23 Kasım 2024, Cumartesi Gazete Oksijen
Haber Giriş: 28.07.2023 04:30 | Son Güncelleme: 13.05.2024 17:12

Asıl felaket eş zamanlı afetler

İklim değişikliği aşırı hava olaylarının sıklığını artırdıkça bazılarının aynı anda meydana gelmesi daha olası hale geliyor. Peki dünya aynı anda birden çok yerde birden çok afetle karşı karşıya kalırsa ne olur? Bunların etkileri, parçalarının toplamından daha büyük olacaktır
Sıcaktan bunalan Diyarbakırlı çocuklar yer altı sularının oluşturduğu Anzele havuzunu doldurdu. Aşırı sıcağın yaz boyu sürmesinden endişe ediliyor. (Fotoğraf:  Mehmet Masum Suer/ Getty Images)
Sıcaktan bunalan Diyarbakırlı çocuklar yer altı sularının oluşturduğu Anzele havuzunu doldurdu. Aşırı sıcağın yaz boyu sürmesinden endişe ediliyor. (Fotoğraf: Mehmet Masum Suer/ Getty Images)


Amerikan hükümeti 10-16 Temmuz arasında 100 milyondan fazla vatandaşının yaşadığı bölgeler için “ölümcül olma potansiyeli bulunan sıcaklık” uyarısında bulundu. Asya ve Avrupa'da tarlalar kavruluyor. Çin’de insanlar sıcaktan korunmak için sığınaklara girdi. Atina'daki yetkililer Akropolis'i kapattı. Şehrin güneyinde orman yangınları kasıp kavurdu. Başka bir bölgede ise sanki gök delindi. Olağanüstü muson yağmurları nedeniyle Delhi’de 40 yılı aşkın süredir en yoğun yağışlı gün kaydedildi, kısa bir süre sonra Kuzey Hindistan’da sel arabaları, köprüleri ve evleri silip süpürdü.

Güney Kore sel ve toprak kayması nedeniyle mahsur kalan vatandaşlarını kurtarmaya girişti.

Amerika'da Vermont’u fırtınalar vurdu, New Hampshire’da şiddetli yağmur nedeniyle yollar çöktü.

Ukrayna Savaşı’nın etkisi kısıtlı oldu

Tek tek ele alındığında, bu tür olaylar genellikle meydana geldikleri bölgeleri ilgilendiren konular olur ancak dramatik fotoğrafları çekilmemişse başka yerlerde büyük ölçüde göz ardı edilirler. Ancak hepsinin aynı anda gerçekleştiğini görmek, küresel bir soruyu gündeme getiriyor. Dünya aynı anda birden çok yerde iklimle ilgili birden çok felaketle karşı karşıya kalırsa ne olur?

Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) en son değerlendirmesinde “bileşik olayların” yani farklı bölgelerde aynı anda veya hemen art arda meydana gelen iklimle ilgili iki veya daha fazla olayın parçaların toplamından çok daha büyük aşırı etkilere yol açabileceğini belirtti. Ne kadar çok sayıda felaket meydana gelirse, tek tek her bir felaketle başa çıkmak o kadar zorlaşıyor.

Mesela tarımsal tedarik zincirleri yoluyla birbirine bağlı yerlerde aşırı hava olayları meydana geldiğinde, riskler katlanıyor. Normal zamanlarda bir tarım alanındaki üretime verilen zarar, genellikle başka bir yerde telafi edilebilir. Örneğin 2022'nin başından beri Rusya'nın açtığı savaş, dünyanın en büyük üreticilerinden Ukrayna'nın tahıl ihracatını ciddi şekilde kısıtladı. Ancak Avustralya, Brezilya ve Kanada'daki hasatların bereketli geçmesi, kıtlık ve fiyat artışlarının şiddetini düşürdü.

Ama aynı anda birkaç yerde tarımsal verim düştüğünde iş zorlaşıyor. Uzun süredir devam eden kuraklık hem ABD’nin Midwest adı verilen kesimini hem de Arjantin'deki verimi tehdit ediyor.