Sigara, akciğerlerinize kalıcı zarar verir, kansere yakalanma riskinizi fazlasıyla artırır ve hayatınız boyunca size yüklü bir miktarda paraya mal olur. Ancak apaçık ortada olan tüm bu zararlarına rağmen milyonlarca insan hala sigara içiyor. Yaklaşık 7 milyon İngiliz’in ve 31 milyon Amerikan’ın sigaraya bağımlı oldukları biliniyor. Avrupa Birliği (AB) İstatistik Ofisi'nin verilerine göre (Eurostat) Avrupa’da en fazla sigara içilen ülke yüzde 29 ile Bulgaristan. İkinci sıradaki Türkiye’de ise halkın yüzde 27,3’ü sigara içiyor. AB ortalaması ise yüzde 18,4. Bu oranlar son birkaç on yılda düşmüş olsa da uzmanlar, daha fazla insanı bu ölümcül alışkanlığı bırakmaya ikna etmek için çabalıyorlar. Peki sigarayı bırakman neden önemli, bu karar sonrası vücudunuzla neler değişiyor?
20 dakika
Tütünde bulunan ve son derece bağımlılık yapan bir kimyasal olan nikotin, adrenalin salınımını tetikleyerek kalp atış hızınızı artırır. Son sigaranızı söndürdükten sadece 20 dakika sonra ise kalp atış hızınız yavaşlamaya başlayacaktır. Fakat kaç yıldır sigara içtiğinize bağlı olarak sigarayı bırakmanızın kalbiniz üzerindeki etkileri biraz daha az olabilir. Bunun sebebi ise sigara içmenin zamanla kalp kasını yaralayabilmesi ve kan damarlarına zarar verebilmesidir. American Heart Association’a göre bu durum, kalp çarpıntısı olarak da bilinen düzensiz veya hızlı bir kalp atışına yol açabilir. Bu yüzden de sigara içenlerin kalp krizi geçirme riski daha yüksektir.
Kan basıncı düşecek
Leicester’da sigara bıraktırma uzmanı olan Louise Ross, yurt genelinde sigara bağımlılıklarından kurtulmaya çalışan yüzlerce danışanla çalıştı. Şimdilerde Smoke-Free uygulaması için çalışmalarda bulunan Ross, “İçtiği son sigaradan sonraki 20 dakika içerisinde kişinin nabzı yavaşlamaya başlar ve daha normal bir seviyeye gelir. Aşağı yukarı bir saat içinde kan basınçları da normale döner. Sigara içenlerin kan basıncı çoğunlukla çok yüksektir. Sigara, kan basıncını yükseltir ve bu da diyabet veya kalp hastalığına sahip insanlar için fazlasıyla zararlı olabilir” açıklamasını yaptı.
8 saat: Oksijen seviyesi artacak
Sekiz saat sonra vücudunuzdaki oksijen seviyesi iyileşmeye başlayacaktır. NHS’ye (National Health Service – Ulusal Sağlık Servisi) göre kanınızdaki zararlı karbon monoksit seviyesi yarıya inecektir. İçeriğinde karbon da bulunan tütün, yakıldığında zehirli gaz salınımına sebep olur. Tatsız ve kokusuz olan bu gaz, sigara içtiğinizde kanınızdaki oksijenin yerini alır. Dolayısıyla karbon monoksit, akciğerlerinizin düzgün çalışmasına engel olur ve kalbinizi daha çok çalışmaya zorlar. Hücrelerinizin ve dokularınızın ihtiyaç duyduğu oksijeni alması zorlaşır, bu da felce veya kalp rahatsızlıklarına yol açabilir. Hamileyken sigara içerseniz, bahsi geçen karbon monoksit bu sefer de bebeğinizin ihtiyacı olan oksijeni almasını engeller.
48 saat: Tat ve koku değişimi
Sigarayı bıraktıktan iki gün sonra, bir zamanlar tadı tuzu olmayan peynirli sandviçinizin aslında ne kadar lezzetli olduğuna şaşırabilirsiniz. Bu durum, tat ve koku alma duyunuzun 48 saat içinde düzelmeye başlamasından kaynaklanır. Bu süre içerisinde vücudunuzdaki tüm karbon monoksit dışarı atılmış olacaktır ve akciğerleriniz de mukusu temizlemeye başlayacaktır. Sigara, burnunuzda bulunan koku alma sinirlerine zarar verebilir. Bu sinirler, maddelerin nasıl koktuğunu algılamamızı sağlar ve bu da tat alma duyumuzla ilişkilidir.
Zamanında her gün 40 sigara içen, ancak şu an Londra’da NHS psikiyatristi olarak çalışan Doktor Pemberton, sigarayı bıraktığında tat alma duyusunun aniden düzeldiğini belirtti. Daily Mail’in köşe yazarı Pemberton, sigara dumanının pek de hoş olmayan o kokusunun farkına vardığını ve eski kıyafetlerinin üstüne sinen sigara kokusunu almaya başladığını söyledi.
72 saat: Doha kolay nefes alacaksınız
Sigara içmeden 72 saat geçirdiğinizde daha kolay nefes aldığınızı fark edeceksiniz, çünkü bronşlarınız artık gevşemeye başlayacaktır. Ayrıca kanınızdaki oksijen seviyesi arttıkça enerjiniz de artacaktır.
Yıllar boyunca insanların sigarayı bırakmalarına yardımcı olan Ross, bunun çok büyük faydaları olduğunu gördü. Ross “Sigarayı bırakanlar daha az nefes darlığı çekerler. Yakın zamanda konuştuğum birisi, önceleri merdivenleri çıkarken durduğunu ve nefes nefese kaldığını ancak şimdi çok kolay çıktığını söyledi” açıklamasında bulundu.
2 hafta: Dolaşım sistemi fark edecek
Sigarasız iki haftayı tamamladığınızda dolaşım sisteminiz de iyileşmiş olacaktır. Kan, kalbinize ve kaslarınıza daha iyi pompalanacaktır. British Heart Foundation’a göre tüm bunlar, sigaradaki kimyasal maddelerin atardamarlarınızdaki duvarları yapışkan bir hale getirmelerinden kaynaklanıyor. Bu yağlı madde, atardamarlarınızı tıkamaya başlayabilir ve kanın düzgünce akması için gereken alanı küçültebilir. Kalbinize kan taşıyan bu damarların tıkanması kalp krizine yol açabilir. Fakat sigarayı bıraktığınız takdirde bu risk azalır.
3 ay: Öksürük azalacak
NHS’ye göre üç ay sonra akciğer fonksiyonlarınız yüzde 10’a varan bir artış gösterir. Bu sürede öksürük, hırıltılı soluk alma ve solunum problemleri de azalmaya başlar. Pemberton, yıllar boyunca sigara içmesinden kaynaklanan öksürüklerinin, sigarayı bıraktıktan yaklaşık iki hafta sonra ortadan kalktığını belirtti. Ancak sigarayı bıraktıktan sonra öksürmeye başlayanların da olabileceğini, böyle bir durumda kişilerin paniklememelerini söyledi. Zira bu öksürükler, akciğerlerin tekrardan çalışmaya başladıklarına işaret ediyor çünkü akciğerler, tüm kir ve pisliklerinden arınmaya çalışıyor.
1 yıl: Kalp krizi riski azalacak
NHS’ye göre bir yıl boyunca tek bir sigara dahi yakmamayı başarırsanız, kalp krizi riskiniz sigara içenlere kıyasla yarı yarıya azalacaktır. Dünya Sağlık Örgütü'ne göre, her yıl 1,9 milyon insan, tütün kaynaklı kalp hastalıklarından dolayı vefat ediyor. Bu, kalp hastalığından kaynaklanan tüm ölümlerin beşte biri demek.
Hatta pasif içicilik ve ara sıra sigara içmek bile kalp hastalığı riskini artırıyor. Bir yıl sigara kullanmadığınızda tıpkı kalp krizi riski gibi kalp hastalığı riski de yarı yarıya azalacaktır.
10 yıl: Kanser riski yarıya inecek
On yıl boyunca sigara içmediğinizde akciğer kanserinden kaynaklanan ölüm riski, sigara içenlere kıyasla yarıya inecektir. Kanser Araştırmaları Vakfı'na göre sigara içtiğinizde bu sigaralar 5000'den fazla farklı kimyasalın açığa çıkmasına sebep oluyor. İngiliz doktorların 50 yıl süren bir çalışmasının hemen ardından yayınlanan 2004 tarihli bir başka araştırmada, sigara içenler 30 yaşından önce sigarayı bırakırlarsa, sigaranın neden olduğu akciğer kanseri riskinin yüzde 90’ından da fazlasını önleyebilecekler. Sigara içmek, akciğer kanserinde olduğu kadar diğer kanserler üzerinde de etkili. Öyle ki uzmanlara göre sigara, ağız, boğaz, karaciğer ve pankreas gibi 15 farklı kanser türüne sebep olabiliyor. Smoke-free uzmanı Ross, sigarayı bırakmanın kalp krizi riskini de yavaş yavaş azaltacağını, ayrıca akciğer kanseri başta olmak üzere diğer kanserlere yakalanma riskinin de düşeceğini belirtti. Ancak Ross’a göre on yıl sigara içmediğinizde kansere yakalanma riskinizin de tamamen ortadan kalkacağına dair kesin bir kural yok, zira bu durum, önceden ne kadar sigara içtiğinize ve başka hangi koşullar altında yaşadığınıza bağlı.
