DSÖ'nün raporuna göre 43 ülke, gıdalardaki trans yağlarla mücadele için en iyi tedbirleri hayata geçirirken, bu sayede dünya genelinde 2,8 milyar insan trans yağlardan korundu. Bu konuda sağlanan ilerlemelere rağmen, dünya genelinde 5 milyar kişi hala trans yağların yıkıcı sağlık etkisinin riskiyle yaşıyor. Endüstriyel olarak üretilen trans yağlar, genellikle ambalajlı gıdalar, unlu mamuller ve yemeklik yağlarda bulunuyor.
Yılda 500 bin erken ölüme neden oluyor
Trans yağ tüketimi, her yıl dünya genelinde koroner kalp hastalığı nedeniyle yaklaşık 500 bin erken ölüme neden oluyor. DSÖ, 2018'de endüstriyel olarak üretilen trans yağların küresel olarak ortadan kaldırılması çağrısında bulunmuştu.
"Ortadan kaldırmanın maliyeti uygun"
Raporda görüşlerine yer verilen DSÖ Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, trans yağların bilinen bir faydası olmadığını, sağlık sistemleri için büyük maliyetlere yol açan sağlık riskleri olduğunu söylerken, "Buna karşılık trans yağları ortadan kaldırmak uygun maliyetlidir, sağlık için çok büyük faydaları vardır." ifadelerini kullandı.
Önleme politikası bulunmayan ülkeler
Trans yağ tüketimi nedeniyle en çok koroner kalp hastalığı kaynaklı ölümlerin yaşandığı 16 ülkenin 9'unda iyi bir önleme politikası uygulanmıyor. Bu ülkeler arasında Avustralya, Azerbaycan, Butan, Ekvator, Mısır, İran, Nepal, Pakistan ve Güney Kore de yer alıyor.
En iyi politikalar hangi ülkelerde?
Trans yağlarını ortadan kaldırmak için en iyi politikalar, Amerika ve Avrupa'daki yüksek gelirli ülkelerde uygulansa da Arjantin, Bangladeş, Hindistan, Paraguay, Filipinler ve Ukrayna gibi sayıları artan orta gelirli ülkeler de bu politikayı uyguluyor ya da benimsiyor.
Örnek olması beklenen ülkeler
Bu yıl trans yağları ortadan kaldırmak için en iyi politikaların Meksika, Nijerya ve Sri Lanka'da uygulanması öngörülüyor. DSÖ, ülkelere trans yağları ortadan kaldırma politikalarını iyi bir şekilde uygulamaları yönünde tavsiyede bulunurken, bu konuda ilerlemeler kaydedilmesi için rehberlik programı geliştirdi.
Trans yağ nedir?
Trans yağ son yıllarda sıklıkla duyduğumuz, aldığımız paketli gıdaların üzerinde de ibaresi olan bir ‘bilinmez’ olarak karşımıza çıkıyor. Çünkü çok kişi trans yağın sağlık açısından zararlı olduğunu biliyor ama pek çok kişi aslında trans yağın ne olduğunu bilmiyor. Trans yağ, hayvansal kaynaklı bazı besinlerde doğal olarak bulunan ve endüstriyel olarak oluşturulan yapay trans yağ olarak karşımıza çıkan bir çeşit doymamış yağ asididir. Yapay trans yağ; sıvı yağların katı yağlara dönüştürülmesiyle oluşan yağlardır.
Trans yağlar hangileridir?
Sıvı olup katılaştırılan tüm endüstriyel yağlar trans yağ içeren yağ olarak kabul edilir. Trans yağ örnekleri düşünülünce akla hemen margarinler gelir. Çünkü geçmişte margarinlerin birçoğu trans yağ asitleri ile oluşturulan yağlar olarak kabul edilir. Ancak pek çok ülkede olduğu gibi Türkiye’de margarinlerde trans yağ oranı yüzde 1’in altına düşürülmüştür. Tereyağı da trans yağ içeren yağlar olarak listesinde görülebilir. Çünkü tereyağı doğal olarak trans yağ içerir. Ürünlerin 0-0.5 gram arasında trans yağ içermesi ‘0 trans yağ içerir’ olarak kabul edilebilir.
Trans yağ içeren besinler hangileridir?
Paketli olarak aldığınız bazı ürünlerdeki ‘trans yağ yoktur’ ibaresi dikkatinizi çekmiştir. Gıda üreticileri trans yağın kötü şöhreti nedeniyle de bu ibareyi kendi ürünlerine eklemek isterler. İşlenmiş gıdalardaki yağlar genellikle trans yağlardır. Dolayısıyla trans yağ içeren yiyecekler şöyle açıklanabilir:
- Paketli hazır gıdalar
- Kızarmış hamur ürünleri
Muffin, kek ve turta gibi unlu mamüller - Bisküviler
- Dondurulmuş pizza ve diğer hamur içeren ürünler
- Dondurma, dondurulmuş yoğurt, milkshake gibi gıdalar
- Kurabiye
- Kraker
- Margarin
Kaynak: AA
