Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş, Türkiye’nin nüfus projeksiyonlarının “katastrofik” düzeye doğru ilerlediğini ve acil önlemler alınmadığı takdirde 2100 yılına kadar nüfusun 54 milyondan 25 milyona kadar gerileyebileceğini açıkladı. Milliyet'te yer alan habere göre Bakan Göktaş, “Aile ve Nüfus 10 Yılı” çalışmaları kapsamında yaptığı sunumda, bu tabloya hazırlıklı olmamız gerektiğini vurguladı.
Üç farklı senaryo
- TÜİK’in düşük ihtimalli projeksiyonuna göre 2100’de nüfus 54 milyon olacak.
- Birleşmiş Milletler’in (BM) düşük ihtimalli senaryosu 38 milyon öngörüyor.
- Çok düşük ihtimalli modelde ise bu rakam 25 milyona kadar iniyor.
Bakan Göktaş, “Önümüzdeki beş yılda nüfus artış hızımız bu seviyede kalırsa, ilkokul öğrencisi sayısında yaklaşık 900 bin kişilik azalma bekliyoruz” dedi.
Doğurganlık hızı ve yaşlanan toplum
Türkiye’de doğurganlık hızı 1990’da 3,11 iken dünya ortalaması 3,31’di. 2024’te dünya genelinde bu oran 2,25’e gerilerken, Türkiye’de yüzde 52’lik düşüşle 1,48’e indi. Bu, nüfusun kendini yenilemesi için gerekli 2,1 eşiğinin çok altında. 2014’te 52 ilde 2,0’ın üzerinde seyrederken, bugün sadece Şanlıurfa (3,00), Gaziantep (2,62) ve Diyarbakır (2,32) bu seviyeyi koruyor.
Ortalama evlilik yaşı erkeklerde 28,3; kadınlarda 25,8’e yükseldi. İlk çocuk yaşı ise 29,3 olarak kaydedildi. Hanehalkı büyüklüğü 10 yılda 4’ten 3’e, tek kişilik hane oranı ise yüzde 20’ye ulaştı. TÜİK verilerine göre bugün Türkiye nüfusunun yüzde 88’i nüfusunu yenileyemeyen şehirlerde yaşıyor.
Nüfus politikalarında yol haritası
Bakanlık, “Aile ve Nüfus 10 Yılı” vizyonuyla aileyi ve nüfus dengesini tüm kamu politikalarının merkezine yerleştirecek. Planlanan önlemler arasında:
- Aile ve Gençlik Fonu’nun iyileştirilmesi: İki yıl içinde çocuk sahibi olan çiftlere kredi erteleme ve arttırılmış kredi desteği.
- Yarı Zamanlı Çalışma Hakkı: Doğum sonrası memurlara, çocuk ilköğretime başlayana kadar haftada 20 saat çalışma imkânı. Hem anne hem babanın bu haktan yararlanması kararlaştırıldı.
- Komşu Anne Projesi: UNICEF iş birliğiyle, ev ortamında nitelikli çocuk bakımı sunacak “komşu anneler” modeli. Pilot uygulama Ankara ve İstanbul’da devam ediyor.
Bakan Göktaş, “Sürdürülebilir bir gelecek için doğurganlık, aile yapısı ve sosyoekonomik destek paketlerini bir bütün halinde ele almak zorundayız” diyerek, uzun soluklu bir stratejiye ihtiyaç olduğunu vurguladı.
