Paris Olimpiyatları'nda, Uluslararası Boks Birliği (IBA) tarafından geçen yıl Yeni Delhi'de düzenlenen dünya şampiyonasında "uygunluk kurallarına uymadıkları" gerekçesiyle diskalifiye edilen iki kadın boksörün varlığı nedeniyle tepkiler patlak verdi. Bu iki kadından biri olan Cezayirli Imane Khelif'in 2024 Paris Olimpiyatları kapsamında Villepinte'deki açılış maçını kazanmasının ardından tepkiler yükseldi. Khelif'in rakibi Angela Carini, 66 kg ağırlığındaki 16. tur müsabakasının birinci dakikasında burnuna aldığı güçlü bir yumruğun ardından maçı bıraktı.
Geçen yılki diskalifiyelerin güvenilirliğinin şüpheli olmasına ve her iki boksörün de transseksüel olmamasına rağmen, transseksüel sporcu sorunlarını eleştiren birçok yüksek profilli kişi, Carini'nin sözlerine işaret etti: "Hayatımın maçı olabilirdi ama o anda kendi hayatımı da korumam gerekiyordu." IBA Başkanı Umar Kremlev geçen yıl Rus haber ajansı Tass'a yaptığı açıklamada diskalifiyelerin "XY kromozomlarına sahip olduklarının kanıtlanması" nedeniyle olduğunu söyledi.
Maçtan sonraki bir saat içinde sosyal medya, Khelif ve Tayvanlı Lin Yu Ting'in yanı sıra IOC'yi de eleştiren paylaşımlarla çalkalandı. İtalya Başbakanı Giorgia Meloni, La Gazzetta dello Sport'a yaptığı açıklamada, Khelif'in testosteron seviyesini gerekçe göstererek dövüşün adil olmadığını söyledi. Tenis efsanesi Martina Navratilova X'te "Bu tamamen IOC'nin ve kuralları koyan iktidar sahiplerinin suçu. Bu bir rezalet ve tüm olimpik sporlarla alay etmek anlamına geliyor" dedi.
İstanbul'da yapılan testi de geçemediler
Khelif ve Tayvanlı Lin Yu Ting'in geçen yıl diskalifiye edilmelerine neden olan standartların ne olduğu belirsizliğini koruyor. Paris'teki boks müsabakalarını denetleyen Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC)'nin cinsiyet testi yapmıyor. Khelif ya da Lin'in XY kromozomuna sahip olduğuna ya da testosteron seviyelerinin yüksek olduğuna dair hiçbir kanıt bulunmuyor. Her iki boksör de Tokyo Olimpiyatları ve birçok dünya şampiyonası da dahil olmak üzere yıllarca yarıştılar.
Kremlev 2023 yılında Tass'a yaptığı açıklamalarda iki boksöre DNA testi yapıldığını söylemişti. IBA'nın kadınların diskalifiye edilmesinden iki gün sonra yapılan yönetim kurulu toplantısının tutanaklarında, birliğin o dönemki CEO'su ve genel sekreteri George A. Yerolimpos, katılımcılara kadınların bağımsız bir laboratuvar tarafından yapılan testlerde başarısız olduklarını söyledi. Yerolimpos ayrıca toplantıya katılanlara her iki kadının da bir önceki yıl İstanbul'da düzenlenen dünya şampiyonasında farklı bir laboratuvar tarafından yapılan farklı bir testten geçemediklerini, ancak sonuçların boksörlerin diskalifiye edilmesi için çok geç geldiğini söyledi.
Testler gizli tutuldu
Toplantı tutanaklarında ne tür bir test yapıldığı ya da laboratuvarın adı belirtilmiyor. Yerolimpos toplantıda kadınların Hindistan'a varır varmaz yapılan testleri "yakından takip ettiğini" söyledi. IBA bu hafta yaptığı bir açıklamada, kadınların testosteron muayenesinden değil, ayrı ve tanınmış bir testten geçtiğini söyledi. Açıklamada testin ve sonuçlarının gizli olduğu da belirtildi.
Hafta boyunca IOC yetkilileri her iki boksörü de olimpiyatlardan uzak tutmak için bir sebepleri olmadığını söylediler. IOC yayınladığı bir açıklamada şunları söyledi: "Bu iki sporcuya yönelik mevcut saldırı, özellikle de bu sporcuların uzun yıllardır üst düzey müsabakalarda yarıştıkları göz önünde bulundurulduğunda, herhangi bir uygun prosedür olmaksızın alınan keyfi karara dayanmaktadır. Böyle bir yaklaşım iyi bir yönetime aykırıdır."
Diskalifiye kararları şüpheli bulundu
Geçen yılki diskalifiyeler hakkında bilgi sahibi olan bir kaynak Khelif ve Lin'in men edilmelerini "klasik IBA dezenformasyonu" olarak nitelendirdi. Kadınların davasının ayrıntılarını bilen üç kişi, diskalifiyelerin Khelif'in Rus Azalia Amineva'yı yenmesinden üç gün sonra ve 63-66 kg kategorisindeki yarı final maçını kazanmasından bir gün sonra geldiğine dikkat çekti.
IBA'nın karıştığı hakemlik ve rüşvet skandallarından bıkan IOC, Tokyo Oyunları'nda olimpik boksun kontrolünü ele aldı. Kremlev'in kendini pazarlamak için büyük harcamalar yapması, sadece bir sponsor (Rus enerji şirketi Gazprom) bulması ve olimpiyat liderleriyle mücadele etmesi IOC'yi şüphelendirdi. IOC, Paris Oyunları'nda da boks müsabakalarının kontrolünü ele aldı ve bu sporu 2028 Los Angeles Olimpiyatları programından çıkardı. IOC, IBA'nın sertifikasını iptal etti. Amerika Birleşik Devletleri, Hollanda ve diğer bazı Batılı ülkeler tarafından desteklenen bir başka organizasyon olan Dünya Boksu, IBA'nın yerine geçebilecek bir potansiyel olarak ortaya çıktı. Aradan geçen 14 ay içinde IOC ile IBA arasındaki ilişkiler daha da kötüleşti.
