanseri ve obeziteye bağlı kanser gelişme riskinin artması arasında bir bağlantı bulmasının ardından geldi. Aralık 2022'de yayınlanan ayrı bir çalışma ise tatlandırıcının farelerde anksiyete ile bağlantılı olduğunu ve etkisinin iki nesle kadar sürdüğünü ortaya koydu.
"Kurumlar hala güvenli buluyor"
ABD Gıda ve İlaç İdaresi, aspartamın içecekler, jelatinler, süt ürünleri ve pudingler gibi bazı gıdalar için masa üstü tatlandırıcı ve kuru baz olarak kullanımını 1974 yılında onayladı. 1996 yılında da genel tatlandırıcı olarak onaylandı. Coca-Cola ve Pepsi gibi birçok şirketi temsil eden American Beverage, Forbes'a e-posta yoluyla gönderdiği açıklamada, FDA gibi birçok gıda güvenliği kurumunun aspartamı güvenli bulmaya devam ettiğini belirterek ve IARC'yi bir gıda güvenliği kurumu değil diyerek reddetti ve aspartamın güvenliğinin arkasında durdu.
Aspartam uzun zamandır obezite ve diyabet hastaları için harika bir şeker ikamesi olarak görülüyor. Journal of the American Heart Association'da yayınlanan bir çalışmada, 203 katılımcıdan oluşan bir grup (sadece bazıları aşırı kiloluydu) şekerli içeceklerden tamamen su ve yapay olarak tatlandırılmış içeceklere geçiş yaptı. Katılımcılar üç gruba ayrıldı: Diyet kola gibi yapay tatlandırıcılı içecekler ve su içenler; sadece su içenler ve şekerli içecekler içenler.
Araştırmacılar normal kiloda olan katılımcılarda önemli bir kilo artışı veya sağlık değişikliği fark etmemiş olsalar da, yüksek düzeyde karın bölgesi yağı olan katılımcılarda ciddi değişiklikler görüldü. Yapay tatlandırıcılı içeceklere geçtiklerinde önemli ölçüde daha az kilo aldılar ve şekerli içecekleri tüketmeye devam edenler ortalama 10 kilo aldılar. Aspartam, normal şeker gibi kan şekeri seviyelerini etkilemediği için diyabet hastalarında kullanılması tavsiye ediliyor. US Endocrinology'de yayınlanan bir rapora göre aspartam gibi düşük kalorili tatlandırıcıların kullanımı diyabetin önlenmesi ve yönetiminde önemli bir rol oynayabilir.
