Efe ve Cemre… Arkalarında kadınların başarı hikayesini de taşıyan Ege’nin ilk ve milli keten çeşidi adayları. Efe ile Cemre’nin doğumu aslında tamamen ‘yokluktan!’ Şöyle ki… Dr. Burcu Karaca Uğural, bitkisel kompozit üretmek için bir akademik çalışmaya başladı. Uğural ham madde olarak ketene ihtiyaç duydu. Mentoru endüstri mühendisi Zeynep Derece ile uzun uğraşılarına rağmen hiçbir yerde keten lifi bulamadılar. Hatta 1970’lerde dünyanın ilk 10 üreticisinden biri olan Türkiye’de uzun süredir keten bitkisi ekilmediğini öğrendiler. Maalesef ‘altın bitki’ olan tohumu, yağı ve lifi çok kıymetli keteni çoktan ihmal etmişiz. Bu gerçekle yüzleşen Uğural ve Derece, tabii ki araştırmalarından vazgeçmedi. Hatta, “Keten bitkisini neden biz ekmeyelim” deyip, farklı bir düşünceyle yola çıktılar. Ve yolları kendi gibi düşünen, değişik meslek gruplarından kadınlarla kesişti; bir AR-GE kooperatifi olan Döngü Kooperatifi’ni hayata geçirdiler. “Tarımda kadim bilgiler, yeni fikirler” sloganıyla kolları sıvayıp, çalışmaya başladılar. 
Kadınlar sigortayla tanıştı
İlk keten bitkisi ekimini Batı Karadeniz’de iki ayrı bölgede toplam 100 dönüm arazide gerçekleştirdiler. Daha sonra da bu deneyimlerini Tire’ye, Küçük Menderes Havzası’na taşıdılar. Tire Belediyesi, Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü desteği ile deneme ekimleri yapıldı. Tire’de kadın çiftçiler ekimleri yaptı ve hayatlarında ilk kez sigortalı çalıştılar. 2020 ve 2021 yaz başında gerçekleşen hasatlarda, çok verimli deneyimler elde edildi. Döngü Kooperatifi ketenden gıda ve tekstil ürünleri üretimi yaparken bir yandan da Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü ile iş birliği içinde bir proje başlattı. “Türkiye Orijinli Liflik Keten Genotipleri ile Keten Tarımının Tekrar Canlandırılması ve Kırsal Kesim İçin Gelir Getirici Yeni Faaliyet Alanlarının Yaratılması” adını taşıyan projeye, Birleşmiş Milletler UNDP Türkiye fon desteği sağladı. Enstitü bünyesinde bulunan Ulusal Tohum-Gen Bankası’ndaki atalık tohumlar arasında yer alan yerli keten tohumları uzmanlarca özenle seçildi; denendi ve raporlandı.
BM’den ödül
Döngü Kooperatifi projelerinden birisi olan Ketenden Şeyler Atölyesi de Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı Türkiye tarafından Pilotlama Desteği’ne layık görüldü. Ketenin Anadolu topraklarındaki bu yeni yolculuğunu izlemeye devam edeceğim. Yeni teknolojilerle, araştırmacı ruhla ve iyi tarım uygulamalarıyla yaratılan fark ve üretim gücünün de katlanarak artacağını düşünüyorum. Döngü Kooperatifi Ortakları: Ayçe Bükülmeyen (Gazeteci-Yazar), Burcu Karaca Uğural (Tekstil Mühendisi), Elmas Kuruoğlu (Ekonomist), Güliz Kıymaz (İşletmeci), Meltem Çiftçi (Çevre Mühendisi), Müge Nisari (Gıda Mühendisi), Sevda Boduroğlu (Gazeteci-İletişimci), Tülay Aktan (Avukat), Yeşim Akbörü (Kimya Mühendisi), Zeynep Çakaloz (Tekstil Mühendisi), Zeynep Derece (Endüstri Mühendisi) Döngü Kooperatifi Yönetim Kurulu: Zeynep Derece (YK Başkanı), Elmas Kuruoğlu (YK Başkan Yardımcısı), Güliz Kıymaz (YK Üyesi).
