Vatandaşın sesini en net, en çabuk onlar duyuyor ve duyuruyor. YouTube’daki kanallarının yüz binlerce aboneleri var. Orada yayınladıkları videolarla on milyonlarca izlenmeye ulaşıyorlar. Hemen hemen herkes onları tanıyor. Kimi zaman bir soru, bir yorum ya da tepkiyle sosyal medyada en çok konuşulan konu oluyorlar.
Sokak röportajcıları son yılların fenomenleri arasında. Bazıları gazetecilik eğitimi almış ama içlerinde makine operatörleri de bulunuyor. Geniş bir ekiple çalışan da var, bütün işi eşiyle kotaran da… Çalışma biçimleri de çeşitli. Bazıları yalnızca belli şehirlerde röportajlar yaparken bazıları tüm Türkiye’yi adeta bir turne havasında dolaşıyor. Doğrudan halkın nabzını tutan, bugüne dek yaklaşık olarak toplam 150 bin kişiyle görüşen 10 sokak muhabiri hikayelerini ve Türkiye’nin bugünkü manzarasını Oksijen’e anlattı.
İktidar seçmeni İYİ Parti’ye doğru kayıyor
Kanal Dünya - Serkan Adanır
95 bin abone • 2020’de başladı • Yaklaşık 10 bin kişiyle konuştu• YouTube’da aylık izlenme ortalaması 10 milyon
• Kanalı kurarken amacım ülke çapında etki oluşturacak şekilde gerçek sorunlara değinmekti. Dijital medya da size bu imkanı sağlıyor. Daha çok kişiye anında erişebiliyorsunuz. Sokak röportajlarının yükselişini de buna bağlıyorum.
• Üç kişilik bir ekipten oluşuyoruz. Sokaktaki muhtemel problemlere karşı biber gazı taşıyoruz. Siyaseti fanatizme dönüştüren insanlar sorun çıkarabiliyor. Seçmen tamamen kutuplaştırılmış durumda. Kimsenin birbirine saygısı yok. Bu da bizi çok zorluyor.
• Mülteciler konusu gündemin en başında. Bu konuda çok rahatsızlık var. Bunun sonrasında ekonomi.
• İktidar seçmeninin İYİ Parti’ye doğru kaydığını gözlemliyoruz. Yeniden Refah Partisi’ne yönelen bir grup da var.
• Eskiden 10 kişiden ancak üçü belki röportaj teklifimizi kabul ederdi. Şimdi bu 10 kişiden 7’ye dek yükseldi. Gençler fikirlerini beyan etmeye daha hevesli. Korktukları ya da çekindikleri pek bir şey yok. Bizi gördüklerinde genelde kendiliklerinden konuşmak istiyorlar.
10 kişiden 5’i iktidarı savunurdu, bu sayı artık 3’e düştü
Medyali TV Ali Koyuncu
199 bin abone• 2019’da başladı• 10 bin civarı kişiyle röportaj yaptı • YouTube’da aylık izlenme ortalaması 4.5-5 milyon
• İstanbul Üniversitesi Radyo Televizyon Sinema Bölümü mezunuyum. TV sektöründe kamera arkasında çalıştım, sonra kendi yolumdan ilerlemeyi tercih ettim.
• Gündemdeki konuları mizahi bir dille eleştirdiğim “Baba Haber Dümeni” isminde bir program çekiyordum. Program belli bir kitle tarafından kabul edildi ve sevildi. Kanal kısa sürede 50 bin aboneye ulaştı fakat 2018’den itibaren gündemi mizahi bir dille anlatmak yorucu gelmeye başladı. Sonra sokak röportajları ilgimi çekti ve 2019’daki yerel seçimler sırasında bu işe başladım.
• Vatandaşı doğrudan ilgilendiren konulara değiniyoruz. Bunun başında da ekonomi geliyor. Özellikle son iki yıldır ekonomi vatandaşın asıl gündemi olduğu için biz istesek de istemesek de vatandaş bir şekilde konuyu ekonomiye getiriyor. Ekonomiyle yarışacak derecede mülteciler meselesi de gündemde.
• İktidardan muhalefete kayanlar elbette var ama net bir şekilde yöneliyor diyemiyoruz. İktidardan uzaklaşma var. En büyük sebebi yine ekonomi, ikincisi de mülteciler. İki yıl önce sokakta 10 kişiden 5’i AKP’yi savunuyordu. Savunmasa da destek vereceğini söylüyordu. Bu 10’da 3’e düştü.
• YouTube politikaları gereği kazandığımız parayı açıklayamıyorum ama şunu söyleyebilirim: Benimle beraber beş kişilik bir ekibiz. Bir muhabir, bir kameraman ve bir kurgucu olmak üzere dört çalışanım var. Hayatımızı idame ettirebilecek bir kazanç elde ediyoruz. Eğlence içerikleri üreten YouTuber’lar kadar şatafatlı bir yaşam sürmüyoruz, o kadar para da kazanamıyoruz. Siyasi içerikli videolarda maalesef ne sponsor alabiliyoruz ne de onlara verildiği kadar YouTube reklamları oluyor. Hatta bazı videolarımız seçilen konular hassas ve sakıncalıysa direkt reklama kapatılıyor.
Yayınladıklarımızdan çok daha fazla muhalif var
Kendine Muhabir- Hasan Köksoy
201 bin abone• 2019’da başladı• 10 binin üzerinde kişiyle röportaj yaptı
• Bu işe 2019’da, İstanbul yerel seçimleri tekrar edilmeden bir ay önce başladım. Gazetecilik eğitimim yok, alakam da yoktu. İmam hatip lisesi mezunuyum. Mesleğim ise CNC makine operatörlüğü.
• Lise arkadaşlarımla buluştuğumda masanın bir kısmı ülkedeki her şeyin kötüye gittiğini, bir kısmı da her şeyin yolunda olduğunu söylüyordu. Ben her şeyin kötüye gittiğini ispatlayacağımı söyledim, ertesi gün de telefonumu alıp sokağa indim. Karşıma çıkan ilk kişinin halini hatırını sorup konuya girdim. Yaşlı bir kadındı ve adeta isyan etti. Benim haberim olmadan bu video sosyal medyada yayıldı ve epey izlendi. Bunu görünce yavaş yavaş bu işe girişmeye karar verdim.
• Boş zamanlarım olduğunda haftada bir röportaj yapıp yüklüyordum. O zamanlar bunun sürekli yapacağım bir iş olacağını ve bu işten hayatımı kazanacağımı düşünmüyordum. Ek gelir olarak başladım ancak maaşım kadar para kazanmaya başlayınca tamamen bu yönde ilerlemeye karar verdim. YouTube’da sabit bir standart gelir yok, aralık ayında elde edilen para ocak ayına uymuyor…
• Konuştuğum kişilerin hükümete sadece eleştiri yapmasından bile dava açılıyor. Vatandaşın söylediğinden de yargılanıyoruz, hatta Aralık 2021’de bir hafta cezaevinde kaldım. Bu dosya için iki haftada bir imza veriyorum. İster istemez otosansür uyguluyoruz.
• İnsanlar bana güveniyor. Mesela bir gün çekim sonrası kamera ve mikrofonun kapalı olduğunu gören bir kadın bana yaklaştı ve 13 yaşındaki çocuğunun tecavüze uğradığını, ne yapacağını bilemediğini, beni görünce sormak istediğini söyledi.
• Çoğunlukla kameramanlığımı eşim yapıyor. Ben de muhabirlik ve montajla uğraşıyorum. Video montajını da bu işe başladıktan sonra öğrendim.
• İnsanları seçtiğimizi, para verip konuşturduğumuzu söyleyenler buyursun gelsin, çekimimize katılıp kamera arkasından izlesin. Ben kimim ki parayla birilerini tutarak konuşturayım?
• Gündemde ne varsa vatandaşa onu sormaya gayret ediyoruz. Ancak son bir yıldır ne sorarsak soralım konu her seferinde dönüp dolaşıp ekonomiye geliyor. Mülteci sorununu da sorsak, sosyal medya yasasını da sorsak röportajın ilerleyen dakikalarında kendimizi ekonomiyi konuşurken buluyoruz. Bir grup insan ekonominin neden bu durumda olduğuyla asla ilgilenmiyor. Dış güçler iddiasına öylesine inanıyor ki ne derseniz deyin asla kabullenmek istemiyorlar.
• AKP’nin oylarında bir düşüş görüyorum. İçlerinde “Daha önce oy verdim ama pişmanım” diyenler de var. Diğer taraftan iktidara küsen seçmenin çok büyük bir oranı ana muhalefet partisine yönelmiyor. Z Kuşağı dediğimiz kuşak sabit fikirli değil, araştırıyor ve sorguluyor.
• İktidarı destekleyenler zaten konuşuyordu her şekilde. Bazı insanlar da sokaktaki iktidar destekçilerinin baskısından çekiniyordu. Konuşturacak insan bulamıyorduk. Kamerayı, mikrofonu uzaktan gören yolunu değiştiriyordu. Çekinen o insanlar şimdi sokağa çıktığımızda biz onlara mikrofon uzatmadan “İçimi dökmek istiyorum” diye gelip konuşmak istiyorlar. İktidar destekçileri ise konuşmaya çekinir oldu.
• Video yorumlarına ‘Özellikle muhalifleri yayınlıyorlar’ yazanlar oluyor. Aslında tam tersi. Sokakta çok daha fazla muhalif var, çok daha ağır eleştiriler var. Onları korumak adına yayınlamıyoruz.
Ekonomi herkesi farklı etkiliyor ama mültecilerde şikayet aynı
Sokaktan Al Haberi- Erol Alkan
24 bin abone• 2020’de başladı• 15 bin kişiyle röportaj yaptı• YouTube’da aylık izlenme ortalaması 3.5-4 milyon
• Sık sık soruşturma geçirip ifade verdim. Hatta bir defasında röportajlar yüzünden evime polis baskını bile yapıldı. Tabii ardından hiçbir şey gelmedi.
• Vergi, ekipman ve ulaşım gibi giderleri düştükten sonra fazla bir gelir kalmıyor. Muhabirlik ve kurgu işlerini ben yapıyorum. Bir kameraman ve bir de grafiker arkadaşım var ekipte benimle beraber. Onların da maaşını ödüyorum. Ama benim zaten bu işe girerken gelir elde etme kaygım yoktu. Amacım vatandaşın sesi olmaktı.
• Son zamanlarda insanlar en çok mülteci meselesine değiniyor. Bu durumdan oldukça rahatsızlar. Ekonominin etkisi kişiden kişiye farklı hissedilebiliyor fakat mülteci meselesi toplumun birçok kesiminde aynı rahatsızlığı yaratıyor.
• Önceleri insanlar etrafımda toplanıp tartışırdı. Mikrofona konuşan kişilerin yarısı iktidarı savunurdu. Şimdi hem bu oran düştü hem de bu şekilde karşılıklı tartışmalar azalmaya başladı. Şu anda iktidardan memnun olmayan insan sayısı daha fazla. İktidarı savunan bir veya iki kişi ancak çıkıyor. Çevremizde 20-30 kişi varsa hepsi bu bir-iki kişiye yükleniyor. Bu durum bizim için de güç. Çünkü istemesek de bazen sanki iktidar yanlısı insanları kasıtlı olarak muhaliflerin arasına atmışız gibi görünüyor.
Doğalgaz zammını sorduk 20 kişi üzerimize saldırdı
Sen Ne Dersin? - Tarık Şenocak
187 bin abone• 2019’de başladı• 10 bin kişiyle konuştu
• Ekip aileden oluşuyor; babam ve iki kardeşim. Ben YouTube’da bir kanal açmak için hayli ısrarcıydım. Babam Suat Şenocak’ın eski gazeteci ve programcı olması, kardeşlerimden birinin geçmişte televizyonda haber spikerliği yapması bu işi rahatlıkla yapacak kapasiteye sahip olduğumuza ikna etti beni. Babam kanalın adını buldu, logoyu hazırladı, birkaç saat sonra ilk videomuzu çekip seri röportajlara başladık.
YouTube’dan aldığımız geliri de masrafları çıkardıktan sonra eşit şekilde paylaşıyoruz. Özellikle 2022 başından itibaren Türkiye’nin kötüleşen ekonomisi nedeniyle YouTube birkaç ay Türkiye’den reklam toplamakta zorluk çekti. Türkiye’den reklam gelmeyince izlenme oranlarıyla birlikte gelirlerde de ciddi düşüşler yaşandı. Konularımızı siyasi gündeme göre belirliyoruz. Diğer kanallar genelde ortalama sorularla stok video çekip biriktiriyor, daha sonra yayınlıyor. Ama biz özellikle o anki gündeme sadık kalmaya çalışıyoruz.
• Sokakta risk her zaman var. Çok saldırıya uğradık. Bu durumları önlemek için röportajlara genelde üç kişi çıkmaya çalışıyoruz ama elbette risk azalmıyor. İşittiğimiz hakaret ve tehditlerin haddi hesabı yok. En büyük neden, siyasi iklimin kirlenmiş olması. Birçok kesim eleştiriye tahammül gösteremiyor. Her sorudan kendi siyasi iradelerine hakaret edildiği algısına kapılıyor. Doğalgaz zammına yönelik sadece düşüncelerini sorduğumuzda 20 kişi üzerimize saldırmıştı.
• Birkaç yıl önce iktidarı çok net şekilde desteklediklerini söyleyenlerin muhalif söylemlerde bulunmaya başladıklarını görüyorum. Öyle ki, aralarında bizimle çatışan ve hatta polise şikayet edenler bugün bize haksızlık ettiklerini anladıklarını söylüyorlar. Ama hala konuşmaya çekinenler de var…
‘Pişmanlar’ın en sıcak baktığı isim Mansur Yavaş
Vatandaş TV - Okan Karan
19 bin abone• 2021’de başladı• 5 bin kişiyle röportaj yaptı• YouTube’da aylık izlenme • ortalaması 1-1.5 milyon
• Sokağın gündemi ekonomi, hayat pahalılığı, geçim derdi ve sığınmacılar. “Geçinebiliyor musunuz?” diye sorduğumuzda hemen içlerini dökmeye başlıyorlar. Başka sorular sorduğumuzda bile konu yine ekonomiye geliyor.
• Hala konuşmaya çekinenler var. Bazen 20 kişiye soruyoruz kimse konuşmuyor. Ama isteklilerin sayısı ilk günlere göre çok arttı. Bazen de bu şekilde konuşup yayınlandıktan sonra pişman olarak e-posta kutumuzu dolduranlar oluyor.
• Röportajlarda “İktidara oy verdim ama pişman oldum” diyenlerin sayısında artış var. Bu kişilerin Mansur Yavaş’ın adaylığına çok sıcak baktığını gözlemledim. Gençler arasında ise Ümit Özdağ çok popüler. •
En net konuşanlar hayal kırıklığı yaşayan küskünler
Sokak kedisi - Ebru Uzun Oruç
131 bin abone • 2021’de başladı • 10 bine yakın insanla konuştu • YouTube’da aylık izlenme ortalaması 7 milyon
• Ekibim iki kişiden oluşuyor. Kameraman eşim (Barış Oruç), ben de muhabirim. Rize’de yaşıyordum. Bir şeylerin ters gittiğini düşünerek yola çıktım. Amacım halkın sesini duyurmaktı. Halkın sesini, düşüncelerini, gündemde olan gelişmeler ve olaylarla alakalı yorumlarını sıcağı sıcağına ölçebileceğimiz tek format sokak röportajı. Her kesimden, her düşünceden insana denk geleceğimiz tek yer sokaklar.
• Neredeyse bir yıl oldu ve hala kazandığımızdan fazlasını harcıyoruz. Kanal para kazanıyor ama öyle yüksek meblağlar değil. Takipçilerinin desteği çok büyük önem taşıyor.
• Tehlike yaratacak ortamlara müsaade etmiyoruz. Vatandaşlar birbirleri ile tartışamıyor, sadece benimle konuşabiliyorlar. Eğer bir kişi başkasının röportajına müdahale ederse kesiyoruz.
• Halkın gündeminde önce ekonomi var, bunu adalet konusu takip ediyor. Muhalefete ciddi bir kayma var. Hem de anketlerdeki oranların çok üzerinde.
• Bana göre AKP’den kopan seçmen büyük bir hayal kırıklığı yaşıyor. Ekonomi bunda belirleyici etmen. Hayal kırıklıklarını ifade etmek istiyorlar ve bu yüzden en fazla küskün seçmenler konuşuyor.
• Önceden insanlar çekinirken şimdi çok daha kendinden emin konuşuyor. Çünkü sokak röportajlarını izliyorlar ve diğer insanların da aynı dertten yakındıklarını görüyorlar.
Muhalefet de insanları ikna edemedi
İstanbul Times tv Hüseyin Çetiner
182 bin abone• 2014’te başladı• 50 bin civarı insanla röportaj yaptı • YouTube’da aylık izlenme ortalaması 5 milyon
• YouTube’un kendine has bir gelir hesaplama yöntemi var. İnsanların videonuza gömülmüş reklamları izlediği kadar para kazanabiliyorsunuz. Ancak birçok kişi reklamları devre dışı bıraktığından gelir abartılı değil. Örneğin 1 milyon izlenme sonucu 3-4 bin TL kazanılıyor.
• YouTube kanalları basın yasasına tabi değil. Ama mahkemeler cezaları o yasaya göre veriyor. Cumhurbaşkanına eleştiri getirilen bir videoyu paylaştığımız için 14 ay hapis cezası aldım.
• Son bir yıldır siyasilerin dili sertleşiyor. Sokaktaki vatandaş da özellikle son bir yılda çok saldırganlaştı. Küfürler, bağırış çağırışlar, yayın yaptırmam demeler, provokatör ithamları... Son zamanlarda çok yoğun bir biçimde sözlü şiddete maruz kalıyoruz.
• 2018’de AKP’den Zeytinburnu belediye başkan aday adayı oldum ama burada tarafsız bir yayın anlayışını benimsiyorum. Bunun birçok zorluğu var. Hiçbir taraf sizi sahiplenmiyor.
• Hayat pahalılığı ve ekonomik dengenin bozulması son günlerde halkın ana gündemi. Bundan dolayı da iktidara eleştiri var. Ama muhalefet de insanlara güven vermiyor. Kararsızlar, muhalefette umduğunu bulamayanlar yine AK Parti’ye oy verebilir.
Başta biz de korkuyorduk beraber cesaretlendik
İlave Tv - Arif Kocabıyık
668 bin abone• 2018’de başladı•15 binden fazla insanla konuştu•Tüm mecralarda toplam aylık izlenme ortalaması 50 milyon
• Antalya’da Divan adında haftalık bir yerel gazete çıkarıyordum. Macera 12 hafta sürdü, gazete tutmadı. Sonrasında Türkiye’de vatandaşın siyasi olarak sesini duyurabileceği bir mecra kurmaya karar verdim, 12 Mart 2018’de başladık.
• Ekip üç kişiden oluşuyor. Ben insanlara soruyorum, eniştem kameramanlık yapıyor. Yakın zamanda Instagram yönetimi için işe bir editör aldık.
• Vatandaş derdini anlatırken bazen sınırı zorluyor ve bunun karşılığında bize de dava açılıyor. Hakaret yüzünden gözaltına alındığım oldu. Para cezası da verildi. Dava süreçleri devam ediyor, gözaltıların sayısını unuttum.
• Sürekli şehir dışına çıkmak zorunda kaldığımdan YouTube’dan uçuk bir gelir kazanmıyorum. Harcamalarıma ancak ucu ucuna yetiyor.
• 2018’de ilk başladığımda insanlar konuşmaktan, fikirlerini belirtmekten çok korkuyordu. Cesaretli değillerdi. Onlar gibi biz de başlangıçta korkuyorduk açıkçası. Bizim alışma sürecimiz olduğu gibi insanlar da fikirlerini belirtme konusunda daha cesur davranmaya başladı. Şimdi hiçbir şeyden çekinmeden görüşlerini dile getiriyorlar.
‘Dış güçler’ iddiasına destek azaldı
Sade Vatandaş - Mehmet Koyuncu
234 bin abone• 2019’da başladı• Yaklaşık 15 bin kişiyle röportaj yaptı
• İstanbul Üniversitesi Gazetecilik Bölümü’nden mezunum. İstanbul’da bir süre çalıştım ama maddi imkansızlıklar yüzünden memleketim Antalya’ya döndüm. 2019’da sokak röportajlarına başladım.
• İnsanların en temel konusu ekonomik sıkıntılar. Her geçen gün yoksullaşmak kaygıyı artırıyor. İktidara olan güven ve desteğin eridiğini görüyorum. Önceden dış güçler iddiası çok destek buluyordu, bu destek artık azaldı. Hayatın gerçekleri daha ön plana çıkıyor.
