Öge Demirkan
AB 14 Temmuz’da ‘Fit For 55’ adını verdiği paketi açıkladı. Bu paket, AB’nin 2050 yılı için koyduğu sıfır karbon emisyonu hedefinin yol haritasını oluşturuyor. Fit For 55 ile AB’nin 2030 yılı itibarıyla karbon emisyonunu 1990’lı yıllara göre yüzde 55 oranında düşürmesi hedefleniyor. Örneğin 15 yıl içinde dizel ve benzinli araçların satışı yasaklanacak, kömürden elektrik üretilmeyecek, yeni yollar ve otobanlar yapılacak, elektrikli otomobiller için 60 kilometre aralıkla şarj istasyonları kurulacak, yeterli yalıtıma sahip olmayan milyonlarca bina ya yıkılıp yeniden yapılacak ya da tadilat geçirecek. Yeşil alanların sayısı artırılacak. Kısacası dünya değişecek ve bu değişimin mihenk taşı ise karbon emisyonu olacak.Oyunun kuralları değişiyor
Dünyada değişim için adım atılırken bizi neler bekliyor, uzun vadede hayatımız nasıl değişecek? Türkiye bu değişimin neresinde ve sokaktaki vatandaş bundan nasıl etkilenecek? Bu soruları Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı’nın kurucu direktörü Güven Sak ile konuştuk. Sak bu değişimi, ‘’Oyunun kuralları tekrar yazılıyor’’ diye özetliyor ve ardında da ekliyor: “Kurallar aslında buz dağının görünen yüzü, dünyada büyük bir değişim yaşanacak. Türkiye de bunun bir parçası olmak zorunda.” ‘Oyunun kuralları tekrar yazılıyor’ diyorsunuz, bu sürece nasıl gelindi? Yaklaşık 50 yıl önce Greenpeace’in kurulması ile başlayan, sonrasında Stockholm İklim Konferansı ile devam eden, Kyoto Protokolü ile süren, Paris İklim Anlaşması ile ete kemiğe bürünen konuda ilk kez konuşmaktan öteye geçildi. Bu kararın alınması için 50 yıl geçti ama büyük dönüşüm için şartlar artık olgunlaştı. Örneğin teknoloji artık bu yeni kararları uygulamaya imkan tanıyor. Dönüşüm için gerekli olan finansman güç de hazır. Kafalar da artık değişti, sadece otomotiv sektöründen bir örnek vereyim; Elon Musk çıktı ve elektrikli araca yatırım yaptı. BMW, Mercedes gibi köklü kurumlar yarışın gerisinde kaldı. İşi ıskalayanların sistemde güç kaybedeceği anlaşıldı. İşin siyasi ayağında ise Trump karşı çıkıyordu ama yerine Biden gelince düğmeye basıldı. Hatta 2015 yılında bu işe karşı çıkan Çin bile saf değiştirdi.
Bundan kurtuluş var mı? Var, Ticaret Emisyon Sistemi’nin Türkiye’de hayata geçirilmesi gerekiyor. Eğer ürünün geldiği ülkede bir karbon fiyatlaması düzenlemesi varsa, bu sistem çerçevesinde edinilen sertifikalar sınırda hesaplanan vergiden mahsup edilebilecek. Aynı biçimde ilgili ülkede karbon vergisi uygulaması varsa, bu vergiler de sınırda tespit edilen vergiden indirilebilecek. Kısaca ülkenizde karbon emisyonlarını sınırlandırmak için, karbon vergileri ya da karbon fiyatlaması sistemi ile emisyon sertifikası edinme fırsatınız yoksa, AB’ye vergi ödeyeceksiniz. Ülkenizde bir tür karbon vergisi varsa, vergiyi ülkenizin maliyesi toplayacak. Türkiye’de bu sistem hayata geçirilirse 771 milyon euro ülke içinde kalır. Örneğin AB üyesi olmayan Norveç bu sistemi uyguluyor ve vergi doğal olarak ülke içinde kalıyor. 
