Yuhaladılarsa sebebi var hem de birden çok

Dünyanın en pahalı liginde futbolla siyaset karşı karşıya geldi. Teknik direktör Klopp taraftara sahip çıktı, Başbakan Boris Johnson’ın sözcüsü Klopp’a yanıt verdi. Gerilimin bir de arka planı var. Asıl mesele İngiltere’deki mevcut siyasi iktidarın geniş halk kitlelerinin taleplerine yanıt vermekte yetersiz kalması. Ancak Liverpool’un kayda değer bir otoriteyle mücadele geçmişi var. FA Cup finali ya da diğer bir deyişle Federasyon Kupası finali İngiliz futbolu için görkemli bir sezon sonu kapanışıdır. 1923’ten beri kısa aralıklar hariç hep Wembley’de oynanır. O cumartesi günü zorunluluk harici başka hiçbir maç oynanmaz. Seremoni, kupa töreni derken Britanya gelenekçiliğinin tüm öğeleri bir araya gelir. Liverpool seyircisinin benimsediği, takıma 30 yıl sonra lig şampiyonluğu getiren Jurgen Klopp “Taraftarın bir bildiği vardır” diyor. Ancak geçen cumartesi günkü finale Liverpool’un Chelsea’yi penaltılarda 6-5 yenerek kupayı kazanması kadar maç öncesi ıslıklar ve protestolar da damga vurdu. Liverpool taraftarları seremoninin neredeyse her anını protesto ettiler. Önce başlama vuruşuna 10 dakika kala seslendirilen, böyle seremonilerin geleneksel dini parçası “Abide With Me” bir ıslık uğultusuyla karşılaştı. Ardından bu kez İngiltere Futbol Federasyonu Başkanı da olan Futbol Cambridge Dükü Prens William, futbolcular kendisine takdim edilirken bir protesto dalgasıyla karşılaştı. Son olarak Britanya milli marşı “God Save The Queen” okunurken ıslıklar devam etti. İki yayıncıdan biri olan BBC’de ses kısılmadı ama spiker Guy Mowbray bu durumdan bahsetmedi. Muhafazakâr öfkesi Sonrasında Başbakan Boris Johnson’dan başlayarak Muhafazakâr Parti’nin önde gelenleri bunu bir saygısızlık sayarak Liverpool taraftarlarına verdi veriştirdi. Avam Kamarası Başkanı Lindsay Hoyle da sert şekilde eleştirdi. Liverpool teknik direktörü Jurgen Klopp ise görevdeki altı yılda sık sık bütünleştiği taraftarları gözeten bir konuşma yaptı. Liverpool hocası “Taraftarlar bir nedeni olmasa böyle yapmazlardı. Belki de neden olduğunu anlayacak kadar uzun süredir burada değilim. Eminim ki tarihi bir nedeni var” derken bir başbakanlık sözcüsü Johnson’ın Klopp ile aynı fikirde olmadığını, taraftarlarının sergilediği davranışın “büyük bir ayıp” olduğunu söyledi. İngiltere Başbakanı Johnson sözcüsü aracılığıyla “İnsanları bir araya getiren FA Cup’ın 150. yılını kutlarken küçük bir azınlığın bu şekilde davranması büyük bir utançtı” dedi. Tabii bu protesto ve ıslıklar yeni değil. Daha şubat ayında Wembley’de yine Liverpool ile Chelsea arasındaki Carabao Kupası finalinde de benzer bir durum vuku bulmuştu. Siyasi rahatsızlık Aslında mesele basit: İngiltere’deki mevcut siyasi iktidar ve siyasi rejim geniş halk kitlelerinin taleplerine yanıt vermekte yetersiz. Boris Johnson hükümetinin Covid-19 pandemisi sırasında alamadığı önlemler, sağlık sisteminin sırtına yüklenen yük ve şimdi artan hayat pahalılığına karşın bir çözümsüzlük söz konusu. Ayrıca kraliyetin durumu da halka maliyetiyle beraber ciddi ciddi tartışılıyor. Sanki kraliyeti ayakta tutan son kişi tahttaki 70’inci yılını kutlamaya hazırlanan 96 yaşındaki Kraliçe 2. Elizabeth.Bu memnuniyetsizlik dalgası gerek ulusal gerek bölgesel düzeyde seçimlerde kendini gösteriyor. Bir yandan futbolun içinden de muhalif sesler çıkıyor. Burada Liverpool şehrinden gelen dalganın ön plana çıkmasının ise bazı sebepleri var. Bunların bazıları geçmişle bazıları da bugünle alakalı. Geçmişe gidersek Liverpool şehri uzun yıllar İngiltere’nin ikinci büyük limanıydı. Bu sayede doklarda ve limanda yüz binlerce kişiye iş olanağı mevcuttu. Ancak 1960’lardan itibaren İngiltere’nin ana ticaret partnerleri kıta Avrupası ülkeleri olunca 20 yıl içinde ülkenin doğusundaki ve güneyindeki ticaret limanları büyüdü, Liverpool limanıysa hızla küçüldü. Liverpool ve civarındaki imalat yavaşa yavaş başka şehirlere taşındı. Simon Hughes’un 1979 ile 1993 arasında şehrin gerilemesini anlatan kitabı “There She Goes”a göre 1983’e gelindiğinde işsizlik oranı ülke ortalamasının iki katıydı. Bu da Liverpool’da yoksulluğun yaygınlaşmasına yol açacaktı. Liverpool’un sol kanat oyuncusu Luis Diaz FA Cup finalinde Chelsea’ye karşı şansını deniyor. Siyasetin damga vurduğu maçı Liverpool penaltılarda kazandı. Thatcher’a öfke İşte tam da o dönemin göbeğinde, 1979’da iktidara Margaret Thatcher geldi. Başbakan Thatcher benimsediği liberal ekonomi politikası ve sendika karşıtı tavırla sonraki 10 yıla damga vuracaktı. İlk seçimlerde Muhafazakâr Parti Liverpool’da yüksek oy alsa da sonraki iki yıl şehir için bir felaket anlamına geldi. İşsizlik oranı yüzde 53’e kadar çıktı. Hükümet aleyhine sokak gösterileri düzenlenmeye başladı. Şehir kaynıyordu. 1981’in temmuzunda Toxteth mahallesinde çıkan büyük isyanla da patladı. Dokuz gün süren ayaklanmada yüzlerce polis yaralandı, 500 kişi göz altına alındı, 70 bina ağır hasar gördü. Buna bir de 1989 yılında yerel emniyet güçlerinin büyük ihmalinin olduğu anlaşılan Hillsborough faciasında 97 Liverpool taraftarının ölmesi eklendi. Bundan sonra şehirle Muhafazakâr Parti’nin bağları büyük ölçüde koptu. Zaten 30 yıl sonra ortaya çıkan arşiv belgelerinde de anlaşıldı ki danışmanları da Thatcher’a hiç yatırım yapmayıp şehri çökmeye bırakmasını salık vermişlerdi. Gazete satamadılar Bu dönemden sonra sportif ya da toplumsal her olaya Liverpool taraftarları diğer takım taraftarlarından farklı tepkiler vermeye başladılar. Mesela 1986’daki FA Cup finali seremonisinde belki ilk kez God Save The Queen’in ıslıklandığına tanıklık etti milyonlarca TV izleyicisi. Hillsborough faciasından taraftarları sorumlu tutan ülkenin en çok satan gazetesi The Sun’a kitlesel bir boykot uyguladılar. Öyle ki The Sun şehirde hiç gazete satamaz hale düştü. Bu hava futbolculara da sirayet etti zaman zaman: 1997’de Norveç’in Brann takımıyla oynanan Kupa Galipleri Kupası maçında gol atan Robbie Fowler kutlama sırasında formasının altından liman işçilerini destekleyen tişörtü çıkarıvermişti. Yani tam da Toxteth semtinde doğup büyümüş bir genç olarak köklerine sahip çıkıyordu. 2000’lerle beraber İngiltere’deki kulüpler sıklıkla el değiştirmeye ve yabancı patronlara satılmaya başlayınca protestoların hedefi de biraz değişti. Hedef tahtasında kulüp sahipleri ve yöneticileri de girdi. Çünkü Liverpool taraftarı kulüplerinin bir para makinesine dönüştürülmesine, sportif geleneklerinden koparılmasına karşıydı. Patronu bezdirdiler 2009’da kulübün o zamanki sahipleri Hick ve Gillett’în ayrılması için sokak gösterileri başladı, Amerikan bayrakları bile yakıldı. Maçlarda broşür dağıtıp patronlar aleyhine tezahürat yapmaktan çekinmediler. Mevcut patron şirket FSG de payını aldı protestolardan. 2016’da bilet fiyatlarına yapmak istedikleri zam tepkiyle karşılandı mesela. Hatta Sunderland maçının ortasında 15 binden fazla seyirci protesto amacıyla tribünleri terk etti. Bu gelenek 2020’lerde de devam ediyor. Geçen sene olanlara baksanıza! Diğer beş İngiliz kulübüyle beraber Liverpool da Avrupa Süper Ligi girişimine dahil olunca taraftarlar kulübün Amerikalı sahibi John Henry’yi bu girişimde yer aldığına âdeta pişman etti. Günler süren protestolardan sonra özür videosu yayınlamak zorunda kaldı Henry. Hatta taraftarların baskısı bir sonuç daha verdi: Aralık ayında kulüp ve önde gelen taraftar grubu Spirit of Shankly bir anlaşmaya vardılar. Artık Liverpool’da kritik konularda görüş verecek bir taraftar danışma kurulu var. Yani ileride Liverpool kulübü yeniden Avrupa Süper Ligi’nde katılmak isterse bu kurulun onayını almak zorunda. Klopp başbakan olsa... The Independent gazetesinin spor yazarı Tony Evans FA Cup finalinde statta yaşananlarla ilgili bir makale yazdı. İşte o çarpıcı yazının küçük bir bölümü: “İngiltere Başbakanı Boris Johnson ve Liverpool teknik direktörü Jurgen Klopp arasındaki tezat ancak bu kadar görünür olabilirdi. Liverpool’un hocasından büyük bir devlet insanı olurdu. Dürüst, sorumluluk alan, kendisinden daha kötü durumdaki insanları önemseyen ve topluma katkıda bulunmak için elinden geleni yapan biri. Başbakan ise tam tersi. Klopp’un siyaset hakkında söyledikleri kulağa mantıklı geliyor. Johnson futbol hakkında ahkam kestiğinde kariyerinin tamamına damgasını vuran küstahlık ortaya çıkıyor.” Hükümet yapmazsa futbolcular yapar! İngiltere’de hükümet yetersiz kalınca futbolcular eleştirimenin ötesinde roller de üstleniyorlar. Örneğin pandemi sırasında tüm İngiltere’de okullar üç neredeyse dört ay boyunca kapatılınca ücretsiz okul yemeği yardımı alan milyonlarca öğrenci bu hizmetten mahrum kalmıştı. Düşünün dünyanın en büyük altıncı ekonomisinde düzenli beslenemeyen ve gece aç yatan milyonlarca çocuk vardı. Hükümet okulların kapanması bahanesinin arkasına sığınınca 2020’nin mart ayında kim devreye girdi? Manchester United’ın 23 yaşındaki yıldız oyuncusu Marcus Rashford. Önce şef Tom Kerridge ile başlattığı kampanyayla 750 bin çocuğa yemek tedarik etti. Sonra da oluşturduğu baskıyla hükümetin okul yemeği programının pandemi döneminde de devam etmesini sağladı. 1.3 milyon çocuk yıl boyunca temel beslenmeden mahrum kalmıyor. Kaptan gibi kaptan Keza pandemi döneminde diğer birçok ülkedeki gibi İngiltere’de sağlık sistemine büyük yük bindi. Pandeminin en başında, yani iki yıl önce sağlık çalışanları haftalarca maske, önlük gibi koruyucu ekipmanlara erişemediler. İşte tam o dönemde Liverpool takımının kaptanı Jordan Henderson kolları sıvadı. Diğer 19 takımın kaptanını önce Zoom’da topladı, sonra futbolcular arasında #PlayersTogether adında bir yardım kampanyası başlattı. O dönemde NHS için 4 milyon sterlin toplamayı başardı. Yani hükümetin yine eksik kaldığı bir alanda açığı kapatma rolünü üstlenen bir futbolcuydu. Henderson hâlâ Liverpool ve civarındaki hastaneleri ziyaret ediyor.