Ferruh Başağa ve Defne Tesal’ın üretimleri Derya Yücel küratörlüğünde Böyle Rüyadaymış Gibi sergisiyle Nâzım Hikmet Kültürevi’nde bir arada izleniyor. 21 sanatçının çalışmalarına yer aldığı İstikrarlı Hayaller sergisi ise Yekhan Pınarlıgil’in fikrinden yola çıkarak Meteor/Balat Kültürevi'nde.
“İkinci yüzyıl için tasarım”
Nilüfer Belediyesi'nin sanata yaptığı katkıyı epey zamandır takip ediyorum. Farklı sanatçılar, küratörler, yazarlarla birlikte pek çok iş birliği yapıyor, sergiler açıyor, konuşmalar düzenliyor, çalıştaylar yapıyor. Yaptığı etkinlikleri her yıl bir tema etrafında kurgulayan Nilüfer Belediyesi, Türkiye’nin ikinci yüzyılına hazırlandığı 2023’te temasını “İkinci Yüzyıl İçin Tasarım” olarak belirlemiş.
Bu başlığı hem eleştirel bir mesafe hem de yeni yüzyılı birlikte düşünmek ve kurgulamak için bir fırsat olarak gören Nilüfer Belediyesi, Yekhan Pınarlıgil’in “Ütopyanın Gerçeğe Bakan Yüzü” mottosu altında beş sergiden oluşan bir dizi hazırlamış. Mayıs ayında açılan bu sergiler bu dizinin ilk iki sergisi. Basın bülteninde yazdığı üzere, program “yeni yüzyılı uçurumdan kurtulmak için bir fırsat olarak kabul ederek, sürdürülebilir toplum inşası üzerine sanatın önerilerine odaklanıyor.
Sözde idealler etrafında kurgulanmış karanlık ütopyaların yerine, gerçeği sürdürülebilir şekilde dönüştüren, yeni yaşam alanları açan, renkli, cümbüşlü, kahkahalı metotların denendiği sergilerde Nilüfer Belediyesi, ütopyanın gerçeğe bakan yüzünü arıyor ve izleyicileri de bu deneyime davet ediyor.”
Çok sesli, çok renkli ve çok dilli direniş ruhu
Meteor/Balat Kültürevi'nde açılan İstikrarlı Hayaller sergisi hayli kalabalık. Anlaşılacağı üzere İsmini Gaye Su Akyol’un “İstikrarlı Hayal Hakikattir” şarkısından ödünç alan bu sergi ilk adımda yoğun bir yapıt seçkisiyle izleyiciyi karşılıyor.
Hemen belirtmeliyim ki bu sergi alışık olduğumuz konu, üslup, biçim gibi ortak özellikler peşinde koşan, böyle bir “bütünlüğü” kovalayan bir sergi değil. Samimiyetle söylemeliyim bu karışıklık hatta kaos ilk adımda izleyeni bir parça dağıtmakta. İsmiyle müsemma, herkese göre bir hayalin peşinde demek yanlış olmaz.
Yekhan Pınarlıgil'in süpervizörlüğünü yaptığı sergide; Aras Seddigh, Aylin Zaptçıoğlu, Bawer Doğanay, Bora Aşık, Çınar Eslek, Doğu Özgün, Duygu Deniz Bilgin, Erol Eskici, Gökçen Cabadan, Güçlü Öztekin, İhsan Oturmak, Meltem Şahin, Merve Morkoç, Mısra Balkan, Murat Balcı, Nazım Ünal Yılmaz, Nur Özkaya, Onur Gülfidan, Rafet Arslan, Sinan Tuncay ve Tayfun Gülnar’ın yapıtları yer alıyor. Sergi resim, heykel, video, fotoğraf, enstalasyon gibi birbirinden farklı medyumlar aracılığıyla üretmiş bu sanatçıların hayaller eşliğinde gösterdiklerini gerçeklerle çarpıştırıyor. Bilinen, fark edilen ama söze ya da yazıya dökülmeyen türlü şeyin sanatçının yaratıcı dünyasında belirdiği yere tutunan başka hayallerle birleşerek tıpkı yaşamdaki gibi birbiri içinden geçiyor. Sergide belirli bir zaman geçirdikten sonra fark edilen çok sesli, çok renkli ve çok dilli direniş ruhu, art arda değil yan yana olma halini düşündürüyor olan biten tüm kargaşaya rağmen…
İlker Cihan Biner’in yazdığı sergi metinindeki şu cümle serginin kaos eşliğinde baktığı yerin altını kalın bir çizgiyle çizmekte: “İstikrarlı Hayaller yaşam fikri olarak biyosfere bakmakta. Ekolojik farkındalığı olan bir sergi de denilebilir. Adorno'nun bahsettiği kimliksiz düşünme, sınırları deşen ekolojik göstergelere göndermeydi. Böyle bir konum İstikrarlı Hayaller'in temel katmanlardan biri. Nitekim etkinlik dünyayı yalnızca insan merkezci kamusal alanlarla sınırlamıyor.
Aksine insan olmayan canlı/cansız varlıkları katarak türlerin ilişkiselliğinden, queer düzensizliklere kadar eleştiriyi elden bırakmadan, başsız, erk olmayan bir dünyanın hayalini düşlüyor.” Çoğunluğu genç sanatçıların işlerinden oluşan sergi; yeryüzüne özne merkezci olmayan yatay bir düzlemden bakmakta. Sergi çok sesli ve çok sesli kurgusuyla seksizme, ırkçılığa ve kolonyalizme hayallerin direnme gücüyle kafa tutuyor.
Zamanlar arası bir yolculuk
Nâzım Hikmet Kültürevi’nde izlenen Böyle Rüyadaymış Gibi sergisinde Ferruh Başağa ve Defne Tesal’ın üretimleri Derya Yücel küratörlüğünde duo bir okumayla yan yana. Tesal, 1985 doğumlu bir sanatçı. Resim, desen, dikiş, video ve mekâna özgü enstalasyonlarında hareket ve tekrar üretiminin merkezinde. Çizgiler, lekeler, renkler kendiliğinden yakaladıkları ritimle var oluyorlar sanatçının üretiminde. Tüm dili için soyut demek mümkün. Küratör Derya Yücel, Tesal’ın güncel üretim dilini, Ferruh Başağa’nın soyut resimleriyle diyaloğa sokmuş.
Ferruh Başağa, 1914 doğumlu. 2010 yılında aramızdan ayrılan sanatçı, 1940 yılında Devlet Güzel Sanatlar Akademisi’nden mezun olur. Ferruh Başağa, Nazmi Ziya Güran, Léopold Lévy ve Zeki Kocamemi atölyelerinde çalışır. Yeniler grubunun kurucu üyesi, “Müstakil Ressamlar Derneği” üyelerindendir ve Tavanarası Ressamları arasındadır.
Sergide Başağa’nın 1940’ların sonunda başlayan, 1950’lerle ilerleyen ve nihayet 1970’lerle birlikte olgunluğa ulaşan yalın, geometrik ve soyut üretim dilini takip edebildiğimiz resimleri yer almakta. Geometrik denge ve düzen eşliğinde çizgiler ve renklerle tuvalde soyut bir mekân kuran sanatçının resimleri yarı saydam bir yüzey duygusu verir. Bu geçirgenlik Tesal’in türlü malzeme ile araştırdığı mekân fikri ile yakınlaşmakta. Öte yandan da her iki sanatçının üretimindeki hareket, benzer renkler ve şeffaflık kuşaklar arası bir rüyayı gerçeğe taşıyor ve zamanın ruhuyla bütünleşiyor. Küratör Yücel, zamanlar arası bir yolculukta sanatçıları ve yapıtlarını ışık ve ritm eşliğinde aynı rüyada birleştiriyor. İki sanatçının sarih ve yalın dili aynı boşlukta birbirine dokunuyor.
Böyle Rüyadaymış Gibi sergisini Bursa Nâzım Hikmet Kültürevi’nde; İstikrarlı Hayaller sergisi ise Bursa Meteor/Balat Kültürevi'nde 10 Temmuz’a dek ziyaret edebilirsiniz.
