Steve Jobs 2007 yılında iPhone'u tanıttığında, internet genellikle bir masaya bağlıydı. Çevrimiçi olmak için hantal masaüstü bilgisayarınızı kullanmak zorundaydınız ve uzaklaştığınız anda tekrar çevrimdışıydınız. Ancak akıllı telefonların gelişimi -geniş bant internetin yaygınlaşması, WiFi'a daha fazla erişim ve veri planları ile birlikte- insanların her zaman çevrimiçi olabilmesini sağladı.
2007'den 2023'e devasa değişim
O zamanlar Apple'ın geliştirdiği ilk iPhone modeli, cihazın kullanıcıların hareket halindeyken e-postalarını okumalarını, internette gezinmelerini ve müzik dinlemelerini nasıl sağlayacağına odaklanıyordu. Şu anda yemek sipariş etmekten yeni şehirlerde yolumuzu bulmaya kadar telefonlarımızı kullandığımız her şeyle karşılaştırıldığında Apple'ın ilk sunumu kulağa tuhaf geliyor. İnternetin geniş alanı mobil hale geldiğinde, hayatımızın her alanına sızmaya başladı. Bugün, Amerikalıların yüzde 97'si bir akıllı telefona sahip olduğunu söylüyor ve yüzde 58'i bunları çok fazla kullandıklarına inanıyor.
On yıldan fazla bir süredir her yerde bulunmasının ardından insanlar akıllı telefonların olumsuz etkilerini, özellikle de bağımlılık yapıcı doğasını hesaba katmaya başladı. Bu durum, özellikle pandeminin ilk dönemlerinde insanların internette daha fazla zaman geçirmesine neden olan bağımlılığın ardından, akıllı telefon kullanımını azaltmaya yönelik artan bir baskıyla sonuçlandı. Ancak yeni akıllı telefon karşıtlığı dalgası büyük bir sorunla karşı karşıya.
Hayatımızın her evresindeler
Akıllı telefonları aşırı kullanmamızın sakıncalarının farkına varsak bile çevremizdeki dünya, giderek artan bir şekilde bizi onları temel görevler için kullanmaya zorlayacak şekilde tasarlanıyor. Birçok yönden, cihazları hayatımıza o kadar entegre ettik ki, onlardan kurtulmak imkansız hale geldi.
Telefonların bu bağımlılığı yaratmasında pek çok etken var. Birincisi, en popüler uygulamaların tasarımı kullanıcıların tekrar tekrar uygulamayı açacakları şekilde geliştiriliyor. Sonuç olarak, akıllı telefon kullanımı insanların uyku düzenlerini bozuyor ve aşırı sosyal medya kullanımı özellikle gençler üzerinde ruhsal yan etkilere neden oluyor.
İş hayatı da olumsuz etkileniyor
Etkilenen sadece insanların kişisel yaşamları değil, aynı zamanda iş yaşamları da. Neredeyse herkesin cebinde her zaman açık cihazlar olduğu için, daha fazla işveren bizden günün ve gecenin her saatinde mesajlara veya e-postalara yanıt vermek için hazır olmamızı bekliyor. Bunun için fazla mesai ücreti almasak da durum böyle. İşteyken, rahatsız edici bildirimler veya sosyal medyanın bağımlılık yaratan cazibesi nedeniyle işte odan noktamızı kaybetmemiz işten bile değil.
Sonuç olarak, telefonlarınızı kontrol etme zorunluluğundan nasıl kurtulacağınıza dair, bildirimleri kapatmaktan ve uygulama zaman sınırlarını ayarlamaktan belirli uygulamalara erişimi engellemeye kadar pek çok ipucu sunan bir sektör ortaya çıktı. Cihaz üreticileri ve uygulama geliştiricileri, sorunu ilk başta nasıl yarattıklarını görmezden gelmemizi bekledi.
Telefonlarda 'akılsızlaşma' akımı
Brooklyn'de bir lise öğrencisi olan Lola Shub, geçen yıl Insider için yazdığı bir yazıda, arkadaşlarıyla birlikte kurduğu ve Luddite Club adını verdiği bir gruptan bahsetti. Kulüp üyeleri akıllı telefon kullanımlarını azaltmayı hedefliyor ve hatta bazıları kapaklı telefonlara geçiyor.
Shub, kapaklı telefon kullanmanın ilk faydalarından birinin, bir zamanlar akıllı telefonunu çıkardığında sessizlik anlarına sahip olmak olduğunu söyledi. Bunun bazı insanlar için zor olabileceğini kabul eden Shub, düşüncelerinin ve anılarının daha canlı hale geldiğini ve bunun "pratik yapmak ve nasıl yapılacağını öğrenmek için harika bir şey" olduğunu söyledi. Aralık ayında The New York Times, bu eğilimin New York'taki diğer okullara da yayıldığını paylaşmıştı.
Geriye dönüş yok
Umut verici olsa da, bu bireysel çözümler herkes için işe yaramıyor. Elbette, insanlar boş zamanlarında akıllı telefon kullanımlarını sınırlandırmayı deneyebilirler, ancak iş bu bağımlılık yaratan cihazlardan tamamen kurtulmaya geldiğinde, gerçek özgürlüğü neredeyse imkansız hale getiren bir dünya inşa ettik.
Amazon 2018 yılında yeni bir perakende konseptini hayata geçirdi: AmazonGo. Marketler temel ihtiyaç maddeleri ve bazı hazır yemekler sunuyordu, ancak bir değişiklik vardı: Kasiyer yoktu. Mağazaya girmek için müşterilerin ayrı bir uygulama indirmeleri, Amazon hesaplarına bağlamaları, bir kredi kartı yüklemeleri ve konuma kaydırmaları gerekiyor. Bir müşteri bu aşamaları geçip mağazaya girdikten sonra, tesisin her santimini kaplayan kameralar müşterilerin raflardan ne aldıklarını takip ediyor ve böylece dışarı çıktıklarında ücretlendirilebiliyorlar. Böylece alışveriş esnasında insan etkileşimi gerekmiyor. Sözde daha kullanışlı (ve Amazon için kasada çalışanları işe almaktan daha ucuz) olsa da, gerekli teknolojik engeller birçok potansiyel müşterinin bu zahmete değmeyeceğine karar vermesine neden oldu ve proje tutmadı.
Kasiyersiz projeler çöpe
Amazon'un akıllı telefon gerektiren alışveriş deneyimi bir engelle karşılaşmış olsa da, diğer şirketler de akıllı telefonların her yerde bulunmasından yararlanmaya çalıştı ancak benzer zorluklarla karşı karşıyalar. Birleşik Krallık'ta market zinciri Sainsbury's 2021'de nakitsiz bir mağaza denemesi yaptı, ancak müşterilerin hazır olmadığını fark edince mağazayı kapattı. Bunun yerine, müşterilerin alışveriş yaparken kendi ürünlerini taramak ve telefonlarından ödeme yapmak için kayıt olmalarına izin veriyor. Rakibi Tesco da benzer bir nakitsiz mağaza denemesi yaptı ancak "al ve git" mağazalarında kasiyerleri yeniden işe almak zorunda kaldı.
Mayıs ayında Washington Examiner, Washington DC'deki Ulusal Hayvanat Bahçesi'ne girişin ücretsiz olmasına rağmen, ziyaretçilerin yalnızca akıllı telefonla erişilebilen biletleri önceden rezerve etmelerini gerektirdiğini duyurdu. Yerel beyzbol takımı Washington Nationals da benzer bir uygulama yapıyor: Seyirciler artık maça girmek için biletlerinin çıktısını alamıyor; maça girebilmek için biletlerini akıllı telefonlarında göstermeleri gerekiyor.
İnternete zorunlu geçiş denemeleri
Öte yandan insanlar otel resepsiyonunda otel odası rezervasyonu yapamadıklarını, bunun yerine web sitesinden rezervasyon yapmaları gerektiğini sosyal medya hesaplarından paylaştı. Ve daha fazla otel, oda anahtarları yerine akıllı telefonunuzdaki mobil anahtarlara geçerek müşterilerin kendi kendilerine check-in yapmasını bekliyor.
Vize başvurusunda bile mobil uygulama şartı
Apple, iPhone'un hayatımızın merkezinde yer alması gerektiği fikrini uzun süredir savunuyor. Apple Pay'i 2014 yılında piyasaya sürerek kullanıcıların kredi kartlarını telefonlarına eklemelerine ve böylece fiziksel bir kart taşımak zorunda kalmamalarına olanak tanıdı. Şirket, eyalet hükümetlerini kimlik belgelerini telefonlarımıza koymaya ikna etmeye çalışıyor ve hatta telefonunuzun araba anahtarınız olmasını istiyor. Pandemi sırasında Apple ve Google mobil temas takibi konusunda işbirliği yaparak akıllı telefonları pandemi müdahalesinin merkezi haline getirdi - ancak bu pek işe yaramadı. COVID-19 ayrıca aşı pasaportları, QR menüleri ve seyahat beyanları ile akıllı telefon kullanımının pekişmesine yardımcı oldu. Kanada ve ABD'de artık zorunlu olmayan ancak önceden beyanda bulunan yolcuların sınır kontrolünden daha hızlı geçmesini sağlayan uygulamalar var. Avustralya ise uluslararası ziyaretçilerin turist e-vizesine başvurmak için bir uygulama indirmelerini şart koşuyor.
Hem zaman kazandırıyor hem maliyeti düşürüyor
Bu değişimler büyük ölçüde kolaylık adına yapılıyor: Akıllı telefonunuzu kullanmanın size zaman kazandırması ve kuruluşları müşterilerle ilgilenecek çalışanları işe alma ve eğitme zahmetinden kurtarması gerekiyor. Ancak internet bağlantıları güvenilir olmadığında, telefon pilleri azaldığında veya akıllı telefonunuz olmadığında, bu değişiklikler aslında her şeyi çok daha zor hale getiriyor.
Bu bir kabus
Daha büyük risklerden biri, yaptığımız şeylerin çoğuna akıllı telefonlar aracılık ettikçe, dijital sistemlerin ve algoritmalarının kişisel eylemliliğimizi azaltması ve yardım için bir insana başvurmayı zorlaştırması. Uber sürücülerini ele alalım: Birçoğu yıllardır uygulama tarafından hiçbir açıklama yapılmadan devre dışı bırakılabildiklerinden ve böyle bir durumda çok az başvuru hakkına sahip olduklarından şikayet ediyor. İnsan bir yöneticileri yok, sadece uygulama var. Ve uygulama onları devre dışı bıraktığında, bağımlı oldukları gelirden kalıcı olarak mahrum kalabilirler. Şimdi bu tür bir kör ve hesap sorulamaz karar alma mekanizmasının tüm topluma yayıldığını hayal edin. Bu, oluşmakta olan bir kabus.
Akıllı telefonlar zorunlu olmamalı
Burada açık bir çatışma var. Bir yandan akıllı telefonlarımıza aşırı bağımlı hale gelmenin ilişkilerimiz, ruh sağlığımız ve çalışma hayatımız üzerinde olumsuz etkileri olabileceğinin farkındayız. Ancak diğer yandan, şirketler ve hükümetler akıllı telefonları giderek artan bir şekilde hayatımızın altyapısına dahil ediyor ve akıllı telefonsuz yaşamayı imkansız olmasa da zorlaştırıyor. Cihaz üreticileri ve uygulama geliştiricileri, akıllı telefonları vazgeçilmez kılmaya devam etmemizi ve böylece her zaman onlara bağlı kalmamızı istiyor.
İnsanların akıllı telefonlarını topluca terk etmeleri pek olası değil, ancak bu, onları kullanmanın sosyal etkilerini daha iyi kavrayamayacağımız ve insanların vazgeçmelerini kolaylaştıramayacağımız anlamına gelmiyor.
Her şeyin akıllı telefonla çözülemeyeceğini gösteren bazı önemli sinyaller var. Örneğin nakitsiz mağazaları ele alalım: Müşterilerin yalnızca kredi ya da banka kartıyla ödeme yapmasına izin veren mağazaların sayısı yıllardır artıyor, ancak pandemi sırasında gerçekten yükselişe geçti. Müşteriler için daha kullanışlı ve nakit bulundurmak zorunda olmayan mağaza çalışanları için daha güvenli olduğu varsayılsa da, bu hareket banka hesabı ve kredi kartı olmayan kişileri ve bir dizi nedenden dolayı nakit kullanmayı tercih edenleri dışlıyor. Neyse ki pek çok yer, insanların nakit kullanma seçeneğini reddetmelerinin doğru olmadığının farkına vardı ve buna karşılık olarak New York City, San Francisco, Philadelphia ve diğer bazı büyük şehirler, insanların nakit ödeme hakkını korumak için harekete geçti. Benzer girişimler ülke çapında yaygınlaşıyor ve hatta Amazon'u San Francisco gibi yerlerde "kasiyersiz" Go mağazalarına nakit ve uygulamasız seçenekler eklemeye zorladılar.
Akıllı telefonsuz olmak bir hak
Akıllı telefonsuz olmak bir insanın hakkı olmalı. Telefonlarımız daha rahat ve sosyal bir yaşamın araçları olarak sunuluyor, ancak gerçekte insanların dikkat süreleri ve ilişkileri üzerinde zararlı bir etkiye sahipken, teknoloji endüstrisinin işin daha güvencesiz olduğu ve dijital engellerin çoğaldığı daha eşitsiz bir toplumu sağlamlaştırmasına izin veriyor. Bu noktada, akıllı telefonlarla olan ilişkimizi yeniden dengelemek hayati bir öneme sahip.
