Engellemek ya da geciktirmek adına ezelden beri büyük bir çaba gösterilse de ölüm halen yaşamın değişmeyen tek gerçeği. Son dönemde genetikten farmakolojiye, sentetik protezlerden zihni dijitalleştirmeye kadar teknolojiden beslenen birçok farklı disiplinin çabasına konu olsa da bir gün bu hayata veda edeceğimizi gayet iyi biliyoruz. Fakat geçmişten farklı olarak bu dönemde yaşayanların büyük bölümü, vefatının ardından geride bırakacağı “dijital dertlere” dair çok az şeyin farkında. Dolayısıyla yaşanabileceklere karşı en basit önlemleri dahi almış değil. En azından birkaçını akılda tutmakta fayda var. 1- Güvenilir kişi Bugün neredeyse her dijital hesabın ve onunla korunan cihazın “vekil atama” özelliği bulunuyor. Kimi zaman “kurtarma hesabı” olarak da geçen bu bölümü ihmal etmeyin ve güvendiğiniz bir yakınınızın telefon numarası ya da e-posta adresiyle eşleştirin. (Yetkilendirdiğiniz kişiyi de bundan haberdar etmeyi unutmayın.) İlk ve en önemli adım bu olacaktır. 2- Cep telefonu Yeni nesil akıllı telefonların çoğu yüz ya da parmak izi ile açılacak şekilde çalışıyor. Ve hemen hepsinde bu tip biyometrik engelleri aşmayı mümkün kılan özel bir parola tanımlama imkanı da sunuluyor. Oluşturacağınız bu parolayı yine güvendiğiniz bir kişiyle paylaşın ya da sizden sonra erişilebilecek bir yerde / dosyada saklayın. 3- Belgeler ve varlıklar Muhtemelen dijital kopyalarına da sahip olduğunuz sağlık belgeleri, sigorta poliçeleri, banka hesaplarının aktarımı önemli bir ayrıntı. Özellikle kripto para yatırımınız varsa, kullandığınız hizmetin erişim bilgilerini; yine kullanıyorsanız kripto para varlıklarınızın saklandığı soğuk cüzdan bilgilerinizi (cold-wallet) belgeleyin. Kimlik bilgilerinizden banka kayıtlarına ulaşmak kolay. Kripto borsaları ve cüzdan hizmetlerindeyse imkansız. Bu tip dijital para kasaları vefat eden sahipleriyle yok olan erişim bilgileri yüzünden sahipsiz kalmış hatırı sayılır miktarda bir bakiyenin üstünde oturuyor. 4- Donanım bilgileri Yönettiğiniz bütün cihazların kullanıcı adı ve şifrelerini aktarılabilecek bir şekilde saklamaya özen gösterin. Bu kimi durumda evinizdeki internet bağlantınızı dağıtan yönlendirici modeminizin şifresi, kimi durumda ebeveyn şifresiyle kısıtladığınız TV benzeri cihazlarınız için gerekir. En garantili yöntem, bir ay boyunca sizden şifre isteyen her cihaz ve uygulamayı not almak olacaktır. Eğer mümkünse bütün şifrelerinizi tek bir noktada saklayan bir uygulama kullanın (Kişisel tercihim: “1password”). 5- Dijital abonelikler Müzik, video, fotoğraf arşiviniz, oyun ya da iş uygulamalarınız gibi pek çok hizmete ait abonelikleriniz büyük ihtimalle vefatınızdan sonra bloke olacak kredi kartınıza bağlı olmalı. Sizden sonra başka bir hizmete ya da hesaba aktarılması gerekecek arşivlerinize ait hizmetler için (size ait olmayan) ikinci bir kredi kartı tanımlamakta fayda var. Plak, CD, kaset, DVD ve raflarınızdaki dizili kitapların hepsini miras bırakabilirsiniz (sahafların varlık sebebidir). Ancak dijital abonelik yöntemleriyle oluşturduğunuz kitaptan müzik albümlerine kadar tüm arşiviniz ne yazık ki siber uzayın sonsuzluğunda yok olup gidecek. Çünkü kullanıcı sözleşmeleri gereği bu tür içerikler bir başkasına devredilemiyor. 6- Sosyal medya hesapları İlk maddede değindiğimize benzer şekilde birçok sosyal ağın da vekil kullanıcı atama imkanı var. Örneğin Facebook’ta atadığınız vekil, vefatınızı siteye bildirip belgelediği anda profiliniz “taziye defteri” benzeri bir forma dönüşüyor. Mesaj alımına kapanıyor ve arşiviniz hatıraları muhafaza etmek adına korunuyor. Kullandığınız hizmetlerin hesap ayarları bölümünü bu gözle yeniden taramakta fayda var. 7- E-posta arşivi İşte en zorlu kısımlardan biri. Sunulan geniş kapasite sebebiyle artık neredeyse kimsenin silmeye gerek duymadığı devasa arşiviyle e-posta hizmetiniz bazı hesaplara erişilmesi ya da onların kapatılması için gerekecektir. Tarihçenize bir dış göz olarak bakıp tarama yapmak isteyebilirsiniz. 8- Alan adları Eğer adınıza kayıtlı internet alan adları varsa bunun için kullandığınız hizmeti ve erişim bilgilerini de devredebilir durumda olmalısınız. Özellikle (örneğin benim gibi) e-posta adresiniz size özel bir alan adı üzerinde çalışıyorsa, hizmetin devamlılığı adına bu en kritik önlem olacaktır. 9- Dijital vasiyet İnternette pek çok dijital vasiyet hizmeti bulunuyor. Hemen hepsinde ölümünüzden sonra belirlediğiniz kişilere, belirlediğiniz mesaj ve bilgilerin ulaştırılması, gerekli duyuruların yapılması, bilgilerin aktarılması gibi hizmetler sunuluyor. Çalışma sistemleri çok basit: Sistem e-posta, SMS gibi değişik mecralardan düzenli olarak yolladığı mesajlarla sizi “yokluyor”. Cevap alamazsa öldüğünüze kanaat getirip vasiyetinizin gereklerini yerine getiriyor. Bir örnek: “After Vault”. 
Haftanın tortusu
- Mahremiyet odaklı yapısıyla dikkat çeken web tarayıcısı Brave, aynı hassasiyetle çalışan arama motorunu tanıttı. Her tarayıcıdan erişilebilen yeni hizmet, kullanıcılarını takip etmiyor, aramalarını kaydetmiyor.
- 2007 yılında piyasaya sürdüğü Kindle adlı e-kitap okuyucusuyla dev bir pazar yaratan Amazon, aynen bir kitap gibi açılabilen (katlanabilir) ekranlı yeni bir Kindle okuyucu üstünde çalıştığını duyurdu.
- Sabit disk çözümleri sunan Western Digital, “WD My Book Live” adlı depolama hizmetindeki bir güvenlik açığı yüzünden kullanıcılarının bütün dosyalarını silmeye başladı. Şirket sitesinden yapılan bir duyuruyla cihazların internetten kesilmesi tavsiye edildi.
- Siber güvenlik şirketi Avast’ın son raporuna göre internetten indirilen korsan oyun kopyalarında kripto para üreten gizli uygulamaları gizleniyor. Bu sayede bu oyunları oynayanlar farkında olmadan arka planda kendi bilgisayarıyla korsanlar için kripto para üretmiş oluyor.
- Avrupa Birliği’nin yapay zeka etiğini düzenlemek üzere hazırladığı taslak tüzük İstanbul Barosu tarafından Türkçeleştirilerek paylaşıldı.
- Microsoft, Apple’dan sonra 2 trilyon dolar değere ulaşan ikinci bilişim şirketi oldu. Bu sıçramadaki en büyük faktörlerden biri, şirketin son dönemdeki (Azure kodlu) bulut bilişim hizmetleri.
- NATO, yapay zeka, veri, otonomi, kuantum bilişim, biyomühendislik, hipersonik teknolojiler ve uzay alanındaki girişimleri desteklemek üzere 1 milyar euro bütçeli bir yatırım fonu kurdu.
- Tesla araçlarındaki yapay zeka çipinin dünyanın en gelişmiş savaş uçağı F-35’lerden 180 kat daha güçlü olduğu ortaya çıktı. Karşılaştırma adına: Satranç Şampiyonu Garri Kasparov’u yenen yapay zeka Deep Blue saniyede 200 milyon işlem yapabiliyordu. Tesla’nın bozuk para büyüklüğündeki çipiyse saniyede 72 trilyon işlem yapabiliyor.
- Volvo önümüzdeki sene elektrikli ve otonom sürüş destekli XC90’ı piyasaya sürmeye hazırlanıyor. Araç NVIDIA ve Luminar’ın teknolojilerini kullanacak.
- Alman otomotiv devi BMW, otonom kamyon teknolojisinde uzmanlaşan Kodiak Robotics’e tutarı açıklanmayan bir yatırımla ortak oldu.
- Güney Koreli otomotiv şirketi Hyundai, birbirinden ilginç robotlarıyla sosyal medyada sıkça gündeme gelen Boston Dynamics şirketinin yüzde 80’ini satın aldı.
- Japonya merkezli küresel yatırım fonu SoftBank, Pepper adlı robotunu artık üretmeyeceğini açıkladı. Söz konusu robottan şu ana kadar 27 bin adet satılmıştı.
- Space Perspective adlı girişim, 125 bin dolarlık biletle stratosfer seviyesinde (yerden 30 km yüksekte) 6 saatlik “balonla” seyahat fırsatı sunuyor.
- Microsoft Windows 11 işletim sistemi satışa sunuldu. En dikkat çekici özelliklerinin başında Apple’ın Mac OS X sistemine iyice benzeyen arayüzü ve Google’ın Android uygulamalarını çalıştırmaya destek vermesi geliyor.
- “Çok çalışmaktan ölme” adlı yaygın bir duruma ve bu duruma özel “Karoshi” adlı bir terime sahip Japonya’da hükümet, iş-yaşam dengesini kurabilme adına haftalık çalışmayı 4 gün ile sınırlamak üzere çalışıyor.
