2022'de bilimkurgu filmlerinden fırlamış 10 olay

Buzdolabı büyüklüğündeki bir uzay aracının kasten bir asteroide çarpmasından, Dünya'ya geri düşen bir roketi yakalamaya çalışan bir helikoptere kadar, 2022 yılında yaşanan bazı olaylar bilim kurgu filmlerini aratmadı. Bunların arasında evreni keşfetme planları yapan milyarderler, uzaylılardan geldiği sanılan uzay enkazları ve Samanyolu’nun 16 katı büyüklüğünde uzay çemberleri var. İşte 2022 yılında uzay yolculuğunun ve evrenin keşfinin gerçek hayattan Hollywood filmlerini anımsatan 10 olay: 

NASA'nın uzay aracı Orion, Ay'ın yüzeyinden ilk görüntüleri paylaştı

Uzayda kasıtlı kaza

Bir NASA uzay aracı, Didymos adlı daha büyük bir uzay kayasının yörüngesinde dönen küçük bir asteroit olan Dimorphos'a kasıtlı olarak çarptı. 1998 yapımı Armageddon filmine benzeyen bu ilginç olay, NASA’nın DART (Çift Asteroit Yeniden Yönlendirme Testi)  adı altında yaptığı çalışmalardan gezegen savunması adına gerçekleştirilen ilk deneydi. Asteroitle kafa kafaya çarpışmadan hemen önce yüzey fotoğrafları paylaşan uzay aracı çarpışma sonucu gök cisminin yörüngesinde 32 dakikalık fark yarattı. Çarpışmanın fotoğraflarını çeşitli uzay teleskopları ve İtalyan uydularının paylaşımlarıyla incelemek mümkün. Google arama motoruna DART mission yazanları ise büyük bir sürpriz bekliyor.

Uzayın atan kalbi

Uzaydaki hızlı radyo patlamaları 2007'deki keşiflerinden bu yana gökbilimcilerin ilgisini çekiyordu ancak kalp atışına benzer bir desene sahip gizemli bir radyo patlamasının keşfi, bu yıl çıtayı yükseltti. Hızlı radyo patlamaları ya da FRB'ler, kaynağı bilinmeyen yoğun, milisaniye uzunluğunda radyo dalgası patlamalarıdır. 

James Webb Teleskobu, bir ötegezegenin atmosferini ayrıntılı olarak görüntüledi

Benzer sinyallerden yaklaşık bin kat uzun süren kalp atışı şimdiye kadar kaydedilen en uzun süreli sinyal. Gökbilimciler kalp atışı sinyalinin yaklaşık 1 milyar ışık yılı uzaklıktaki bir galaksiden geldiğini tahmin ediyor ancak patlamanın yeri ve nedeni bilinmiyor. CHIME teleskopunun tespit ettiği sinyalin bir çeşit nötron yıldızı olan magnetar olabileceği düşünülüyor. Evrende nadir görülen magnetar yıldızlarının yüzey sıcaklıkları 15.7 milyon santigrat dereceye kadar çıkabiliyor, bu da yüzey sıcaklığı 6 ile 10 bin santigrat derece arasında değişen Güneş ile karşılaştırılınca kulağa biraz korkutucu gelebilir.

Garip radyo çemberleri

Garip nesnelerden bahsetmişken, gökbilimciler ORC'ları (Garip Radyo Çemberi)  anlamada yeni bir adım attılar. Hayır, bunlar Yüzüklerin Efendisi kitaplarındaki goblin benzeri insansılar değil ancak bu büyüleyici nesneler 2020'de keşfedildiklerinden beri bilim insanlarını şaşırtıyor. Bu uzay çemberleri o kadar büyükler ki, her biri yaklaşık 1 milyon ışık yılı genişliğinde. Çemberlerin çoğu Samanyolu galaksimizden 16 kat daha büyük. Gökbilimciler halkaların maksimum boyutlarına ulaşmalarının 1 milyar yıl aldığını ve diğer galaksilere dokunacak kadar genişlediklerini düşünüyorlar. Güney Afrika Radyo Astronomi Gözlemevi'nin MeerKAT teleskobunu kullanarak bu ilginç radyo çemberlerinin yeni ve ayrıntılı bir fotoğrafını çekti ve bu göksel tuhaflıkları açıklayabilecek olası teorileri daralttı.

Ürkütücü kara delikler

Kara delikler korkunç şiddetleri ve yıldızları parçalamaları ile biliniyor. Bu nedenle Hubble Uzay Teleskobu'nu kullanan gökbilimciler yıldız doğumunu körükleyen bir kara delik gördüklerinde şaşırdılar. Gözlemleri, cüce bir galaksinin merkezindeki bir kara delikten, yıldızların doğduğu bulut şeklinde bir göbek bağı ortaya çıkardı. Kara delik tarafından sağlanan gaz akışı, bulutla etkileşime girdiğinde yıldız doğumunu bir havai fişek gösterisine çevirdi ve bu da bir yıldız kümesinin oluşmasına yol açtı. Konu açılmışken, Samanyolu'nun merkezinde oturan süper kütleli kara delik Sagittarius A*’nın fotoğraflarını de hatırlamakta fayda var. 4 milyon Güneş kütlesinde olan kara deliğin ilk fotoğrafları de 2022 çekildi.

Helikopterle roket yakalamak

Yeni Zelanda’dan roketlerini uzaya fırlatan ABD firması Rocket Lab, geçtiğimiz sene bir ilki yapmaya çalıştı. Rocket Lab, tasarruf amaçlı başlattığı bu projede, uzaya fırlattığı uyduların roket iticilerini okyanus sularına kaybetmektense özel tasarlanmış bir helikopterle havada yakalamaya çalışıyor. İlk denemesinde başarılı olmaya yaklaşan ekip, güvenlik kaygıları sebebiyle iticileri bırakmak zorunda kaldı.

"Kapsül dış kapılarını aç, HAL"

Geçtiğimiz sene NASA, Artemis I uçuşu ile Amazon’un Alexa’sının bir versiyonu olan sanal asistanı Callisto’yu bir Ay görevinde kullandı. Her ne kadar Callisto, 2001: A Space Odyssey (2001: Bir Uzay Destanı) filmindeki düşmanca sesli asistan HAL 9000'i anımsatmasa da, bu konu birçok haksız benzetmeye neden oldu. Artemis I görevi mürettebatsızdı ancak NASA'nın yer kontrol ekipleri yolculuk sırasında kabin aydınlatmasını kontrol etmek ve müzik çalmak için Callisto’yu kullandı. Callisto'nun kapıları açma ya da kapama özelliği bulunmuyordu. Artemis I sadece bir test göreviydi ve NASA ses tanıma sistemlerinin gelecekteki görevlere nasıl dahil edilebileceğini değerlendiriyor.

 
Japon milyarder ve 8 sanatçı Ay etrafında bir gezi planlıyor

Japon moda devi Yusaku Maezawa, SpaceX'in henüz uçurulmamış Starship uzay aracıyla Ay'ın etrafında yapılacak bir yolculukta kendisine katılacağını söylediği sekiz yolcu seçti. Grupta Amerikalı DJ Steve Aoki ve Everyday Astronaut olarak bilinen popüler uzay YouTuber'ı Tim Dodd da yer alıyor. 

NASA, güneşin gülümseyen görüntüsünü yakaladı

Dear Moon (Sevgili Ay) adı verilen görev ilk olarak 2018'de ortaya çıktı, uçuş tarihi olarak 2023 öncesi planlandı. Maezawa başlangıçta bir grup sanatçıyı Ay'ın etrafında altı günlük bir yolculuğa çıkarmayı hedefledi ancak daha sonra sanatçı tanımını genişlettiğini açıkladı. Bunun yerine Maezawa geçen yıl bir videoda, kendilerini sanatçı olarak gördükleri sürece hayatın her kesiminden insanlara açık olacağını duyurdu.

Avustralya’da uzaylı enkazı

Avustralya’da bir tarlada rastlanan uzay enkaz parçaları oldukça ilgi uyandırdı. Hakkında ilginç teoriler kurulan ve bir bilim kurgu filminden çıkmış görüntü, maalesef uzaylıların habercisi değil. NASA ve yetkililer, nesnelerin muhtemelen Mayıs 2021'de Dünya atmosferine yeniden girerken kasıtlı olarak fırlatılan bir SpaceX Dragon kapsülünün donanım parçaları olduğunu doğruladı.

 Yeni bir girişim uyduları fırlatmak için santrifüj kullanacak

Belki de dünyanın en benzersiz uzay girişimleri arasında yer alan SpinLaunch, uyduları bir rokete yerleştirmek yerine vakumla kapatılmış bir haznede hızla döndürdükten sonra uzaya fırlatmayı hedefliyor. Şirket geçen yıl teknolojisinin küçük ölçekli bir versiyonunu test etmeye başladı ancak işler 2022'de hızlandı. SpinLaunch Ekim ayında 10. test uçuşunu gerçekleştirdi. Projenin bir bilim kurgu bağlantısı da mevcut, şirketin kurucusu Jonathan Yaney, Jules Verne’in Dünya’nın Merkezine Yolculuk kitabından esinlendiğini söylüyor. Şirketin teknolojisinin meyve verip vermeyeceği belli değil. Yine de bu grup New Mexico çölünde fikri hayata geçirmeye çalışıyor olacak.

Jeff Bezos’un roketi havaya uçtu

Amazon’un sahibi milyarder Jeff Bezos ve diğer ünlülerin geçen yıl kendi finanse ettikleri roketle uzaya seyahat etmelerini izlemek oldukça olağanüstü bir olaydı. Ancak bundan bir yıl kadar sonra roketin Batı Teksas üzerinde patladığını duymak insana bu uzay işinin o kadar da basit olmadığını gösteriyor.

Federal Havacılık İdaresi Eylül ayında yaptığı açıklamada "Kapsül güvenli bir şekilde iniş yaptı ancak yardımcı roket belirlenen tehlike alanı içinde patladı" dedi. Bezos'un Blue Origin'i o zamandan beri belirsizlik içinde ve uçuşa geri dönmedi.