Dünyayı saran koronavirüs pandemisi Çin’in Wuhan kentinde başlamıştı. Dünya gençliğini esir alan e-sigara pandemisi ise yine Çin’den, bu kez teknoloji merkezi Shenzen’de üretilip dünyanın dört bir yanına illegal yollardan ulaştırılan kullan-at elektronik sigaralarla yayılıyor. Konuyu hafta sonu ekine kapak konusu yapan Times’a göre Londra’da aklınıza gelebilecek her tür dükkanda bu yasa dışı ürünlere rastlamak mümkün.
10 yıl önce 800 bin olan elektronik sigara kullanıcısı sayısı 4.3 milyonu geçti. Piyasa lideri Elfbar, ürünleri sürekli toplatılıyor olmasına rağmen haftada 2.5 milyon adet satıyor. Sadece gençler değil yetişkinler de kafelerde, sinemada, stadyumlarda hatta evlerinde kullanıyor. En büyük problem ise sigaraya göre zararsız görüldüğü ve arkadaşları arasında ‘cool’ gösterdiği gerekçesiyle 10 yaşındaki çocukların bile bu ürünleri kullanmaya başlamış olması. İngiltere’de 600 nefeslik ürünlerin satışı serbest, ancak piyasada 20 paket sigaraya eşit olan 6 bin-7 bin nefeslik kullan-at e-sigaralar her yerde yasa dışı olarak satılıyor. Mafya ve sokak çeteleri yüzde 300 kâr getiren bu cihazları ülkeye sokabilmek için tüm imkanlarını seferber etmiş durumda.
Sağlık Bakanlığı teşvik etmişti
Times’a göre salgının bu boyuta gelmesinde 3 yıl önce İngiltere Sağlık Bakanlığı’nın sigaraya güvenli alternatif olarak elektronik sigaralara onay vermesi etkili oldu. 18 yaş altına satışı yasak olmasına rağmen 11-18 yaş arasındaki her 10 gençten biri bu ürünleri denediğini söylüyor. 3 yıl elektronik sigaraların ve özellikle de son dönemde popüler olan meyve aromalı kullan-at cihazların uzun vadeli sağlık etkileri konusunda bir şey söyleyebilmek için kısa bir süre. Ancak birçok araştırma bu ürünlerin de sigara kadar akciğer tahribatına yol açabileceğini ortaya koyuyor. Hiç sigara içmemiş bir çocuğun elektronik sigarayla tanışması, ileriki yaşlarında sigaraya başlamaya 3 kat daha yatkın olmasına sebep oluyor.
Elektronik sigara ilk kez günde 60 sigara içtiği için akciğer kanseri olmaktan korkan Çinli eczacı Hon Lik tarafından icat edildi. Avrupa’ya gelişi 2007, yayılmaya başlaması ise 2010’lu yılları buldu. 2014’te İngiltere Sağlık Bakanlığı ‘elektronik sigaraların tütünle savaş için harika bir araç’ olduğunu ilan etti. İki yıl sonra İngiliz Tabipler Birliği tüm sigara tiryakilerine elektronik sigarayı önerdi. 2021’de tiryakilere doktorların elektronik sigara reçetesi yazması ve ücretinin devlet bütçesinden karşılanması bile teklif edildi. Şimdi ise aromalı kullan-at ürünlerin piyasaya çıkışı elektronik sigaraların kullanım amacını tamamen yeniden şekillendirdi.
Sigara içmeyen kişiler bile zararsız olduğunu düşündükleri bu ürünlere bağımlı hale geliyor. Kullan-at duman makineleri özellikle okullarda öğrenciler arasında statü sembolü oldu. TikTok videolarıyla gençler arasında dalga dalga yayılıyor. Parlak renkleri ile küçük yaştaki çocukları bile cezbediyor.
Çin bile yasakladı
Aralarında Brezilya ve Türkiye’nin bulunduğu 40 ülkede elektronik sigara satışı yasak. Avustralya ve Norveç’te nikotin içeren elektronik sigaralar yasak, Danimarka’da ise aromalılar. Tüm dünyaya bu aromalı kullat-at ürünleri gönderen Çin’de de bu ürünler gençlerde bağımlılık yapabilir endişesiyle yasak.
Kullan-at sigaraların bir kısmı tek kullanımlık, bir kısmı ise şarjlı lityum piller içeriyor. O yüzden aslında tehlikeli atıklar olarak kabul ediliyor. Avrupa’da her saniye kullan-at sigaralardan ikisi çöpe atılıyor. Bu da yılda 1200 akünün çöpe atılmasına denk bir miktar.
