Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz'ın açıklamaları şöyle:
- Bugün gerçekleştireceğimiz geleneksel “bütçe bağlama” merasimimizin ülkemiz ve milletimiz için hayırlara vesile olmasını diliyorum. 2025-2027 dönemi Orta Vadeli Programı, Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı ile Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanarak 5 Eylül 2024 tarihinde Resmî Gazete’de yayınlanmıştı. Böylece ekonomimizin büyümesi, istihdam görünümü, finansal istikrar ve fiyat istikrarının sağlanması gibi kritik alanlarda nasıl bir yol haritası izleyeceğimizi Program yaklaşımımız ile ortaya koymuş ve kamuoyu ile paylaşmıştık.
- Bu çerçevede 2025 yılı bütçesi hazırlıkları, Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan'ın gösterdiği vizyon ve talimatları doğrultusunda; tüm bakanlıklarımız, bağlı ve ilgili kamu kurum ve kuruluşlarımızın katkılarıyla tamamlanmıştır.
- 2023 Yılı Merkezi Yönetim Kesin Hesap Kanunu Teklifini Sayın Cumhurbaşkanımızın imzasıyla 28 Haziranda Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sunmuştuk. 2025 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi, Sayın Cumhurbaşkanımız tarafından Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sunulmaya hazır hale gelmiştir. Bütçemiz, siyasi istikrarın da en temel göstergesi olan ve 22 yıldır aralıksız görev yapan Ak Parti Hükümetlerimizin 23’üncü, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminin ise 7’nci bütçesidir.
- Bugün 2025 yılı Bütçesi hakkında bilgileri milletimizle paylaşmak üzere bir aradayız. Değerlendirmelerimizin ardından geleneksel bütçe bağlama merasimimizi gerçekleştireceğiz. Özellikle bölgemizde yaşanan jeopolitik gerilimlere ve küresel belirsizliklere rağmen 21.yüzyılı Türkiye Yüzyılı yapma hedefine kilitlendiğimiz bir süreçteyiz. Kararlı bir şekilde ülkemizin istikrarını ve kalkınmasını sağlayacak, refahını artıracak politikaları hayata geçirmeye devam ediyoruz. Bu anlayışla milletimizin ihtiyaçlarını öngörme ve onlara yönelik çözümler üretme vizyonumuzu “insan odaklı” bir anlayışla hep daha ileriye taşıyoruz.
- Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan liderliğinde özellikle ulaştırma, enerji ve dijitalleşme alanlarında yaptığımız büyük yatırımlarla altyapı eksiklerini giderdik.
- 2025 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifimiz, kazanımları sürdürülebilir hale getirecek; ekonomik kalkınma ve sosyal refahı önceleyen bir perspektifle hazırlanmıştır.
- Bütçemiz; yatırımı, istihdamı, üretimi ve ihracatı destekleyen, sosyal refahı artırıcı bir yaklaşıma sahiptir.
- Bütçemizde; büyümenin sağladığı imkânları, toplumun bütün kesimleri ile paylaşmak esas alınmıştır.
- 2025 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifimiz; işçisi, esnafı, emeklisi, genci ve yaşlısıyla toplumun tüm kesimlerinin ihtiyaçları gözetilerek hazırlanmış, her kaleminde 81 ilimizin gereksinimleri düşünülmüştür.
- 2025 Yılı Bütçesi, güçlenen beşeri sermayemizin, daha etkin hale gelen işgücü piyasamızın bütçesidir.
- Yüksek katma değerli üretimin, Türkiye’nin artan AR-GE ve yenilikçilik kapasitesinin bütçesidir.
- 2025 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifimiz; çevresel sürdürülebilirliğin; yeşil ve dijital ekonomiye geçiş yönünde teknolojik dönüşümün bütçesidir.
- Kamu altyapı yatırımlarının etkinleştirilmesi ve tarımda verimliliğin ve üretimin artırılmasını içermektedir.
- Bütçemiz, afet sonrası dönemde ortaya koyduğumuz hızlı rehabilitasyon irademizi yansıtmaktadır.
- Maliye politikamızı, deprem hariç harcamaları kontrol altında tutacak, kamu açığını kademeli olarak düşürecek ve bütçe disiplinini koruyacak bir yaklaşım içerisinde uyguluyoruz.
- 2025 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifimiz; mali disiplinin sağlanması, ekonomik istikrarın korunması ve sürdürülebilir büyümenin desteklenmesi ile uyumludur.
- Bildiğiniz gibi yeni OVP döneminde “Makroekonomik ve Finansal İstikrarın Kalıcı Hale Getirilmesi” hedefimiz bulunmaktadır. Daha önce öngördüğümüz takvime uygun bir şekilde geçiş sürecinin tamamlanmasının ardından, dezenflasyon sürecimiz 2024 yılı Haziran ayından itibaren başlamıştır.
- Yıllık enflasyon 2023 yılı mayıs ayında zirveye ulaştığı yüzde 75,5 seviyesinden, 2024 yılı Ağustos ayı itibarıyla 26 puanın üzerinde azalışla yüzde 49,4 seviyesine geriledi. Bu eğilimin sürmesini bekliyoruz.
- Gerçekçi ve ayakları yere basan politikalarımızla önümüzdeki dönemde enflasyonu kademeli olarak tek haneli seviyelere indireceğiz. Vatandaşlarımızın refah seviyesini en üst düzeye çıkarmak ve milletimize verdiğimiz tüm sözleri eksiksiz yerine getirmek için güven ve istikrarın teminatı olmaya kararlılıkla devam edeceğiz.
- Bildiğiniz gibi bütçe kanun teklifi, kamuya ait harcama tavanları ve gelir kalemlerine ilişkin tahminleri içeren Anayasal bir dokümandır. Bu çerçevede sizlere biraz da 2025 yılı Bütçe Teklifimize ilişkin rakamsal detayları vermek istiyorum. 2025 Yılı Merkezi yönetim bütçesi kapsamında; 227 kamu idaresinin bütçesi bulunmaktadır.
- 2025 yılı Merkezi Yönetim Bütçesinde bütçe giderlerinin 14 trilyon 731 milyar lira, bütçe gelirlerinin ise 12 trilyon 800 milyar lira olacağını öngörmekteyiz. Bütçe açığının gayri safi yurtiçi hasılaya oranının ise yüzde 3,1 olarak gerçekleşeceğini tahmin etmekteyiz. Bütçe gelirlerinin alt kalemleri şu şekildedir;
-Gelir Vergisi 2 trilyon 130 milyar lira,
-Kurumlar Vergisi 1 trilyon 637 milyar lira,
-Özel Tüketim Vergisi 2 trilyon 121 milyar lira,
-Katma Değer Vergisi 3 trilyon 599 milyar lira,
-Diğer Vergi Gelirleri 1 trilyon 652 milyar lira,
-Vergi Dışı Gelirler ise 1 trilyon 662 milyar liradır. - 2023 yılında yaşadığımız tarihimizin en büyük deprem afetinde hasar gören bölgelerin yeniden ihyası, imarı ve depremin etkilerinin süratle ortadan kaldırılması için 2023 yılında “960 milyar” lira harcama yapılmış, deprem harcamalarının bütçe açığına etkisi GSYH’ye oran olarak yüzde 3,6 olmuştur. 2023 yılında yüzde 5,2 olarak gerçekleşen bütçe açığının gayrisafi yurtiçi hasılaya oranı, deprem harcamaları hariç tutulduğunda yüzde 1,6 seviyesindedir.
- 2024 yılı bütçemizde depremlerinin yol açtığı hasarların süratle giderilmesi ve deprem bölgesinde yaşayan vatandaşlarımızın ihtiyaçları için toplam “1 trilyon 28 milyar lira” ödenek tahsis edilmiştir. 2024 yılsonunda bütçe açığının gayrisafi yurtiçi hasılaya oranı yüzde 4,9 olarak öngörülmektedir. Deprem harcamaları hariç ise bu oranın yüzde 2,5 olarak gerçekleşeceği tahmin edilmektedir.
- 2025 yılı bütçesinde deprem bölgesinin iyileştirilmesi ve afetlere karşı dirençliliğin artırılması için “584 milyar lira” tutarında ödenek öngörülmüştür. Bu kapsamda Afetlere Dirençli Şehirler Projesi için ayrılan kaynak tutarı toplam 120 milyar liradır. Bu tutarın GSYH’ye oranının yüzde 0,9 olduğunu belirtmek istiyorum. Deprem hariç bütçe açığının gayrisafi yurtiçi hasılaya oranının yüzde 2,2 seviyesinde gerçekleşeceğini öngörmekteyiz.
- 2025 yılı bütçe ödeneklerinin ekonomik sınıflandırmaya göre dağılımını ise şu şekilde öngördük:
-Personel giderleri için toplam 3 trilyon 911 milyar lira,
-Mal ve hizmet alım giderleri 1 trilyon 24 milyar lira,
- Cari transferler 5 trilyon 813 milyar lira,
- Sermaye giderleri 1 trilyon 102 milyar lira,
- Sermaye transferleri 338 milyar lira,
- Borç verme giderleri 306 milyar lira,
- Yedek ödenekler 287 milyar lira,
- Faiz giderleri 1 trilyon 950 milyar liradır. - Ak Parti Hükümetleri olarak eğitimi hep en öncelikli meselemiz olarak gördük ve 2002 yılında 8 milyar lira olarak devraldığımız Milli Eğitim Bakanlığı bütçesini 2025 yılında 1 trilyon 452 milyar liraya yükselttik.
- Öğretmenlerimizin kariyer imkânlarını genişlettik. Özlük haklarında da kapsamlı düzenlemeler yaptık. Yine geçtiğimiz hafta TBMM’de kabul edilen Kanunla öğretmen yetiştirme sürecinde reform mahiyetinde düzenlemeler yaptık.
- Artan üniversite ve öğrenci sayısıyla birlikte üniversitelerimize ayırdığımız kaynağı da sürekli artırıyoruz. Yükseköğretim kurumları bütçelerini 2025 yılında 488 milyar liraya çıkarıyoruz.Yükseköğretimi de dâhil ettiğimizde eğitim bütçemizi; 2025 yılında 2 trilyon 181 milyar liraya yükseltiyoruz.
- Böylece merkezi yönetim bütçesinden yüzde 14,8 oranı ile en büyük payı yine eğitime ayırıyoruz.
- Eğitimle birlikte hükümetlerimiz döneminde en fazla önem verdiğimiz konuların başında sağlık gelmektedir.
- 2022 yılında kabul edilen yasal düzenlemelerle; başta hekimlerimiz olmak üzere tüm sağlık personelimizin sabit ek ödemeleri merkezi yönetim bütçesine alındı ve taban ödeme adı altında yeni bir ödeme unsuru getirildi. Hekimlerimizin mali haklarının yanında emekli aylıkları da önemli oranda artırıldı.
- Vatandaşlarımızın sağlık hizmetlerinden en iyi şekilde yararlanmasını sağlamak amacıyla merkezi yönetim bütçesinden sağlık hizmetleri için 1 trilyon 106 milyar lira kaynak ayırıyoruz. Merkezi yönetim bütçesinden sağlık için ayrılan kaynağa Sosyal Güvenlik Kurumundan yapılacak sağlık harcamalarını da eklediğimizde sağlık alanına ayrılan toplam kaynak; 2 trilyon 435 milyar liraya ulaşmaktadır. Sosyal devlet ilkesiyle ülkemizin sahip olduğu refahı toplumun tüm katmanlarına yaymaya kararlıyız. Sosyal yardım ve destekler için 2025 yılı bütçemizde 651 milyar lira kaynak ayırdık. Bu tutar 2025 yılı bütçesinin yüzde 4,4’üne denk gelmektedir.
- 2025 yılında;
Ödeme gücü olmayan vatandaşlarımızın sağlık primi giderlerini karşılamak amacıyla 131 milyar lira,
65 yaş üstü yaşlılarımız, bakıma ihtiyacı olan engelli vatandaşlarımız ve yakınlarına bağlanan aylıklar kapsamında 88 milyar lira,
Engelli vatandaşlarımızın evde bakımına destek amacıyla 70 milyar lira,
Engelli vatandaşlarımızın eğitim desteği için 47 milyar lira,
Sosyal konut finansmanının desteklenmesi amacıyla 23 milyar lira,
Ekonomik yoksunluk içinde olan çocuklarımızın aileleri yanında yetişmelerine imkân sağlayan sosyal ve ekonomik destek ödemeleri için 17 milyar lira,
Gelir düzeyi düşük vatandaşlarımıza sağlanan elektrik tüketim desteği kapsamında 10 milyar lira,
Engelli eğitim taşıma giderleri için 8 milyar lira,
Koruyucu aile uygulaması kapsamında yaklaşık 2 milyar lira kaynak ayırdık. - Vatandaşlarımızın refahını artırmaya yönelik bütçeden sağladığımız diğer sosyal amaçlı kaynaklardan da kısaca bahsetmek istiyorum. Vatandaşlarımızın daha ucuz elektrik ve doğalgaz kullanabilmeleri için 2025 yılı bütçesinde 472 milyar lira kaynak öngörüyoruz. Bu kapsamda bugün, konut tüketicileri için doğalgaz ve elektrik maliyetinin yaklaşık yüzde 60'ının bütçeden karşılandığını ifade etmek istiyorum. 2022 yılı Ocak ayı itibarıyla asgari ücreti vergi dışı tuttuk. Bu imkândan tüm çalışanlarımız yararlanmaktadır. Bu kapsamda 2025 yılında 810 milyar lira vergi istisnası öngörüyoruz.
- Doğal gaz ve elektrik sübvansiyon destekleri ve asgari ücretin vergi dışı tutulmasını da dikkate aldığımızda sosyal harcamalara ayrılan kaynaklar 1 trilyon 933 milyar liraya ulaşmaktadır. Bu tutarın bütçemize oranı yüzde 13,1 seviyesindedir.
- 2025 yılında bütçemizden tarıma 706 milyar lira kaynak ayırdık.
Bu kapsamda;
Tarımsal destek programları için 135 milyar lira,
Tarım sektörü yatırım ödenekleri için 166 milyar lira,
Tarımsal kredi sübvansiyon desteği için 160 milyar lira,
Tarım sektörü vergi harcamaları kapsamında 200 milyar lira,
Tarımsal KİT’lerin finansmanı, müdahale alımları ve ihracat destekleri için 45 milyar lira kaynak ayırıyoruz.
Son iki yıl içinde önemli ölçüde artırdığımız reel sektör desteklerine 2025 yılında da devam ederek “yatırım, istihdam, üretim ve ihracat” odağımızla özel sektörle omuz omuza büyüme stratejimizi sürdürüyoruz.
- Reel kesim destekleri için bütçemizden 561 milyar lira ödenek öngörüyoruz.
Bu kapsamda;
Sosyal Güvenlik Kurumu işveren prim ödemeleri için 223 milyar lira,
Tarımsal krediler sübvansiyon desteği olarak 160 milyar lira,
Halk Bankası esnaf kredileri sübvansiyon desteği için 60 milyar lira,
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı teşvik ödemeleri için 32 milyar lira,
Mesleki eğitim kapsamında ödenen Devlet katkısı için 30 milyar lira,
İhracat başta olmak üzere diğer reel sektör destekleri için 57 milyar lira kaynak ayırdık.
Savunma sanayiinde dışa bağımlılığını asgari seviyeye düşüreceğiz.
- Savunma harcamaları için 913,9 milyar lira, iç güvenlik için 694,5 milyar lira ödenek öngördük. Savunma Sanayii Destekleme Fonu için ayrılan kaynak da dâhil edildiğinde toplamda savunma ve güvenlik sektörü için 2025 yılında 1 trilyon 608 milyar lira ödenek tahsis ediyoruz.
- Mahalli idarelerimizi de güçlendirmeye devam ediyoruz. Büyükşehir ve diğer belediyelerimiz ile il özel idarelerimize ayırdığımız toplam kaynağı 1 trilyon 344 milyar liraya çıkarıyoruz. 2002 yılında bu kaynağın bütçe içerisindeki payı yüzde 4 iken bu oranı 2025 yılında yüzde 9,1’e yükseltiyoruz.
- Sulama projelerinden, demiryolu projelerine, havalimanlarından, denizyolu yatırımlarına birçok alanda yatırımlarımıza hız kesmeden devam ediyoruz. 2025 yılı bütçemizde yatırımlara ayırdığımız kaynağı 1 trilyon 569 milyar liraya yükseltiyoruz. Bu tutar 2025 yılı bütçemizin yüzde 10,7’sine denk gelmektedir. AK Parti Hükümetleri döneminde çalışanlarımızın ve emeklilerimizin aylık ve ücretlerinde enflasyonun çok üzerinde reel artışlar yaptık.
- 2023 yılı Ocak ayından geçerli olmak üzere, tüm kamu görevlilerimizin ek göstergelerini artırdık, öğretmen, hemşire, polis, din görevlisi, şube müdürü, avukat gibi birçok kamu görevlimizi 3600 ek göstergeden yararlanır hale getirdik.
- 2023 yılında yapılan kanuni düzenlemeyle birlikte 2023 yılı Temmuz ayından itibaren memur ve diğer kamu görevlilerine net 8.077 TL tutarında ilave ödeme yapılmaya başlandı. Halihazırda bu tutar net 14.383 TL olarak ödenmektedir. Kamu görevlilerinin mali hakları 2024 yılında kümülatif olarak yüzde 78 oranında artırılmıştır.
- Bunun yanında 2024-2025 yılları için uygulanacak olan Kamu Görevlileri Hakem Kurulu Kararı ile hizmet kollarına ilişkin toplu sözleşmelerde öğretmen, akademik personel, mühendis, mimar, teknik personel, sağlık personeli gibi birçok kamu görevlisinin hâlihazırda yararlanmakta oldukları ek ödeme, zam ve tazminat, ilave ödeme, nöbet ücreti, fazla mesai ödemesi gibi birçok mali ve sosyal haklarında önemli iyileştirmeler yapılmıştır.
- En düşük emekli aylıklarında da iyileştirme yapılmış ve 7.500 TL olan en düşük emekli aylığı 2024 yılı Ocak ayından geçerli olmak üzere 10.000 TL’ye, Temmuz ayından itibaren geçerli olmak üzere ise 12.500 TL’ye yükseltilmiştir. İnsan odaklı ve sosyal adaleti gözeten bir anlayışla hazırladığımız 2025 yılı bütçemizi, önümüzdeki süreçte Gazi Meclisimizin takdirlerine sunacağız. 22 Ekim’de TBMM Plan ve Bütçe Komisyonuna sunum ile maraton başlayacaktır.
- 2025 yılı bütçemiz ile eğitimden sağlığa, enerjiden tarıma ve sanayiye her alanda büyüyen, güçlenen, kalkınan, itibarı artan ve refahı yükselen Türkiye için tarihi yürüyüşümüze devam edeceğiz. Türkiye Yüzyılı vizyonuyla, en üst düzeyde insani gelişmişliği yakalamış, ekonomik olarak güçlü ve refah seviyesi yüksek bir ülke olma hedefiyle, milletimizin yaşam kalitesini artırmak için durmaksızın çalışmayı sürdüreceğiz. 2025 yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifinin bir kez daha ülkemize ve milletimize hayırlı olmasını diliyorum.
- Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan’a güçlü liderliği, kararlılığı ve gösterdiği vizyon için şükranlarımı sunuyorum. Strateji ve Bütçe Başkanlığı ile Hazine ve Maliye Bakanlığı başta olmak üzere bütçe teklifinin oluşturulmasına katkıda bulunan tüm kamu kurum ve kuruluşlarımıza gönülden teşekkür ediyor, hepinizi bir kez daha sevgi ve saygıyla selamlıyorum.
