Uluslararası Enerji Ajansı, fiyat makasının kapanmasının gecikeceğini açıkladı. İşin kötüsü 2026’ya kadar iyileşme beklenmiyor.
Elektrikli otomobil fiyatlarının batarya maliyetlerinin düşmesiyle birlikte ucuzlaması beklenirken, tüm planlar altüst oldu. Elektrikli otomobile olan yoğun ilgi, yükselen ham madde fiyatları, bataryanın kalbini oluşturan lityum, nikel ve paladyum gibi değerli metallere olan talep patlaması, ucuz elektrikli hayalini şimdilik suya düşürdü.
Uluslararası Enerji Ajansı (UEA), bu yıl batarya maliyetlerinde yüzde 15’e varan artış olabileceğini ve fosil yakıtlı araçlar ile elektrikli araçlar arasındaki fiyat makasının kapanmasının gecikebileceği uyarısında bulundu. Küresel Elektrikli Araç Raporu 2022’yi açıklayan UEA, lityum, nikel ve kobalt gibi temel ham maddelerin fiyatlarının son 18 ayda sert şekilde yükseldiğine dikkat çekti. UEA, elektrikli oto satışlarının
2021’de iki katına çıkarak
6.6 milyona ulaştığını ancak bu hızlı büyümenin pandemi ve savaş tarafından zaten tehdit edilen tedarik zincirlerini daha da bozduğunu bildirdi.
Lityum talebi 7 kat arttı
Ajans, elektrikli araç bataryalarının temel bileşeni olan lityum fiyatlarının Ocak 2021’e göre 7 kat arttığını belirtti. Kobalt ile nikel fiyatlarının da yaklaşık iki kat yükseldiğini hatırlattı. Raporda, benzeri görülmemiş pil talebi ve arz sıkıntısının, elektriklilerin maliyetinin üçte birini oluşturan bataryaların fiyatını etkilediği kaydedildi. 2021’de bataryanın fiyatlarının yüzde 6 azalarak kWh başına 132 dolara gerilediği ve 2020’deki yüzde 13’lük düşüşten daha yavaş bir oranın yakalandığı vurgulandı.
Tesla yüzde 23 zam yaptı
Yükselen maliyetler nedeniyle otomobil fiyatlarına yüzde 23’e varan oranda zam geldi. Şubat 2021’de 38 bin 190 dolara satılan Tesla Model 3’ün fiyatı 46 bin 990 dolara çıktı. Lucid Air Motor, Lucid Air Sedan modelinin 1 Haziran’dan itibaren fiyatının yüzde 10-12 arasında artacağını açıkladı.
Yüksek donanımlı versiyon Grand Touring’in fiyatı 139 bin dolardan 154 bin dolara çıkacak. GM, Cadillac Lyriq’in 3 bin dolar zamla 62 bin 990 dolara satılacağını duyurdu. Rivian da elektrikli pick-up modelleri R1T ile R1S’in satış etiketini yüzde 18-21 arasında yükseltti.
Musk’tan ‘Lityum madeni açın’ tavsiyesi
Otomotiv dünyasını bekleyen en önemli sıkıntı lityum tedariki. ‘Beyaz altın’ olarak tanımlanan lityumun arzı talebe yetişmiyor. Tesla CEO’su Elon Musk’ın ‘Çılgın seviyeler, fiyatların düşmemesi halinde lityum madenciliğine gireceğim’ açıklamaları işin hangi boyutlarını gösteriyor. Musk, “Lityum, dünyada hemen hemen her yerde bulunduğundan elementin kendisinde bir eksiklik yok. Ancak çıkarma hızı yavaş” diyor. Musk, “Lütfen daha fazla yatırımcı lityum işine girebilir mi? Para basmak istemez misiniz? Lityum işi tam size göre” çağrısında bulunuyor.
Şirket kârlarını vuracak
Rusya-Ukrayna Savaşı nedeniyle daha da artan lityum, paladyum, nikel gibi değerli madenlerin fiyatı, otomotiv üreticilerinin bilançolarına olumsuz yansıyacak. Ford Motor, ham madde artışlarının şirkete etkisini 2 milyar dolardan 4 milyar dolara revize etti. GM de emtia maliyetlerinin önceki tahminlerinin iki katına çıkarak, 5 milyar dolara ulaşmasını beklediklerini açıkladı.
2026’ya kadar iyi haber yok
ABD’li araştırma şirketi E Source’un raporuna göre, elektrikli araç üretim maliyeti önümüzdeki 4 yılda artacak. E Source, pil hücresi fiyatlarının 2023’ten 2026’ya kadar yüzde 22 oranında yükseleceğini ve kWh başına 138 dolara ulaşacağını tahmin ediyor.
Fiyatlar yüzde 20 artacak
Doğan Trend Otomotiv CEO’su Kağan Dağtekin, elektrikli araçlara olan talebin artması, ham madde fiyatlarındaki artış ve Rusya-Ukrayna Savaşının etkisiyle batarya maliyetlerinin dolar bazında 2022’de yüzde 15-30 oranında artacağını söyledi. Dağtekin, bunu gören markaların panik bir şekilde batarya üreticileriyle iş birliklerini, yatırımlarını artırmaya çalıştığını belirtti.
Kağan Dağtekin, “Elektrikli aracın maliyetinin yüzde 40-50’si bataryadan geliyor. Bu yüzden elektriklilere yüzde 15-20 zam gelecektir” diye konuştu. Maliyet artışlarının farklı etkileri olacağının altını çizen Dağtekin, şu örneği verdi: “Elektrikli otomobil dünyasında şu an 800-1.000 km menzile gitme furyası yaşanıyor. Maliyetler arttıkça ve altyapı geliştikçe bu rüzgar dinecektir. 800 km gidebilen pahalı elektrikli yerine biraz daha az menzilli ama ucuz tercih edilecektir.”
Bataryada kritik eşik 100 dolar
Elektrikli araçların maliyetlerinin önemli ölçüde gerilemesini sağlayacak etkenlerin başında batarya geliyor. Hem üreticileri hem de tüketicileri yakından ilgilendiren batarya fiyatlarında, önümüzdeki süreçte önemli düşüşler yaşanması bekleniyordu. Ancak ekonomik ve jeopolitik gelişmeler, bu senaryoların şaşmasına neden oldu. Özellikle saygın araştırmalarıyla tanınan BloombergNEF’in tahminleri sektörde heyecan yaratmıştı.
BloombergNEF, 2021’de 132 dolar düzeyindeki kWh başına batarya fiyatının 2024’te 92 dolarla kritik eşik olan 100 doların altına inmesini bekliyordu. Hatta araştırma şirketi, 2026’da C segment bir elektrikli otomobilin fiyatının fosil yakıtlıdan daha düşük olacağını öne sürdü. 2030’da ise 58 doların görüleceği konuşuluyordu.
