Daha çok kadınlarda görülen anoreksiya, artık erkeklerde de dünya genelinde dikkat çekici bir artış gösteriyor. Araştırmalar, erkeklerde hastalığın seyrinin daha ağır olduğunu ve ölüm riskinin daha yüksek olduğunu ortaya koyuyor.
Euronews'a konuşan İngiliz komedyen Dave Chawner, anoreksiya ile genç yaşta tanıştı. Önce kilo kaybı çevresinden övgü aldı, ardından tartıya ve kalori hesaplarına saplantılı biçimde bağlandı. Günde saatlerce egzersiz yapıyor, açlık sürelerini “başarı ölçütü” haline getiriyordu.
Başta bir sorun yaşadığının farkında değildi. Ancak dört yılı aşkın sürede depresyon nedeniyle doktora başvurduğunda kendisine anoreksiya tanısı kondu. Bugün hâlâ tedavi görüyor ama aldığı destekler sayesinde hastalıktan uzaklaştığını söylüyor. Chawner, komedyenliğini de farkındalık için kullanıyor; Kent Üniversitesi ile birlikte stand-up komedinin iyileşme üzerindeki etkilerini araştıran bir projede yer alıyor.
“Yeme bozuklukları yanlış giden diyetler değil, ciddi birer akıl sağlığı sorunu,” diyor. Ona göre, bir sosyal içicinin ne zaman alkolik olduğunu fark etmenin zorluğu, yeme bozukluklarında da geçerli.
En ölümcül psikiyatrik rahatsızlıklardan biri
Johns Hopkins Medicine verilerine göre yeme bozuklukları, en ölümcül psikiyatrik hastalıklar arasında. ABD’de her 62 dakikada bir kişi bu nedenle hayatını kaybediyor.
Anoreksiya; kansızlık, çok düşük tansiyon, kemik erimesi ve organ hasarı gibi ciddi fiziksel sonuçlara yol açabiliyor. Ölüm oranı ilk dört yılda yaklaşık %5, tüm vakalarda ise %10’a kadar çıkıyor.
İngiltere’deki yardım kuruluşu Beat’in verilerine göre ülkede 1,25 milyon kişi yeme bozukluğu yaşıyor ve bunların dörtte biri erkek. NHS England Digital’in 2021 verileri, erkeklerde ve erkek çocuklarında yeme bozukluğu nedeniyle hastane yatışlarının beş yıl içinde %128 arttığını ortaya koydu.
Erkekler için daha ağır seyir
Uzmanlara göre anoreksiya erkeklerde çok daha ağır sonuçlara yol açabiliyor. Ölüm oranı kadınlara kıyasla sekiz kat yüksek. Erkeklerde hastaneye yatış oranı daha fazla, intihar riski ise kadınlara göre beş kat yüksek. Ölümlerin %20’si intihar nedeniyle gerçekleşiyor.
NHS danışmanı Clive Kelly, erkeklerin bulimia ve kusma davranışına daha yatkın olduğunu, yoğun egzersiz yaptıklarını ve çoğu zaman daha izole hissettiklerini söylüyor. Bu durumun, erkeklerde “kendini erkek gibi hissetmeme” duygusuna yol açtığını belirtiyor.
Çifte damgalama ve geç tanı
“Yeme bozukluğu kadın hastalığıdır” algısı erkeklerde damgalamayı artırıyor. Beat’ten Tom Freeston, bu inancın erkeklerin yardım aramasını engellediğini, teşhisin gecikmesine yol açtığını vurguluyor. 2023’te yapılan bir ankette İngiliz erkeklerin %53’ü “benim gibi biri yeme bozukluğu yaşayamaz” derken, %69’u yeme bozukluğu olan erkekleri hiç duymadığını belirtti.
Şili’deki Universidad Adolfo Ibáñez’den Emilio Compte ise “Ruh sağlığı sorunları zaten damgalanıyor, ama yeme bozukluğu yaşayan erkekler iki kat daha fazla damgalanıyor” diyor.
Tanı kılavuzlarının uzun süre kadın fizyolojisine göre hazırlanmış olması da erkeklerde teşhisi zorlaştırdı.
Sosyal medya baskısı ve beden algısı
Compte, beden imajı konusundaki çalışmaların kadınlarda yıllardır ilerlediğini, ancak erkekler için aynı düzeyde araştırma yapılmadığını belirtiyor. Sosyal medyanın da erkekler üzerindeki baskıyı artırdığını söylüyor: “Beden çeşitliliğini kabul etmek sadece kadınlar için değil, erkekler için de önemlidir.”
