Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) Başkanı İbrahim Hacıosmanoğlu profesyonel liglerde görev alan 571 hakemden 371’inin bahis hesabının olduğunu, 152’sininse aktif şekilde bahis oynadığını duyurdu. Hacıosmanoğlu'nun açıklamaları spor camiasında deprem etkisi yarattı. Spor kulüplerinden üst üste açıklamalar gelirken, İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı hali hazırda hakemleri kapsayan bahis soruşturmasının derinleştirileceğini duyurdu.
Bahis iddialarına adı karışan hakemler hakkında işlem başlatılması beklenirken, hakemlik kriterleri ve hakemlerin çalışma koşulları merak yarattı.
Nasıl hakem olunur?
Hakem olmak için belli bir üniversite bölümü okuma koşulu yoktur fakat üniversitelerin Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu’ndan mezun olan kişiler hakemlikte daha avantajlıdır. Temel olarak hakemler, Hakemlik Sertifika Programı’na katılıp İl Hakem Kurulunun düzenlediği Atletik Testi geçtiklerinde bu mesleği icra edebilirler. Ayrıca İl Hakem Kurulu’nun düzenlediği Aday Hakem Kursu’na katılıp yazılı sınavı ve Atletik Testi geçen kişiler de bu mesleği yapabilir.
Hakem olmak için gerekenler şu şekilde sıralanabilir:
- En az lise mezunu olmak
- 30 yaşından büyük olmamak
- Hakemlik eğitimi almak
- Yazılı sınavı ve/veya Atletik Testi geçmek
- İl Hakem Kurulu’na gerekli evrakları teslim etmek
Nasıl profesyonel hakem olunur?
Hakemlik sınavını kazanan adaylar aday hakem olarak amatör ligler ve okul müsabakalarında görev alabilirler. Aday hakemlerin üç yıl içerisinde gerekli kriterleri sağlayarak İl Hakemliği'ne yükselmeleri gerekir. Bu kriterler şöyledir:
- En az 1 (bir) yıl süre ile AH olarak görev yapmak,
- Bu süre içerisinde en az 1 (bir) tanesi hakemlik olmak üzere en az 5 (beş)
müsabakada görev yapmak, - Atletik yapıya sahip olmak ve erkekler için 1,70 metre, kadınlar için ise 1,60
metreden kısa olmamak, - Resmi bir sağlık kurumunun Sağlık Kurulundan son 6 ayda alınmış, dâhiliye,
göz, psikiyatri (psikiyatri uzmanının olmadığı yerlerde nöroloji), hariciye, kulak burun
boğaz uzmanlarından "Futbol Hakemliği Yapabilir veya Lens ile Futbol Hakemliği
Yapabilir" ifadesinin yer aldığı onaylı kurul raporu almak.
Ardından yükselmek için yine TFF tarafından belirlenen kriterleri sağlamak şartı ile;
- İl hakemleri mevcut görevlerinde en az 3 yıl çalıştıktan sonra ‘‘Yan klasman’’a,
- Yan klasmanda görevli hakemler 3 yılın ardından ‘‘C klasmanı’’na,
- C klasmanında 3 yıl görevin ardından ‘‘B klasmanı’’na,
- B klasmanında 3 yıl görevin ardından ‘‘A klasmanı’’na terfi edilme hakkı elde eder.
- A klasman hakemler gerekli kriterleri sağlamalarının ardından Süper Lig'de görevlendirilir.
Ancak gözlemci hakem notları, eğitim ve antrenman devamlılığı gibi kriterler hakemlerin terfi süresini etkileyebilmektedir.
Türkiye liglerinde görev alan üst klasman ve klasman hakem listelerine buradan ulaşabilirsiniz.
FIFA kokartı nedir?
FİFA kokartı, her ülkede, yerel liglerde maç yöneten hakemlerin uluslararası müsabakalarda görev alması için bulunması gereken bir özelliktir. Bazı testler ve sınavlardan geçen hakemler, FIFA kokartı taktıktan sonra UEFA'nın ve FIFA'nın organizasyonlarında görev alır. FIFA kokartı, hakemlerin Avrupa kupalarında maç yönetmesi için bir ehliyettir. Kokart için gerekli kriterler şöyle:
- Üst Klasman Hakemi Olmak: Aday hakemlikten başlayarak, bölgesel ve ulusal düzeyde başarılı olmak ve Süper Lig’de görev almak gerekir.
- Merkez Hakem Kurulu (MHK) Onayı: Türkiye’de Merkez Hakem Kurulu (MHK) tarafından belirlenen en başarılı hakemler arasından FIFA kokartı için öneri yapılır.
- FIFA’nın Belirlediği Fiziksel ve Teorik Testlerden Geçmek: FIFA kokartı almak isteyen hakemlerin belirli fiziksel testleri başarıyla geçmesi ve futbol kurallarına dair teorik sınavlardan başarılı olması gerekir.
- Yaş Sınırı ve Deneyim: FIFA kokartı genellikle genç ve deneyimli hakemlere verilir. Hakemler genellikle 45 yaşına kadar FIFA listesinde yer alabilirler.
- Disiplin ve Performans: Hakemlerin sahadaki yönetim tarzı, disiplin anlayışı ve performansları FIFA tarafından düzenli olarak değerlendirilir.
FIFA kokartı alan hakemler, her yıl değerlendirmeye tabi tutulur ve performansları yetersiz bulunursa kokartlarını kaybedebilirler.
FIFA kokartlı hakemler
Türkiye Futbol Federasyonu'nda (TFF) yer alan bilgilere göre, 2025 yılında FIFA kokartı takan Türk hakemler şöyle:
FIFA hakemi: Halil Umut Meler, Atilla Karaoğlan, Arda Kardeşler, Zorbay Küçük, Kadir Sağlam, Mehmet Türkmen, Oğuzhan Çakır, Cansu Tiryaki, Melek Dakan, Asen Albayrak, Hatice Aydın
FIFA yardımcı hakemi: Kerem Ersoy, Ceyhun Sesigüzel, İbrahim Çağlar Uyarcan, Abdullah Bora Özkara, Mehmet Emin Tuğral, Murat Tuğberk Curbay, Deniz Caner Özaral, Furkan Ürün, Anıl Usta, Bersan Duran, Arzu Görgür, Merve Turan, Ayşenur Karakoç ve Esra Arıkboğa
FIFA video yardımcı hakem: Murat İlker Çoşkun, Onur Özütoprak, Zorbay Küçük, Direnç Tonusluoğlu, Emre Kargın, Erkan Özdamar
FIFA futsal hakemi: Kamil Çetin, Hakan Tezcan, Fatma Özlem Tursun, Uğur Çakmak, Ayberg Öz
FIFA plaj futbolu hakemi: Özcan Sultanoğlu, Murat Ergin Gözütok, İdris Yavuz
Hakemler ne kadar maaş alıyor?
TFF'nin verilerine göre, geçtiğimiz sezonda Süper Lig'de görev yapan 97 hakeme (orta, yardımcı, 4. hakem, VAR ve AVAR) toplam 62 milyon 338 bin 895 TL ödendi. Aynı dönemde 65 yabancı hakeme ise 218 bin 800 Euro (yaklaşık 9,8 milyon TL) ödeme yapıldı.
Sezonun en çok kazanan ismi ise Cihan Aydın oldu. 23 maçta düdük çalan Aydın, maç başı ücretlerle birlikte 1 milyon 678 bin 375 TL gelir elde etti. Onu Atilla Karaoğlan (1 milyon 608 bin 25 TL), Zorbay Küçük (1 milyon 595 bin 650 TL) ve Ali Şansalan (1 milyon 550 bin 425 TL) takip etti.
2025-2026 sezonunda yapılan zam ile birlikte hakemlerin maç başı ücretleri şöyle sıralandı:
- Süper Lig. 80 bin TL
- 1. Lig: 26 bin TL
- 2. Lig: 16 bin 500 TL
- 3. Lig: 7 bin TL
Hakemler maçlara neye göre atanır?
Hakemlerin maçlara atanması, belirli idari ve performans kriterlerine göre yapılır. Bu kriterler arasında düzenli antrenmanlara katılım, aylık eğitim toplantılarına devamlılık ve müsabakalarda gözlemcilerden alınan performans puanları yer alır. İl Hakem Kurulu, haftalık atamaları yaparken bu unsurları dikkate almakla yükümlüdür. Amaç, fiziksel ve teknik yeterliliği bulunan, sürekli gelişim gösteren hakemlerin sahada görev almasını sağlamaktır.
Bununla birlikte, uygulamada zaman zaman bu kurallara tam olarak uyulmadığı yönünde eleştiriler de dile getiriliyor. Bazı hakemlerin antrenman ve eğitimlere düzenli katılmadığı halde maçlara atanması, sistemin adil işleyip işlemediği konusunda soru işaretleri yaratıyor.
Kaynak: Gazete Oksijen
