Science Alert’te yayınlanan bir araştırmanın sonuçlarına göre tüm dünyada çocuklar her gün ekran tabanlı eğlenceyi kullanarak ortalama 5 saat 33 dakika, gençler ise 8 saat 39 dakika harcıyor. Ekranların bilişsel yetenekler (yani dikkat, hafıza, dil ve problem çözme gibi düşünme becerileri) üzerindeki en çarpıcı etkisi, dikkat sürelerinin kısalması ve beden gelişiminin yavaşlaması olarak ortaya çıkıyor.
Öte yandan okullar, öğrenci katılımını artırmak için teknolojiyi giderek daha fazla benimsiyor. Teknoloji şirketleri de aynı zamanda ürünlerini ‘problem çözme ve hafıza becerilerinizi geliştirmenize yardımcı olan araçlar’ olarak pazarlıyor. Örneğin Netflix CEO'su Reed Hastings, şirketin en zorlu rakibinin uyku olduğunu söylüyor.
Çeşitli ekran kullanım biçimlerini (oyun oynama, internette gezinme, akıllı telefon kullanımı ve sosyal medya kullanımı dahil) araştıran 34 çalışmanın bir meta-analizi, ekran kullanımında bozukluk olan bireylerin bilişsel performansını, ekran kullanımı olmayanlarla karşılaştırıyor.
Bilişsel işlevlerdeki farklılıklar
Ekran kullanımında bozukluk olan bireyler, diğerlerine kıyasla sürekli olarak önemli ölçüde daha zayıf bilişsel performans sergiliyor. En çok etkilenen bilişsel alan; dikkati ve odaklanmayı uzun süre sürdürme yeteneği olarak ortaya çıktı. İkinci en dikkat çekici fark, "yönetici işlevlerde", özellikle de kişinin otomatik tepkilerini kontrol etme yeteneği olan dürtü kontrolünde görüldü. İlginç bir şekilde, ekran etkinliğinin türü sonuçlarda bir fark yaratmıyor. Bu eğilim sadece çocuklarla da sınırlı değil, tüm yaş gruplarında aynı şekilde gözlemleniyor.
Bilişsel işlevleri neden daha zayıf?
İlk açıklama, düzensiz ekran kullanımının aslında daha zayıf dikkat becerileri de dahil olmak üzere daha zayıf bilişsel işlevlere yol açtığı. Bunun dikkatimizi çekmek için tasarlanmış algoritmalar tarafından sürekli bombardımana tutulmanın bir sonucu olabileceği belirtiliyor. Ekran kullanımı, zamanla kişinin içsel konsantre olma yeteneğini zayıflatıyor. Daha da önemlisi, dikkatin bozulması bağımlılık yaratan davranışlardan kurtulmayı da zorlaştırıyor ve dolayısıyla ekran kullanımının bir sorun haline geldiği çoğu zaman fark edilmiyor.
Ekran kullanımı düzensiz olan kullanıcıların çoğu gençlerden oluşuyor; genellikle erkekler internette oyun oynuyor, kadınlar ise sosyal medya kullanıyor.
İkinci açıklama ise halihazırda daha zayıf bilişsel işlevlere sahip kişilerin, düzensiz ekran kullanımıyla meşgul olma olasılıklarının daha yüksek olması. Dikkat, günlük görevlerin temeli. Dikkati zayıf kişiler, statik bir iş yeri veya sınıf gibi daha az teşvik edici ortamlara ayak uydurmakta zorlanıyor ve sonuç olarak daha çok ekranlara dönüyorlar. Araştırmalar, bilişsel işlevleri bozuk kişilerin genellikle ekran başında geçirdikleri süreyi yönetecek donanıma sahip olmadıklarını gösteriyor.
