Türk Eğitim Derneği’nin (TED) düşünce kuruluşu olan TEDMEM, 10 farklı ülkenin öğretmenlik sistemlerini inceledi. Öğretmen yetiştirme, istihdam etme ve kariyer geliştirme politikalarının incelendiği bu ülkeler; Türkiye, Almanya, Estonya, Finlandiya, Fransa, Güney Kore, İngiltere, Japonya, Kanada ve Polonya…
Rapora göre Finlandiya ve Estonya öğretmenlik programlarını sınırlı sayıda üniversitede sunduğundan nitelik odaklı bir seçim sistemine sahip. Almanya, İngiltere ve Japonya’da ise çok aşamalı sınavlar ve performans değerlendirmeleri var. Dolayısıyla mesleğe girişte eleme mekanizması çok güçlü. Güney Kore’de hem programlara hem de mesleğe giriş zor.
Türkiye’de ise aday havuzuyla öğretmen ihtiyacı arasında bir bağlantı yok. Güncel verilere göre eğitim fakültelerinde 184 bin 584 öğrenci öğrenim görüyor ve her yıl yaklaşık 40 bin kişi mezun oluyor. Buna rağmen önümüzdeki dönemde yıllık atama sayısı 6-8 bin düzeyinde seyredecek. Ayrıca eğitim fakülteleri haricinde de her yıl binlerce kişi pedagojik formasyon eğitimi alıyor ve aday havuzu daha da büyüyor. Yani dünya genel olarak niteliğe önem verirken Türkiye’de nicelik öne çıkıyor.
Türkiye’de tek şart KPSS
Şimdi isterseniz ilk olarak programa giriş aşamasına yani "aday öğretmenlik" sürecine bir göz atalım. Türkiye'de bu döneme geçiş için sadece yazılı sınav yani KPSS şartı var. Güney Kore'de yazılı ve sözlü sınav, mülakat ve yetenek-kişilik testi gerekiyor. İngiltere de adaylardan yazılı sınava ek olarak mülakat ve yetenek-kişilik testi istiyor. Kanada'da lisans diplomasıyla birlikte lise notları da önemli. Finlandiya lise notlarıyla beraber yazılı sınav, mülakat ve yetenek-kişilik testi sonuçlarına da bakıyor. Japonya'da yazılı sınavla birlikte sözlü sınav varken Estonya'da bu ikisine ek olarak mülakat da var. Polonya ve Almanya da yazılı ve sözlü sınavlar uyguluyor. Fransa’da da yazılı sınav var.
Finlandiya yüksek lisans istiyor
Ama bu noktada bir de programa giriş yapılan kademede de farklılıklar gözleniyor. Türkiye'de öğretmen olmanın temel şartı öğretmenlik lisansına sahip olmak ya da pedagojik formasyon almaktan geçiyor. Güney Kore'de de lisans düzeyinden alım yapılıyor. İngiltere'de lisans sonrası, yüksek lisans düzeyinden öğretmen alınıyor. Finlandiya'da da okul öncesi öğretmenliği haricindeki branşlarda yüksek lisans düzeyinden alım yapılıyor. Polonya ve Fransa da yüksek lisans seviyesinde alım yapan diğer iki ülke. Almanya, Estonya ve Japonya hem lisans hem de yüksek lisans derecesinden öğretmen alımı yapıyor.
Yerel yönetimler de alım yapıyor okullar da
Ülkeden ülkeye staj süresi de değişken. Türkiye'de staj süresi yılda 24 hafta yani 144 saat. Güney Kore'de branş öğretmenleri 4, sınıf öğretmenleri 9-10 hafta staj yapıyor. İngiltere'de en az iki okulda 24-32 haftalık staj uygulanıyor. Kanada'da staj süresi 80 günken Finlandiya'da 1 yıl. Japonya'da en fazla 5, Estonya'da en az 10 hafta. Polonya'da staj süresi 90-240 saat arasında değişiyor. Fransa'da 18 hafta. Almanya'da ise 2-3 yıl.
Türkiye'de istihdama geçiş merkezi sistem üzerinden yapılıyor ve yazılı sınavla birlikte Milli Eğitim Akademisi'nde başarı şartı aranıyor. Güney Kore'de atamalar yerel ve yazılı sınavla sözlü sınava ek mülakat ve ders anlatımı isteniyor. İngiltere'de öğretmenleri okullar alıyor; mülakatla birlikte öğretmenin yetkinliklerine bakılıyor. Kanada'da da hem yerel otoriteler hem de okullar alım yapıyor ve istihdama giriş şartları İngiltere ile aynı. Finlandiya'da da yerel yönetim ve okul idareleri istihdamdan sorumlu; istenen şartlar ise yetkinliklerle birlikte yüksek lisans derecesi. Japonya'da alımlardan yerel yönetimler mesul. Yazılı sınav, yetenek testi, mülakat ve ders anlatımı gerekiyor.
Kaynak: Gazete Oksijen
