Sinagogların tarihi dile geldi

İstanbul’un en eski sinagogu olan Balat Ahrida Sinagogu’nda, 500. Yıl Vakfı bünyesinde yer alan Türk Musevileri Müzesi tarafından bu ay boyunca etkinlikler düzenleniyor. Ahrida Sinagogu’nun bahçesinde gerçekleşen Türkiye Sinagogları sergisinde ise İngilizce ve Türkçe olmak üzere, İstanbul ve Anadolu Sinagogları ayrımıyla iki cilt halinde yayımlanan; içinde bulunan sinagog fotoğrafları dünyaca ünlü fotoğraf sanatçısı İzzet Keribar tarafından çekilen, tarihçeleri ise Nazım Güleryüz tarafından yazılan Türkiye Sinagogları kitabından 40’ın üzerinde fotoğraf sergileniyor.  Serginin bir diğer özelliği ise normal zamanda gezilmesi pek de kolay olmayan Ahrida ve Yanbol sinagoglarını gezmeyi de mümkün kılması. Bu iki ciltlik eser aynı zamanda çok önemli bir arşiv niteliği taşıyor. Türk Musevileri Cemiyeti kadar dünya Musevileri için de çok değerli. Aynı zamanda Türkiye’deki anıtsal kültür mirasımızı oluşturan değerlerden sinagogların çok bilinmeyen hikayelerini de bize ulaştırıyor. Türkiye’deki Musevilerin tarihçesine de tanıklık eden bu sergiye ilham olan Türkiye Sinagogları kitabının yeni baskısını, 500. Yıl Vakfı Başkanı Silvyo Ovadya ile konuştuk. Türkiye Sinagogları kitabının öncelikle 2008 yılındaki ilk hikâyesi nasıl doğdu? Kimin rüyasıydı bu? 2008 yılında, sanatına ve yeteneğine çok güvendiğim, fotoğraf sanatçısı İzzet Keribar’a Türkiye’deki faal olan veya olmayan tüm sinagogları içeren ve fotoğraflarıyla tüm okuyucu ve izleyiciyi etkileyen bir kitabın yapılmasını hayal ettiğimi aktardım. Türkiye’deki  sinagoglar ile ilgili bir kitap yapılacaksa akla gelen ilk isim bence tartışmasız İzzet Keribar’dır. Keribar, konunun piri olarak o yıl söylediğimi düşündü ve kısa süre sonra böyle bir projenin gerçekleşmesi için hazır olduğunu belirtti. O dönem Türk Yahudi Toplumu başkanlığı görevini üstlenmiştim ve çok istememe rağmen bu türde bir projeyi yürütecek vakte sahip değildim. Dönemin Şalom Gazetesi yöneticileri ve kitap editörü bu konuda ciddi bir çalışma gerçekleştirerek zor bir projeyi hayata geçirdiler. Bu sinagogların tarihçesini yazacak kişi olarak Naim Güleryüz’de karar kıldılar. Kitabın tasarımını da Joelle İmamoğlu gerçekleştirdi. İlk baskı iki yılı aşkın bir sürede gerçekleşti. İzzet Keribar Türkiye’deki tüm sinagogları gezdi ve görüntüledi.  

“Arşivlerde geniş bir araştırma yaptım”

“Bu kitabın sinagogların tarihini yaşatacağına eminim”