Japon polisiyesinin kurucusu

Edogawa Rampo’nun tekinsiz öykülerinden oluşan Aynalar Cehennemi ve Diğer Öyküler kitabının girişinde şahane bir sürprizle karşılaştım. Alper Kaan Bilir, öyküleri Japoncadan pırıl pırıl bir Türkçeye aktarmakla kalmamış, Japon modernleşmesi ve bunun polisiyeye etkisi üzerine dört dörtlük bir ön söz yazmış. “Bazen bir facia, toplumu karnaval havasına büründürür” diyor Alper Kaan Bilir; 140 bin kişinin öldüğü 1923 Tokyo depreminin edebiyata etkisinden bahsederken. “Güruhlar, enkazın üstünde dans ederler. Deprem sonrası Japonya, benzer bir ruh haline girdi. Sekiz milyon Tokyolu, her şeyin püf diye yok olabildiğine şahitti. Deprem, ülkeye bir nihilizm dalgası getirdi.” Sonra da bu nihilizm dalgasının “Ero-Guro-Saçmalık” akımına yol açtığından bahsediyor. Adından anlaşılacağı gibi erotik, grotesk ve saçma şeyleri konu alan popüler akımın en önemli temsilcilerinden birinin de Edogawa Rampo mahlasıyla yazan Taro Hirai olduğundan... Üstadın bir düzine öyküsünün yer aldığı kitap şimdi İthaki Yayınları tarafından, Japon Klasikleri dizisinde yayımlandı. Kara mizah Samuray torunu, Arthur Conan Doyle çevirmeni ve Japon eşcinsellik tarihi araştırmacısı Edogawa Rampo gayet ilginç bir figür. Mahlası da çok sevdiği Edgar Allen Poe’nun Japoncadaki yanlış telaffuzundan mülhem. Dedektif romanlarıyla Japon polisiyesinin kurucularından olsa da “Ero-Guro-Saçmalık” akımı dahilinde yazdığı gizem öyküleriyle de önemli. İşte elimizdeki kitapta bu tarz öyküler var. Polisiye edebiyata bazen yaklaşıyor bazen de uzaklara sıçrıyorlar. Sadece polisiyenin değil; akla mantığa dair her şeyin uzağına… Mesela bir adam sırf can sıkıntısından, yakalanması imkânsız cinayet yöntemleri icat ediyor. Bir başkası kafayı aynalar ve merceklerle bozup cehennemin kapılarını aralıyor. Koltuğa oturanlarla aşk yaşayan bir mobilyacı yaptığı bir koltuğun içine saklanıyor. Bir genç aşk uğruna bir resmin içinde yaşamaya başlıyor. Uyurgezerin teki suç işlediği için adalete teslim oluyor... Poe’dan esinlenmiş, galiba Stephen King’e de esin vermiş gerilimler nefis bir yazı üslubuyla resmigeçit yapıyor. Kara mizah her öyküde kendini gösteriyor. Yazıda yaratıcılığın ve hayal gücünün ne olduğuna dair net bir fikir ediniyorsunuz. Zevkli bir macera Geçen ay Japon polisiyesinin bir başka babası Şiro Hamao’nun yine İthaki Yayınları tarafından, Nilay Çalşimşek çevirisiyle yayımlanan öykülerini okuyup bu köşede bahsetmiştim. Rampo ve Hamao’yu beraber okuyarak yüz yıl öncesinin Japonya’sına doğru bir yolculuğa çıkmak, suç edebiyatı sevenler için zevkli bir macera. Bizi bekleyen duyguyu ise en iyi Edogawa Rampo’nun bir öyküsündeki satırlar özetliyor: “Rüyada bize, bu dünyaya teğet bir dünya şöyle bir görünür ve deliler, bizim hiç algılamadığımız şeyleri görüp duyarlar. Aynı şekilde ben de, tekinsiz bir atmosferin merceğinin ötesine, dünyanın görüş alanı dışındaki bir dünyanın kıyısına kısacık göz atmış olabilirim.” Aynalar Cehennemi ve Diğer Öyküler / Edogawa Rampo / Çeviren: Alper Kaan Bilir / İthaki Yayınları / Öykü / 224 Sayfa

Tuna Kiremitçi

Diğer Yazarlar

Dış politika sandığı nasıl etkiler?

Çağı yakalamak

Atma işkembeden!

Saçlar yaza hazır mı?

Higgs'in 13.8 milyar yıllık öyküsü

Japon polisiyesinin kurucusu