Sürdürülebilir markaların satışları 10 yılda 4 kat arttı

Sinem Çelik moda sektöründeki dönüşümü erken gören girişimcilerden biri. 5 yıl önce markaların sürdürülebilirlik yolculuklarına rehberlik etmek için şirketi Bluprojects’i kurdu. Kendi şirketini de bu prensiplerine uygun olarak hayata geçirdi. Markaların sürdürülebilirlik yolculuklarına rehberlik ederken, sürdürülebilir girişimcilik üzerine de dersler veriyor. Sinem Çelik Öncelikle bu konularda çalışmaya nasıl başladınız? Biraz sizi tanıyalım. Kurucusu olduğum BluProjects platformunda, sürdürülebilirlik danışmanı ve eğitmeni olarak çalışıyorum. Sürdürülebilir girişimlerin yolculuklarının haritasını çiziyoruz. Tekstil ve moda endüstrisinde, 20 seneyi aşkın bir süredir, farklı rollerde yer aldım. Moda endüstrisinin tasarım ve kalite odağından, hızlı moda markalarının domine ettiği hız ve fiyat odaklı döneme geçişine şahit oldum. Zamanla, sektördeki rolümü ve neye hizmet ettiğimi sorgulamaya başladım. Sorunlara çözüm yaratmak ve sektörün dönüşümüne katkı sağlamak amacıyla kendi platformumu kurmaya karar verdim. Aslında bir tutku girişimi diyebiliriz, çünkü tahmin edersiniz ki 5 sene önce ‘sürdürülebilirlik’ şu anki popülerliğinde değildi… BluProjects, özellikle moda sektörünün tüm değer zincirine; strateji, tedarik ve iletişim alanlarında danışmanlık veren dinamik bir yapıyla çözümler tasarlıyor. Ayrıca, modada esas dönüşümü yaratacak olan gelecek nesiller. Ben de üniversite ve akademik platformlarda dersler vermeye başladım. Moda akademileri, Mimar Sinan Üniversitesi ve Amsterdam Fashion Institute ile çalışmalarım devam ediyor, yıllar içinde yüzlerce öğrenciye dokunma şansım oldu. Nasıl bu kadar ucuza üretiliyor? Moda sektöründe değişim var. Hızlı moda markalarından lüks markalara kadar. İklim krizi ve pandemi moda markalarını nasıl etkiliyor? Bu dönüşümü daha iyi anlamak için yolculuğun nasıl başladığını hatırlatmak isterim. 2000’li yıllarda hızlı moda kategorisinin büyümesiyle, sektörün yoğun çevresel etkisi ve etik olmayan çalışma koşulları dikkat çekmeye başladı. NGO’lar ve aktivist platformlar, modada görünmeyen bedelleri sorgulamaya başladı; ilk kez nasıl bu kadar ucuza üretilebildiği sorusu tüketicilerin karşısına çıktı. Markalar, çevresel ve sosyal etkileri üzerinde çalışmaya mecbur kaldılar. Bu çabaların yetersizliğinin fark edilmesi, ancak pandemi ve eş zamanlı yaşanan global iklim afetleri etkisiyle oldu. Pandemi ile hayatın durmasıyla tüketim alışkanlıkları sorgulanmaya, hayatta aslolan şeylerin neler olduğu yeniden tanımlanmaya başlandı. Yaşanan iklim afetleri, uzak bir gelecekte sanılan, ancak artık evlere kadar giren ‘iklim krizi’nin bizzat tecrübe edilmesini sağladı. Bu iki majör unsur, tüketicinin değer kavramlarını oldukça etkiledi. Sürdürülebilirlik kavramına dair bilinç ve beklentiler çok yükseldi. Moda markalarının sürdürülebilirlik yolculuklarını samimi buluyor musunuz? Markalar nasıl ayrışacak bu yolculukta? İdeal olarak baktığımızda, gerçek bir sürdürülebilirlikten bahsedebilmemiz ancak tüketimi kontrol altına almakla mümkün. Mevcut sistem ise, büyüme ekonomisi ve tüketimi artırmak üzerine kurulu. Buradaki çelişki, beni gerçek ve samimi bir dönüşümden bahsetmekten uzaklaştırıyor. Raporlar ve rakamlar da bu görüşümü destekliyor maalesef; son 10 yılda sürdürülebilir ürün pazarlaması 4 katına çıktı, ancak sektörün karbon ayak izi ve sosyal eşitsizliğe katkıları, dramatik yükselişine devam ediyor. Bu tablo bize, markaların ürün ve koleksiyon odaklı stratejilerinin yetersizliğini gösteriyor. Kesinlikle sosyal sürdürülebilirliği önceliklendirmek gerekiyor. Türk moda markalarının karneleri nasıl? Sizce bundan sonra nasıl yol izlemeliler? Türkiye’de bu konunun hala yeni ve öğrenilmeye çalışılan bir kavram olduğunu görüyorum. Genel eğilim, holistik ve uzun soluklu bir strateji kurmak yerine, pazarlama ve iletişim odağında kalabiliyor. Oysa sürdürülebilirlik ciddi bir mühendislik ve emek gerektiriyor. Markalara tavsiyem; öncelikle bir öz değerlendirme ile başlamaları, neleri iyileştirmeleri gerektiğini bilerek yola çıkmaları, rakamsal hedeflerle ilerlemeleri ve bunun uzun bir yolculuk olduğunu unutmamaları… Eğitim ise önemini hep vurguladığım ve işimin büyük kısmını oluşturan kısım; tüm firma genelinde bu kavramı doğru öğretmek ve dönüşüm ajanları yaratmak çok değerli. Z Kuşağı marka alışverişini nasıl yapacak? Öncelikleri neler olacak? Z Kuşağı dünya nüfusunun yüzde 40’ını oluşturuyor ve 4.5 trilyon dolarlık bir alışveriş gücüne sahip. Çok sorgulayıcı, çevresel sorunlara ve sosyal haksızlıklara karşı çok hassas bir nesil; araştırmalar gösteriyor ki, yüzde 75’i çevreye duyarlı markalardan alışveriş yapmaya, yüzde 50’si ise bunun için daha fazla para ödemeye hazır. Dijital dönüşümün de itici gücü olduklarını söyleyebiliriz; dijital koleksiyonlar ve yeni nesil satın alma çözümlerine çok hevesliler. İkinci el satış platformlarının hızla büyümesine vesile oluyorlar: Z Jenerasyonu ‘sahip olma’ dönemini bitirip, kıyafetleri ihtiyaçları süresince ‘kullanma’ dönemini başlatıyor. Tüm bunların, geleneksel tüketim alışkanlıklarını dönüştürmeleri yönüyle, çok umut verdiğini düşünüyorum. Sosyal sürdürülebilirlik özellikle de cinsiyet eşitliği konularında çok aktif olduğunuzu görüyorum. Aynı zamanda sosyal girişimcisisiniz. Evet bu çok hassas ve etkin olmaya çalıştığım bir konu. BluProjects kadınları güçlendirmeye odaklı bir platform; gelirini ihtiyacı olan kadın ve kız çocukları ile paylaşan fayda odaklı bir yapı kurdum. Ayrıca kendime bir ekip kurmak yerine, bu alanda çalışmayı seçmiş, tutku dolu kadınlarla iş birlikleri yapmayı tercih ediyorum. Sürdürülebilirlik ve sürdürülebilir girişimcilik titizlik, tutku ve gönül vermeyi gerektiren bir çalışma alanı; kadınların gücünün çok değerli olduğunu düşünüyorum. Plastik atıklar çanta oluyor Denizler, okyanuslar plastik atıklarla dolu. 2019’da Büyük Okyanus’a ulaşan atıklar 3.4 milyon metrekare büyüklüğe erişmişti. 7 milyon ton ağırlığında bir bulamaça dönüşmüştü. Bu plastik adasının pandemide çok daha büyüdüğünü de biliyoruz. Okyanuslarda plastik atıklardan oluşan kirliliğin sadece Pasifik Okyanusu’nda olan bölümünün Teksas büyüklüğünde bir plastik çöp yığını olduğu da tahmin ediliyor. Çevreye dikkat çekmek ve üretim süreçlerini değiştirmek için bu atıklardan yola çıkarak üretim yapan yeni girişimlerinin sayısı da artıyor. Bu plastik atıkları sadece toplamakla kalmayıp, onlardan şık çantalar üreten bir marka da Got Bag. Plastik atıkları sürdürülebilir seyahat malzemelerine dönüştürme fikriyle yola çıkan girişim, tamamen geri dönüştürülmüş okyanus plastiğinden üretilen ilk sırt çantalarını 2016’da çıkardı. Markanın farklı modellerdeki çantaları özellikle gençler arasında çok popüler.

Elif Ergu Demiral

Diğer Yazarlar

'Bu yaşlarda sahneye çıkacağımı düşünmezdim'

Kahvaltıda salata vazgeçilmezimdir

Beyninizi uyandırmak ister misiniz?

Köylerde endişe büyük: Duman var mı diye gözümüz hep ufukta

Antikahraman bir şerif...

Sürdürülebilir markaların satışları 10 yılda 4 kat arttı