Otomotiv sektörünü hangi riskler bekliyor?

Son 2 yıldır başına gelmeyen kalmayan otomotiv sektörünü 2022’de de zor günler bekliyor. Çip krizi kaynaklı tedarik sıkıntısı, katlanan hammadde ve lojistik fiyatları, konteyner bulunurluğu, salgın nedeniyle üretime zorunlu aralar verilmesi ve Omicron varyantı, küresel otomotiv sanayinin üzerinde kara bulut gibi dolaşıyor. Ve en önemlisi otomobiller artan maliyetler nedeniyle 2022’ye zamlı fiyatlarla ‘Merhaba’ dedi. İndirim 1 hafta sürdü Toyota Türkiye Pazarlama ve Satış CEO’su Ali Haydar Bozkurt’un 24 Aralık’ta Oksijen’de yer alan röportajında ‘Maliyetler artıyor, kurlar yükselmese de otomobile zam gelecek’ uyarısı gerçeğe dönüştü. Kur korumalı mevduat sistemi ile döviz gerilerken, 15 marka fiyatlarında ortalama yüzde 12-13 indirime gitmişti. Ancak indirim furyası sadece 1 hafta sürdü. Yeni yılla birlikte üreticiler maliyet artışlarını otomobile yansıtmaya başladı. Stokları biten birçok marka fiyat listelerini güncellerken, 2022 model araçlar Ocak sonu Şubat ayı başında en az yüzde 15 zamlı gelecek. Görünen o ki yeni yıl hem otomobil satın almak isteyen tüketiciler hem de otomotiv sektörü için zorlu geçecek. Çipte rahatlama 2023’ü bulur Otomotiv Sanayi Derneği (OSD) Başkanı Haydar Yenigün, çip sorununun 2022’de de benzer şekilde geçeceğini öngörüyor. Yeni yatırımlar ve yeni fabrikaların açılması ile tedarikte ancak 2023’te rahatlama olmasını bekliyor. Intel CEO’su Pat Gelsinger’ın çip sıkıntısının 2023’e kadar hafiflemesini beklemediğini açıklaması, işin boyutunu gösteriyor. Omicron varyantı nedeniyle tesislerde üretime ara verilme riski de tedarik zincirini bozacak. Fiyatlara yansıyacak OSD Başkanı Haydar Yenigün’ün 2022 yılı için çizdiği tablo, fiyat artışlarının habercisi. Yenigün, hammadde fiyatları ile makroekonomik verilerdeki hareketliliğin maliyetleri direkt etkilediğini belirterek, “Maliyet artışlarının zaman içinde kademeli olarak fiyatlara yansıması kaçınılmaz” diyor. Maliyetler ne kadar arttı? 2020’den bu yana ana metallerde yüzde 140’ın üzerinde bir artış söz konusu. Geçen yıl ilk 9 ayda yerli sac fiyatlarında dolar bazında yüzde 29, ithal sac fiyatlarında yüzde 117, kauçukta yüzde 38, plastikte yüzde 83 oranında artış yaşandı. Kötü haber: AB canlanacak Avrupa’da varyantlar yüzünden kış aylarının zor geçmesi beklense de otomobil satışlarının yılın ikinci yarısında hız kazanması bekleniyor. IHS Markit’e göre, Avrupa’da pazar yüzde 7.8 büyüyerek 15 milyon adet seviyesine çıkacak. Üreticiler fiyatla desteklediği Türkiye yerine Avrupa’yı tercih edecek. AB’deki canlılık Türkiye’ye olumsuz yansımış olacak, araç bulma sorunu artacak. Magnezyum krizi zorluyor Alüminyum ve çelik üretiminin önemli bir alaşım maddesi olan magnezyumda da tedarik sıkıntısı ortaya çıktı. Global üretiminin yüzde 87’sini sağlayan Çin’in yerel elektrik tüketimini azaltma çabası nedeniyle magnezyum üretimi büyük ölçüde azaldı. Bu arz açığı, fiyatları uçurdu. 2021’in başında magnezyumun tonu 2 bin dolarken, son çeyrekte 10-14 bin dolara yükseldi. Pazar tahmini yapmak zor Otomotiv Distribütörler Derneği (ODD), 2021 yılı satış rakamlarını açıklarken, 2022 ile öngörü yapmaktan kaçındı. ODD Genel Koordinatörü Dr. Hayri Erce, 2022’nin zorlu geçeceğini, henüz bir pazar tahmininde bulunmanın sağlıklı olmayacağını söyledi. Erce, gidişatı görmek adına Ocak ayı sonunu beklemek gerektiğini kaydetti. Togg’un sürpriz konsepti dünya arenasında Togg, yeniliklerini ve ilklerini Las Vegas’ta düzenlenen Tüketici Elektroniği Fuarı-CES 2022’de sergiledi. Togg, CES’de sürpriz yaparak geleceğe bakışını vurgulayan ‘Transition Concept Smart Device’ (Geçiş konsepti akıllı cihaz) adını verdiği konsept otomobilini tanıttı. Fastback araç, Murat Günak liderliğindeki Togg tasarım ekibi ve Pininfarina iş birliğiyle tasarlandı. Otomobilin stil konseptinin temelini, kaslı arka tasarım ve ön farlardan başlayıp akıllı cihazın profilini güçlendirerek arkaya kadar uzayan omuz çizgisi oluşturuyor. Aydınlatmalı Togg logosu, Doğu ve Batı kültürlerinin birlikteliğini simgeliyor. Otomobildeki ön cam, doğuştan elektrikli mimariyle uyumlu olacak şekilde neredeyse baştan tasarlanırken, jantlar Togg DNA’sına ait çok kollu stilize edilmiş lale özelliğini taşımaya devam ediyor. İç mekanda C-SUV’un tasarımına sadık bir yaklaşım izlenmesine rağmen direksiyon simidi, sportif bir tasarımla baştan yaratılmış. Orta sütunu ortadan kaldıran tasarımla kapılar kitap gibi açılıyor. Otomobil menekşe ve çivit mavisinin karışımına çalan metalik gri renkte. Sony elektrikli oto işini sevdi Teknoloji devleri bir bir elektrikli otomobil üretimine geçiyor. Sony, Tüketici Elektroniği-CES 2022’de elektrikli sedan VISION S ile SUV konsepti VISION S 02’i tanıttı. İlk kez gösterilen SUV 536 beygir güç üretirken, güvenlik yolculuk için içine ve dışına 40 sensör eklenmiş. Sony, yeni nesil mobilitede rol almak için baharda ‘Sony Mobility’ şirketini kuracak. Tesla’da hedef 1.5 milyon satış Tesla, çip krizi ve salgına rağmen 2021’i rekor satışla kapattı. Şirket son çeyrekte 308 bin 600 araç teslimatına ulaştı. Şirketin satışları yüzde 87 artışla 936 bin adet oldu. Bu yıl Berlin ile Austin tesislerinin devreye girmesi ve Cybertruck’ın gelmesiyle Tesla’nın 1.5 milyon adetlik satışı zorlaması bekleniyor. Tesla’nın bu performansı ile Opel, Citroen, Volvo gibi markaları geçtiğini ekleyelim. Son 13 yılın en kötü aralık ayı satışları Çip krizi, Türkiye’de otomotiv satışlarına fren yaptırdı. Tedarik sıkıntısı nedeniyle binek otomobil ile hafif ticari araç satışları 2021’de yüzde 4.6 gerileyerek 737 bin 350 bin adet olarak gerçekleşti. Çip problemi olmasaydı pazarın 1 milyon adedi zorlaması bekleniyordu. Otomotiv Distribütörleri Derneği’nin (ODD) verilerine göre, oto satışları yüzde 7.9 azalarak 561 bin 853 adet olurken, hafif ticari araç pazarı yüzde 7.9 büyüyerek 175 bin 497 adede ulaştı. Aralık’ta toplam pazar yüzde 40.3 azalarak 62 bin 243 adede geriledi. Son 13 yılın en kötü Aralık ayı satışları elde edildi. Toplamda Fiat otoda Renault Markaların lider olabilmek adına kıyasıya rekabet etti. Fiat toplam satışlarda 2021’i zirvede tamamlarken, Renault yaptığı son atakla binek oto satışlarında birinci oldu. Renault liderliği 22’nci yıla taşıdı. En çok satan 5 otomobil yerlilerden oluştu. Egea Sedan, Corolla, Clio HB, Megane Sedan, Civic en çok tercih edilen modellerdi. Lükste liderlik el değiştirdi Premium segmentte 2021 yılının zirvesinde BMW markası yer aldı. BMW, 1 yıl aradan sonra yeniden liderliğe yükseldi. Şirket 15 bin 555 adet satışa ulaşırken, en çok satan modeli 3 Serisi oldu. Mercedes-Benz 15 bin 398 adet, 2020’nin lideri Audi 14 bin 36 adet, Volvo 8 bin adetle BMW’yi takip ettiler. Land Rover 1.804 adet, Porsche 637 adet, Lexus 232 adet araç satışı gerçekleştirdi. Sedanın tahtı sallantıda Sedan ülkesi Türkiye’de SUV’ların payı hızla artıyor. SUV’ların pazar payı geçen yıl 4.8 puan artışla yüzde 34.6’ya yükseldi. Sedanlar en çok tercih edilen gövde tipi olmaya devam ederken, pazar paylarındaki erime dikkati çekti. Sedanların payı 4.4 puan düşüşle 39.6’ya indi, HB’lerin payı yüzde 23.8’de kaldı. Temmuz’da SUV’ların payı yüzde 38.4’e ulaşarak, ilk kez sedanları sollamıştı. Maliyeti benzinliyi geçti Türkiye’de yeni yeni yaygınlaşmaya başlayan elektrikli otomobiller, gelen zamla adeta çarpıldı. Çevreci özellikleri, düşük bakım maliyeti ve sağladığı yakıt tasarrufu nedeniyle tercih edilen elektrikliler, bir anda tartışılır hale geldi. Hızlı şarj (DC) kullanımında elektrikli araçların faturası yüzde 125 arttı. Yeni zamlarla elektriklilerin 1 km maliyeti 1 TL’nin üzerine çıktı. Açıklanan yeni tarifeye göre, 50 kW’a kadar güç 3.9 TL/dk, 50 kW-90 kW arası güç 5.9 TL/dk ve 90 kW ve üstü güç 7.9 TL/dk oldu. Örnek vermek gerekirse; Porsche Taycan’ın bataryasının yüzde 80 doluluğa ulaşması için 35 dakika DC şarj gerekiyor. Yüzde 80 şarj ile 255 km’lik menzil elde edilirken, fatura tutarı 276.50 TL’yi buluyor. Taycan, 1 km’de 1.08 TL elektrik tüketiyor. Böylece 100 km’de 8.4 litre harcayan bir benzinli otomobille Taycan’ın tüketimi eşitlenmiş oluyor. Taycan, açıklanan zam öncesi km başına 48 kuruşluk elektrik yakıyordu. Tesla Model 3 SR+ ise yüzde 80 enerji doluluğuna 31 dakikada ulaşıyor. 215 km menzil için 182.90 TL ödenirken, 1 km’deki maliyet 0.85 TL’ye çıkıyor. Hyundai Kona EV’nin bataryası yüzde 80’e 44 dakikada ulaşabiliyor. 259.60 TL’ye 210 km yol katedilebiliyor, km başına maliyet 1.23 TL’ye yükseliyor. Elektrikli pazarı % 237 büyüdü Türkiye’de elektrikli otomobil satışları 2021’de yüzde 237.2 artışla 2 bin 846 adet olarak gerçekleşti. Aralık’ta 431 adet elektrikli satılırken, oto pazarından aldığı pay yüzde 1 ile rekor seviyeye ulaştı. Elektriklilerin moda olmasında yeni modellerin gelmesi, şarj alt yapısının yavaş da olsa yaygınlaşması ve menzillerin artması etkili oldu. 2012’de ülkemizde sadece 184 elektrikli araç satılırken, bu rakam geçen yıl yüzde 358 artışla 844 adede ulaşmıştı. En çok satan Renault Zoe olarak kayıtlara geçti. BMW iX3, Porsche Taycan, Mercedes EQC, MG ZS EV, ilk beşte yer aldılar. 2022’de Türkiye’de yollara 24 yeni elektrikli model çıkacak. Ancak son elektrik zammından sonra tüketicilerin tercihi merak konusu.

Mete Tansu

Diğer Yazarlar

Makroihtiyati politika kılıfında sermaye kontrolü benzeri adım

Hiçbir şey bir ipucu mudur?

Beyninizi uyandırmak ister misiniz?

Ece Sükan yazdı: Lüks modanın Metaverse atağı

Atma işkembeden!

Otomotiv sektörünü hangi riskler bekliyor?