16 Kasım 2024, Cumartesi Gazete Oksijen
26.11.2021 04:29

Piyalepaşa’nın yeni ‘imgesi’

Dört galerinin taşındığı Piyalepaşa semtinin yeni sakini MERKUR, açılışını Bilgi İmgeleri ile yapıyor. Serginin küratörü çağdaş sanat duayeni Beral Madra

Şu aralar sanat dünyası Piyalepaşa’daki yeni hareketlenmeyi konuşuyor. Arter, Dirimart, Evliyagil Dolapdere ve Pilevneli Dolapdere ile başlayan hareketlilik Piyalepaşa’ya ulaşmış durumda. Hareketi başlatan MERKUR Gallery ve artSümer’e, 25 Aralık’ta Pi Artworks ve Zilberman Gallery’nin de eklenmesiyle birlikte, burada 4 galerilik yeni bir çekim merkezi oluşacak. Öte yandan talihi bir gecede dönen Külkedisi misali Piyalepaşa’nın tarihi de yükselişler ve düşüşlerle, gözdelikten yoksulluğa uzanan zengin bir hikâyeye sahip. Ve şimdi sanat yoluyla yeniden ‘soyluluğuna’ kavuşmaya hazırlanıyor. Bu hareketliliğin merkezinde yer alan öncü ise MERKUR Gallery. Açılış sergisi olan Bilgi İmgeleri, İstanbul’da 1980’lerden beri gelişen çağdaş görsel sanatın şehrin belleğine kattığı değere odaklanıyor. Yani hikâyeyi tam da merkezinden başlatmış oluyor. Serginin küratörü Beral Madra, çağdaş sanat tarihimizin duayen isimlerinden biri. Ve de serginin merkezinde yer alan ‘80ler, ‘90lar sanat ortamını en yakından deneyimleyenlerden… Dolayısıyla Piyalepaşa’daki yeni yerindeki MERKUR Gallery’nin ilk açılış sergisinin küratörü olmasının da ayrı bir anlamı ve önemi var.   

Beral Madra
Beral Madra
Ahmet Öktem, Emre Zeytinoğlu, Fatih Aydoğdu, Gonca Sezer, Güven İncirlioğlu, Hakan Gürsoytrak, Handan Börütecene, Mehmet Güleryüz, Murat Morova, Mustafa Pancar, Osman Dinç, Serhat Kiraz ve Selma Gürbüz’ün (1960-2021) eserlerinden oluşan ve 22 Aralık’a dek sürecek Bilgi İmgeleri’ne dair küratörü Beral Madra, Piyalepaşa’daki yeni oluşuma dair de MERKUR Gallery’nin kurucusu Sabiha Kurtulmuş ile konuştuk. Theodor Adorno’nun “Anılar, kimsenin bizden alamayacağı tek mülkümüzdür” sözleriyle başlarsak, bu sergi sizin hangi kişisel anılarınızı canlandırıyor?  İstanbul’da bir galeri kurmak, bunu sürdürülebilir bir işletme durumuna getirmek, zaman içinde kentsel değişimlere göre bir yerden bir yere taşımak, benim de 1979’da başlayan serüvenimde yer alıyor. Bu açıdan galerisini yeni bir mahalleye taşıyan Sabiha Kurtulmuş’a destek olmaktan dolayı mutluyum. Sergideki sanatçıları sanat yaşamının başlangıcında tanıdım; yıllar boyunca üretimlerini izledim, yapıtlarını uluslararası ortama taşıdım, iletişim ve iş birliği içinde bugünlere geldim.
MERKUR Gallery’nin Piyalepaşa’daki yeni mekanı
MERKUR Gallery’nin Piyalepaşa’daki yeni mekanı
Bu sergi İstanbulluların hangi kişisel anılarını canlandırmayı diliyor? Bu serginin altyapısında topluma ve genç kuşak sanatçılara, yakın geçmişte üretilen sanat yapıtlarını ve bunları üreten sanatçıları hatırlatmak var. Aynı zamanda Bilgi İmgeleri başlığıyla toplum için şu mesajı da taşıyor: Günümüzdeki görsel okyanus neo-kapitalist çıkarlar doğrultusunda hakikat-sonrası ideolojiye hizmet ediyor. Sanatın sunduğu görsel imgeler ise toplumun bu ideolojinin şifrelerini çözmesine yardımcı oluyor ve ideolojiye karşı direnme bilgisi veriyor.
Selma Gürbüz eserleri, 1989, Beral Madra Koleksiyonu
Selma Gürbüz eserleri, 1989, Beral Madra Koleksiyonu
Sergide yer alacak sanatçılar ve eserlerini nasıl belirlediniz? Geçmişte ürettikleri işleri çok iyi biliyorum; bu işler benim için de bilgi kaynağı. Kendileriyle konuşarak mevcut ve sergilenebilir işler üstünde karar verdik. Galerinin girişinde de yer alan Selma Gürbüz’ün eserleri sanırım sizin için ayrı bir yere sahip. Selma Gürbüz’ün 1989 tarihli bu dört resmi, benim Nişantaşı’ndaki galerimde düzenlediğimiz ilk sergisinden. Resimlerde kara yılanlar var; yerde de demirden üretilmiş kara yılanlar yer alıyordu. 1989’da İtalya’nın Bari kentinde Akdeniz Ülkeleri Sergisi’ne Türkiye’yi temsilen küratör olarak davet edildim. Gürbüz o sergide de vardı ve ondan sonra Avrupa’ya açılma olanağı buldu.

Çağdaş sanatın ülkemizdeki gelişimi

Çağdaş sanat tarihimizde çok önemli bir isim, bir duayensiniz. İlk yıllardaki sanatçılarla bugünün gençlerini, üretim ve sergileme imkânlarını kıyaslar mısınız? 1990’lara kadar sanatçılar kişisel girişimlerle sanatın yönünü değiştirdiler; özel ve kamusal destekler bu gelişmeye katkı veremedi; altyapılar da yeterli değildi. Galeriler ve sanatçı girişimleri üretimi sürdürdü. 1990’lardan başlayarak çağdaş sanata hizmet eden kurum, kuruluş ve altyapılar gelişmeye başladı ancak bu da çok yavaş ve tereddütlü oldu. Bence üretimin karşılığı olan sistem henüz tam olarak gerçekleşmedi. Sanatçılar yapıtlarıyla sürekli güncelliği yakaladı ve bu henüz bütünüyle görülemeyen üretim, son 20 yıldır Türkiye’nin dünyaya sunduğu en ilginç yaratıcılık ürünü. Bu sergi Merkür’ün Piyalepaşa’daki yeni binasında gerçekleşiyor. Ve bir açılış sergisi olma niteliğine de sahip. Sergi içeriğiyle Piyalepaşa arasında nasıl bir bağ kurdunuz?  Beyoğlu’nun Haliç’e bakan bölgesinde Osmanlı’dan 1950’lere kadar Rum, Ermeni , Yahudi ve Roman nüfusu çoğunluktaydı. Mevcut kiliseler ve diğer kamusal binalar bu nüfusun varlığının kanıtıdır. 1960’lardan 1990’lara kadar bu bölge Anadolu’dan İstanbul’a gelen göçlerin alanı oldu; terk edilmiş binaları bu nüfus doldurdu. 1980’lerin başında burada 300’ün üstünde tarihsel bina yıkılarak Tarlabaşı Caddesi açıldı. 2000’lerin başından günümüze gittikçe hızlanan biçimde soylulaştırılıyor. Önce Bilgi Üniversitesi Dolapdere Kampüsü, sonra Arter Müzesi bu bölgeye kültürel bir özellik kazandırdı; bunların çevresine lüks siteler, dev iş merkezleri, oteller dikiliyor. Bu binaların sahipleri de kültür ve sanatın soylulaştırıcı özelliğini benimsemiş görünüyor. Piyalepaşa Mahallesi ise Osmanlı döneminde orta sınıfın yaşadığı önemli bir ticaret merkeziydi. Bu, İstanbul gibi tarihsel kentlerde görülmeyen bir değişim ve bellek-yıkım sürecidir. II.Dünya Savaşı’nda bombalanmış kentlerde bile bu tür değişim yaşanmadı; yıkılan aynen yapıldı! İşte bu nedenle Galeri MERKUR sergisinde sanat yoluyla belleğin değerini yansıtmaya çalıştık. Piyalepaşa’da bir mekânın galerilere düşünüldüğü bilgisini sanatçım Saliha Yılmaz iletti. Açıkçası yıllardır Nişantaşı’nda galerisi olan biri olarak çok heyecanlı yaklaşmadım. Dolapdere bölgesinin biraz daha gelişmeye ihtiyacı olduğunu düşünüyordum. Polat Piyalepaşa’yı da daha önce görmemiştim. 5 metreyi aşan yüksek tavanlarını görünce heyecanla hemen yakın dost galerici arkadaşlarımla paylaştım. ArtSümer, Pi Artworks ve Zilberman’la beraber şimdilik dört galeriyiz. Aslı (Sümer) ve ben daha erken açıldık, Yeşim (Turanlı) ve Moiz (Zilberman) yurtdışı programlarından dolayı daha geç açılacaklar. Hedefimiz açılışlarımızı ortak yapmak ve dostane bir sinerjiyle yeni projeler geliştirip kendi programlarımızı desteklemeyi düşünüyoruz. 25 Aralık’ta hep birlikte yeni bir açılışımız olacak.
MERKUR Gallery Kurucusu Sabiha Kurtulmuş
MERKUR Gallery Kurucusu Sabiha Kurtulmuş