Üniversite özerkliği nedir?

Anayasamızın 130. maddesinde üniversitelerin “bilimsel özerkliğe sahip” olduğu yazıyor. Ne demek bu?  Önce “bilimsel özerklik” lafını “sıfır özerklik” olarak anlamak isteyenleri aradan çıkaralım. Bunlar genellikle şöyle bir kelime oyunu yapmaya çalışır: “Bilimsel özerklik demek, laboratuvarda deneyinizi istediğiniz gibi yapmanıza, derste bilimi istediğiniz gibi öğretmenize kimsenin karışmaması demektir. Üniversitenin kendi kendisini yönetebileceği anlamına gelmez!” Bu gibilere genelde “Allah razı olsun, ben de deneyi nasıl yapacağımı sana soracağım diye korkuyordum!” deyip geçmek gerekir. Akademisyenlik işinin tanımı gereği, bir konuyu yüksek düzeyde öğretmesi ve yeni araştırmalarla o sahaya katkılar sunması beklenen uzmanlar, zaten o konuyu en iyi bilenlerdir; henüz bilmediklerini de herhalde bir devlet dairesinden falan değil, dünyayı saran bilim ağındaki meslektaşlarından öğrenirler. 130. madde “özerklik” derken bunu kastetmiş olamaz, çünkü anayasada zaten “Herkes, bilim ve sanatı serbestçe öğretme, açıklama, yayma ve bu alanlarda her türlü araştırma hakkına sahiptir” diyen bir başka madde (27) var. Bu temel bir insan hakkı! Hem 130. madde “özerk” olanın teker teker hocalar değil, “üniversite” olduğunu söylüyor. Sözlüğe bakalım. “Özerklik” kelimesinin tanımı şu: “Bir topluluğun, bir kuruluşun ayrı bir yasaya bağlı olarak kendi kendini yönetme hakkı, muhtariyet, otonomi, otonomluk”. Yetmiyor, sonraki satırda bu kelimenin kullanımına örnekler de veriyor. Neymiş o örnekler? “Bilimsel özerklik. Üniversite özerkliği.” Yani anayasa ne diyormuş? Üniversitelerin kendi kendilerini yönetme hakları varmış. 

Üniversite kararları nasıl verecek?

Özerkliğin bir nedeni var!