Deprem felaketinin yaşandığı 10 ilde arama kurtarma faaliyetleri sürerken, gerek AFAD gerekse yabancı arama kurtarma ekiplerinin sahadaki önemli yardımcıları kurtarma köpeklerinin başarıları gözlerden kaçmadı. Mesela TSK İnsan Yardım Tugayı Arama Kurtarma Taburu’nda yer alan Sıla, bugüne kadar 20’ye yakın kişinin enkazdan çıkarılmasını sağladı. Elbette bu can dostların çalışmalarını kolaylaştırmak için enkaz çevresinde başka insanlara ait kokuların olmaması daha iyi sonuç alınmasını sağlıyor.
İlk Barry kurtardı
Peki can dostlardan ne zamandan beri yardım alıyoruz? Kurtarma köpeklerinin sahalardaki geçmişi 1800’lü yıllara dayanıyor. İlk kez tespit edilen kurtarma köpeği Barry isimli bir St Bernard. 1800-1812 arasında İsviçre dağlarında meydana gelen çığ felaketlerinde 40 kişinin hayatını kurtarıyor.
1815’ten itibaren kurtarma köpekleri Alman ordusunda yaralıları daha hızlı bulmak amacıyla kullanılıyor. 1892’ye gelindiğinde ise bu köpekler artık Kızılhaç’ın sağlık birimlerinde yer alıyorlar.
Birinci Dünya Savaşı’nda (1914-18 arasında) 4 bin civarında köpek cephedeki sayısız askeri kurtarıyor. İkinci Dünya Savaşı’nda sayıları 200 bini bulan kurtarma köpekleri genellikle çoban köpeklerinden seçiliyor. Savaşta sadece Alman tarafında hayatını kaybeden köpek sayısı 25 bin civarında.
1944 yılında ise İngilterede enkaz altında kalan insanları bulabilmek için kurtarma köpeklerinden faydalanılıyor.
Arama kurtarma köpeklerinin ününü arttıran ise 1970’li yılların ortalarından itibaren meydana gelen depremler oluyor. 1976’da İtalya Friaul’de, 1977 Romanya Bükreş’te, 1980’de Cezayir’de, 1987’de Ermenistan’da neredeyse 10 bin kişinin hayatını kaybettiği depremde hayat kurtaran köpekler olarak ünleniyorlar. Böylelikle 1985’ten itibaren bu can dostlar arama kurtarma çalışmalarında resmi statü kazanıyorlar. Çünkü hiçbir aletin bir kurtarma köpeğinin burnu kadar hassas ve kuvvetli olmadığı kanıtlanmış oluyor.
Eğitim veriliyor
Günümüzde teknoloji gelişmesine rağmen bu hala geçerli. Kurtarma köpekleri havadaki insana ait koku moleküllerini takip edip yoğunlaşmasına göre sinyal veriyorlar. Uzmanlar özellikle enkaz altında kalan insanlarda çok yoğun koku olduğunu söylüyor. Zira korku ve endişeye bağlı olarak yükselen adrenalin vücuttaki kan basıncının yükselmesine neden oluyor. Ve yoğun bir şekilde koku ortaya çıkıyor. Bunu da bir kurtarma köpeği kolaylıkla algılayabiliyor.
Türkiye’de de arama kurtarma için her yıl farklı standartlarda köpekler seçiliyor, sertifikalanarak eğitim sağlanıyor. Eğitimlere en az 18 aylıkken başlanan kurtarma köpeklerine yaklaşık iki yıl boyunca eğitim veriliyor ve bu eğitimler daha sonra da dönem dönem devam ediyor.
AFAD’ın 40’a yakın köpekle başlattığı arama kurtarma ağı giderek genişliyor. Kurtarma köpeklerinden en çok faydalanan ülke ise 200 bin köpek ile Almanya. Onu İsviçre izliyor.
Proteo’ya veda
Yaşanan bu son deprem felaketinde ülkemizde bulunan Meksika kurtarma ekibi de 16 eğitimli köpekle gelmişti. Ancak çalışmalar sırasında enkaz altında kalıp hayatını kaybeden Proteo bütün ekipleri üzdü. Adını Yunan mitolojisinde deniz tanrısı Poseidon’un oğlu Proteus’tan alan Proteo henüz 4 aylıkken eğitilmeye başlanmış ve kendisine uzmanlık alanı olarak doğal afetler seçilmişti. 
Umudun simgesi Frida
Meksika Donanması’nın kahraman köpeği Labrador retriever Frida adeta bir sosyal medya fenomeni olmuştu. Sarı renkli Labrador, gözlükleri ve neopren patileriyle herkesin tanıdığı bir isimdi. Mexico City’de 19 Eylül 2017’de meydana gelen, yüzlerce insanın öldüğü, binlerce insanın yaralandığı 7.1’lik depremde umudun sembolü olan Frida, enkaz altından en az 41 kişinin bedenine ulaşmış, onlarcasının da sağ salim çıkarılmasını sağlamıştı. Frida, ayrıca Haiti ve Ekvador depremlerinde de görev yapmıştı. 13 yaşında hayatını kaybeden Frida için Meksiko City’de görev yaptığı donanma binasının önünde gerçek bir boyutta bir heykeli dikildi.
