Kripto paraların geleceği konusunda, ittifakla uzlaşılan tek argüman “Piyasalardaki bu binlerce coin’den çoğu yakın gelecekte yok olacak. Dünya genelinde sadece birkaç tanesi yoluna devam edecek” değil miydi? Herkesçe bilinen bu gerçeğe rağmen son kripto para türbülansında yaşananlar birçok yatırımcıyı şaşırtmış hatta perişan etmiş durumda. ‘Yatırımcı’ diyorum çünkü kripto varlıkları portföylerine bir yatırım enstrümanı olarak ekleyenlerin sayısı hiç de azımsanacak bir kitle değil. Tüm birikimini tek bir para birimine koyanlar 2-3 gecede servetini sıfırladı. Evet, son olarak Luna adlı kripto para biriminde sönen hayatlardan bahsediyorum. Bu türbülanstan 360 bin kişinin direkt olarak etkilendiği hesaplanıyor. Bu 360 bin kişi arasında ipotekli evini kaybedenlerden maddi olarak hayatı kararanlara çeşitli büyüklükte zarar gören insanlar var. Stable (fiyatı bir varlığa göre sabitlenmiş) para birimi olan Terra (UST) eko-sistemiı altında işlem gören Luna adlı kripto para bir hafta içinde tamamen çöktü. Bu çöküşle birlikte 400-450 milyar dolarlık dijital varlık da bütünüyle yok oldu. Bu rakam Türkiye gayrisafi milli hasılasının yarısı bir büyüklüğü ifade ediyor. Nisan ayında değeri 115 doları aşan Luna mayıs ayı başında tamamen sıfırlandı. Üstelik Luna, kripto paralar arasında hikayesi gayet sağlam olan ve işlem hacminde de ilk 10 içinde yer alan bir paraydı. Güney Kore merkezli sabit coin Terraform Labs. güvencesi altında çalışan Luna, Bitcoin ve Ethereum liginde yer alıyordu. Terra’nın bir merkez bankası gibi rezervinde likit para bulundurması Luna’yı da altın ve dolar gibi ‘güvenli liman’ kılıyordu.
Kazanırken kaçmayı bilenler şimdilik yırttı
Luna’nın batışında, sistem içinde yer alan herkesin geminin aynı tarafına hücum etmesi etkili oldu. Promosyon adı altında garantili yüzde 20 kar almak için açığa satışların bir ‘Ponzi Oyunu’na dönüşmesinden söz etmek istemem. Çünkü piyasa oyuncuları doğası gereği ‘papaz elde kalana dek’ hep daha fazlasını ister. Luna, 115 dolara çıkarken sürekli kazananlar kendini Einstein zannetti. Sistem işlerken bunun tadını çıkaranlar da bir yerde kaçmasını bilemeyince papazı elinde buldu.
Ya bundan sonrası, Luna yıkımı neleri değiştirecek? Genel kanı bu yaşananların da kripto paraları yok etmeyeceği yönünde. Z Kuşağı’nın geleceğe ‘fazla çalışmadan’ yatırım yapma hevesi bu hayalleri hep diri tutacak gibi. Yine de bu son türbülans sonrası ‘Birçok para birimi yok olacak’ tezine artık bir adım daha yaklaştığımız bir gerçek. Devletler de artık bu işin ‘merkeziyetsizlik’ kısmına daha bir önem verecek.
‘Batacak’ diyen de var ‘Gelecek bu’ diyen de
Dünyada kripto paraların geleceği için ‘Piyasa profesyonelleri ne diyor?’ diye biraz bakındım. Bu alemde kime ‘profesyonel’ denir o da pek açık değil. Bu iş için zaten lisans ya da sertifika veren bir kuruluş yok. Başta Warren Buffett, piyasanın eski kurtları bu alana mesafeli duruyor. Yine de Nasdaq’da listelenen finans ve teknoloji alanında önemli işler yapan şirketlerin CEO’ları sözüne en çok itibar eden kişiler. Birisi ‘Gelecek Bitcoin’de’ derken diğeri ‘Büyük çöküş yakında’ diyecek kadar da ayrışıyorlar.
İsim vermeden uçlarda iki fikir beyan eden ‘uzman’ın Bitcoin için ne dediğini aktarıyorum, son karar sizin:
• “Yaşanan tüm kripto çöküşleri Bitcoin için harika bir gelecek vaat ediyor. Bu batışlar, alt coinler için yasal düzenlemeleri hızlandıracak. Bitcoin bu alandaki güvenilirliği ile dünyayı eğitiyor bu nedenle geleceği çok parlak.”
• “Bitcoin 60 bin dolarlara dayandığında 200-300 bin dolara gidecek diyenler sisteme yeni oyuncuları soktu. Yenilere ellerindeki pahalı malı sattılar. Bitcoin her 28 bin doların altına indiğinde önce 18 bine sonra 12 bin ve 8 bin dolara kadar bir boşluk oluşuyor. Fed’in bu kadar kısıtlama koyduğu bir dönemde aşağı doğru riskleri çok daha fazladır.”
