1999 Gölcük depreminden bu yana Türkiye’de can kaybının yaşandığı 10’un üzerinde deprem gerçekleşti. Ancak Düzce, Van, Elazığ ve İzmir depremlerinde toplam 151 bin 443 bina enkaza dönerken, 19 bin 85 kişi hayatını kaybetti. Her depremden sonra sorumluların en ağır cezayı alacağı en yetkili ağızlardan açıklanmasına ve yargı süreçleri başlamasına rağmen hiçbirinden tatmin edici sonuç çıkmadı, deprem davalarında cezasızlık sanki kural haline geldi.
1999 Gölcük ve Düzce depremleri:
17 Ağustos 1999’daki 7.4 büyüklüğündeki depremde 133 bin 683 bina yıkıldı. 17 bin 480 kişi öldü, 23 bin 781 kişi yaralandı. 7.2 büyüklüğündeki Düzce depreminde ise 12 bin 939 ev, 2 bin 450 iş yeri kullanılmaz hale geldi. 763 kişi hayatını kaybederken 2 bin 679 kişi yaralandı. Gölcük ve Düzce depremlerinin ardından 2 bin 100’e yakın dava açıldı. Bunların 1800’ü yasal boşluklar nedeniyle düştü. Kalan 300 davadan yalnızca 110’u ceza ile sonuçlandı ve bu cezaların çoğu ertelendi. Diğer davalar ise 16 Şubat 2007’de zaman aşımına uğrayarak düştü.
Yalova’da 173 dava açıldı. İnşa ettiği binaların çoğu çöken ve 200’e yakın insanın hayatını kaybetmesine neden olan Veli Göçer, Yalova’da ceza aldığı bilinen tek isim. Göçer, 18 yıl 9 ay hapis cezasına çarptırılsa da 7.5 yıl hapis yattıktan sonra 2011’de tahliye edildi. Dönemin Yalova Belediye Başkanı Yakup Bilgin Koçal hakkında da müteahhit olarak yaptığı binaların yıkılması ve 8 kişinin ölmesi sonucu davalar açıldı. Koçal Bursa Cezaevi’nde kısa süre tutuklu kaldı. Ancak kendisi ile kuzeni TMMOB Mimarlar Odası Yalova Şubesi eski Başkanı Metin Koçal, ilk duruşmalarında tahliye edildi. Gölcük’e bağlı Değirmendere beldesinde yıkılan ve 8 kişiye mezar olan apartmanın fenni mesulü sıfatıyla yargılanan ve 2 yıl hapis cezasına çarptırılan, İhsaniye Beldesi Belediye Başkanı Ahmet Levent ise infaz yasası gereği 9 ay cezaevinde kaldı.
2011 Van depremleri:
23 Ekim’de 7.2 büyüklüğündeki ilk depremde 644 can kaybı yaşanırken 4 bin 152 kişi yaralandı. 2 bin 262 bina yıkıldı, 17 bin 5’i hasar gördü. Van 9 Kasım’da 5.6’lık bir depremle daha sarsıldı. İkisi otel 25 bina yıkılırken 40 kişi hayatını kaybetti, 30 kişi yaralandı. Bölgenin yapı stoku nedeniyle yıkıcı hasarın yaşandığı depremin ardından ilk ceza ikinci depremde yıkılan ve 24 kişinin hayatını kaybettiği Bayram Oteli’nin sahibi Tevfik Bayram’a verildi. Bayram ‘bilinçli taksirle 1’den fazla kişinin ölümüne sebebiyet vermek’ suçundan önce 11 yıl 1 ay 10 gün hapis cezasına çarptırıldı. Daha sonra Yargıtay, ‘eylemin ağırlığı ve ölen kişi sayısının fazlalığı’ nedeniyle yerel mahkemenin kararını bozdu. Tekrar yargılanan Bayram 15 yıl 6 ay 20 gün hapis cezasına çarptırıldı. Ancak 4 yıl cezaevinde kalan Bayram, 2016’da çıkarılan bir KHK sonrası tahliye edildi.
Ruhsatta 4 kat görülmesine rağmen 6 kat olarak inşa edilen ve yine ikinci depremde yıkılan Aslan Oteli’nin ortakları Ahmet ve Mahmut Arslan ise 11 yıl 1 ay 10’ar gün hapis cezasına çarptırıldı. İki ortak 2 yıl kadar ceza evinde kaldıktan sonra serbest bırakıldı.
39 kişinin hayatını kaybettiği Sevgi Apartmanı davasında, duruşma savcısının sanıklar hakkında ‘bilinçli taksirle ölüme neden olmaktan’ ceza istediği mütalaaya rağmen müteahhit Salih Ölmez ve inşaat mühendisi Murat Kazancı beraat etti. 10 kişinin hayatını kaybettiği Işık Apartmanı’yla ilgili 10 kişinin yargılandığı davada da sanıklara verilen 6 yıl 8’er aylık hapis cezası, 46 bin 800’er TL adli para cezasına çevrildi. Cezalar 24 taksite bölündü.
Erciş’te 45 kişinin hayatını kaybettiği 7 katlı Dağ Apartmanı davasında müteahhitler İrfan Dağ ile Celal Yıldız ve inşaat mühendisi Murat Kazancı hakkında verilen 10’ar yıl hapis cezası da, 20 kişinin hayatını kaybettiği Safa Apartmanı’nın sahibi Nezir Baş’a verilen 6 yıl 3 ay hapis cezası da adli para cezasına çevrildi.
2020 Elazığ:
24 Ocak 2020’de gerçekleşen 6.5 büyüklüğündeki Elazığ depreminde 76 bina yıkılırken 1066 bina hasar aldı. 41 kişi öldü, 1607 kişi ise yaralandı. 14 kişinin hayatını kaybettiği Dilek Sitesi’ne ilişkin 23 şüpheli hakkında “taksirle ölüme ve yaralanmaya neden olma” suçundan açılan kamu davası devam ediyor.
Konutları yıkılanlar Elazığ Belediyesi, Çevre Bakanlığı ve AFAD’a tazminat davaları açtı ancak Abdullah Paşa Mahallesi’nde yaklaşık 1200 konutun yapımını üstlenen Elazığ Belediyesi, sözleşmelere “Tüm kamu kurumları hakkında bahse konu ada üzerinde bulunan konutum ile alakalı hiçbir maddi ve manevi deprem tazminatı ve benzeri dava açmayacağımı, açmış olduğum davalardan kayıtsız şartsız feragat edeceğimi taahhüt ederim” maddesini ekledi.
2020 Ege Denizi:
30 Ekim 2020’de İzmir’i vuran 6.9 büyüklüğündeki depremde 8 bina yıkılırken 9 bin 49 bina hasar aldı. 117 kişi öldü, 1034 kişi yaralandı. İzmir depreminde açılan 7 davadan 3’ünde ceza verildi ancak istinaf süreçleri devam ediyor.
