Eski bir şehir efsanesi vardı. Hani şu sinemada film izlerken ilk yarının sonuna doğru saniyenin 24’te biri kadar kısa sürede güya izleyiciye bir Coca-Cola şişesi görünürdü. Filmlerinin bir saniyesi eskiden 24 kareden oluşurdu ve o karelerden birinde biz izleyicilere varla yok arası bir Coca-Cola şişesi gösterildiği iddia edilirdi. Bu nedenle filmin devre arasında izleyicilerin bu bilinçaltı görüntü nedeniyle canının kola çektiği ve büfeden buz gibi bir Coca-Cola satın aldıkları iddia edilirdi. Hatta bunun büyük bir kapitalizm pazarlaması olduğu Coca-Cola’nın da aslında böyle bu iş zekasıyla küresel şirket haline geldiği geyiği filan yapılırdı.
Satınalma davranışını yönlendirme çabaları
Şimdi yıl 2021… MIT, Harvard ve Montreal üniversitelerinden üç araştırmacı, pazarlama devlerinin insanların rüyalarına reklam yerleştirmede son aşamaya geldiğini duyurdu. Uyku ve insan bilişi üzerinde uzmanlaşmış bu araştırmacıların yazdığı makaleye göre pazarlama iletişimcileri üç yıl içinde ‘rüya teknolojisi reklamcılığı’na geçmeyi planlıyor. Bunun için ABD’de bazı markaların uykuya reklam yerleştirmek alanında gönüllülerle çalışmalara başladığı da biliniyor. Independent Türkçe’de yer alan habere göre reklam şirketleri uyku ve rüya korsanlığı yoluyla insanların ‘satın alma davranışını’ değiştirme ve yönlendirmenin yeni yollarını test ediyorlar. Hatta bunun için ‘rüyaları hackleme’ alanında uzman korsanlar bile türemeye başlamış. Üç araştırmacı, ABD’deki reklamları denetleme kuruluna şimdiden ‘rüya korsanlığı’nın yasaklaması için çağrı yaptı. Bu işin önü alınmasa çok geç olabilir diye de uyarıda bulundular. ABD merkezli bira markası Coors’un ‘rüya kuluçkası’ adını verdiği reklam teknolojisinde çok ilerlediği de biliniyor. Hatta Colarado eyaletinden doğan Coors şirketi son Super Bowl finalinde ‘hedeflemeli rüya inkübasyonu’ adı verilen bir araştırma tasarlamış ve bu çalışmada reklam deneyine katılacak kişilere bedava bira vaat etmişti. Kampanyaya 21-50 yaş arasında 10 milyon kişinin katıldığı sanılıyor. Microsoft, Burger King, Sony (Play Station) gibi markaların da bu alanda çeşitli girişimleri var. Biz tüketiciler olarak dijital dünyadaki yoğun reklam bombardımanından kaçmaya çalıştıkça, pazarlama iletişimcileri dolambaçlı yollardan yeni ürünleri hayatımıza enjekte etmeye çalışacak. Sonuçta tüm mecralarda büyük rekabet var. Bu işin profesyonelleri de doğal olarak daha niş alanları fethetmeye çalışıyor. Hele ki sağlıklı bir insanın 8 saatinin uykuda geçmesinin önerildiği dönemde ‘rüya mecrası’ reklamcılar için el değmemiş harika bir alan. ABD’de Amazon, Google ve Apple başta birçok firma akıllı ev donanımları için yarışta. Yakın gelecekte sadece ABD’de 40 milyona yakın evde Alexa tipi cihazların olacağı hesaplanıyor. Dolayısıyla bu cihazlar ister uykuya dalma müzikleri ister sabah uyandırma donanımları için birer reklam kuşağı tasarlayabilir. Bu alana reklam vermeye hazır çok sayıda markanın olacağı da aşikar. Uyku reklamcılığının önündeki en büyük tehlike ise bunun bir eğlenceli pazarlama gibi başlayıp bağımlılık yapan ürünlerin tanıtımına kadar uzanması. Gece rüyada reklam görmek neye alamet?
Potansiyel müşteri olarak bizler sabah yataktan kalktığımızda olayı nasıl yorumlarız artık bunu ileride göreceğiz. Varla yok arası bir anı olarak o ürün bilinçaltımızda bir arzu nesnesi olarak kalırsa sorun yok. Markaya sempatimiz artar ilk gördüğümüzde satın alma isteği duyabiliriz. Yoksa şimdiki reklam bombardımanı gibi uykudan da kan ter içinde reklam gürültüsüyle uyanırsak vay halimize. Ya da sabah ne olduğunu tam anlamadan “Dün gece rüyamda reklam gördüm” diye bir rüya tabircisine mi danışacağız? Ben sizin için merak ettim ve araştırdım. Rüyada reklam görmek şuna işaretmiş: Çok görgüsüz biri ile tanışmak ve o kimseden etkilenerek sizde huy değişikliği olması durumu. Bu aynı zamanda kişinin kendisini sürekli başkalarından üstün gören ve diğer insanların yaşam koşullarıyla dalga geçen alaycı biri olmasına da yol açarmış…
