Facebook, Whatsapp ve Instagram. Bu üçlü dünya üzerinde hatırı sayılır bir insan grubu için eşittir internet demek. Kısa mesaj yazmanın uzun geldiği günler hafızamızda hala tazeyken, bugün kısa mesaj eşittir Whatsapp. Modern hayatın her saniyesine temas eden, yalnızca sosyal medya vazifesi değil, ikamesi güç bir iletişim fonksiyonu da gören bu üçlü 4 Ekim 2021 saat 18.40’ta altı saatliğine sustu. Panikleyen kullanıcılar ellerinde kalan diğer iletişim olanaklarıyla “başlarına ne geldiğini?” anlamaya çalıştı. Kimileri için geçmek bilmeyen o altı saat, Facebook CEO’su Mark Zuckerberg’in “utanç verici” bir şekilde en büyük rakibi Twitter üzerinden yaptığı duyuruyla sona erdi. Fakat soruna dair hiçbir ipucu barındırmayan bu açıklama, skandalın üzerine tüy dikti. Sosyal medyada Facebook’u yerden yere vuran paylaşımlar peş peşe geldi. Facebook’ta ve Instagram’da takılamamak can sıkıcı olabilir ama Whatsapp’in olmaması birçokları için felaket demektir. Facebook’un 2014’te satın aldığı mesajlaşma uygulaması, dünyanın pek çok yerinde birincil iletişim aracı olarak kullanılıyor. Facebook itibarını bitirecek noktaya gelmeden fişi geri takmış olabilir ama görüldü ki, internet tarihinin gördüğü bu en büyük kesintinin üzerini örtmek o kadar da kolay olmayacak.
Sorunun nedeni neydi?
İnternet yüz binlerce ayrı ağa ayrılan bir yapıdır. Facebook gibi otonom sistemlerin internet üzerinde kendi büyük ağları vardır. Facebook, Whatsapp ya da Instagram’a erişmek istediğinizde, bilgisayarları bu ağa yönlendiren sistem olan Border Gateway Protocol (BGP) devreye girer. BGP, talep gönderen kişinin bu ağa ulaşılabileceği tüm yollara bakar, en makul rotayı seçer ve hangi servis sağlayıcının kimi nereye taşıyacağını söyler. Pazartesi günü Facebook’un sistemi, rota bilgilerini sağlamayı bıraktı. Olan biten aslında buydu. Tarayıcılar “facebook.com” adresini nerede bulacaklarını bilemedi ve hata mesajı verdi. Facebook kesintiden iki gün sonra yaptığı açıklamada sorunun “BGP sistemindeki rutin bir güncellemeden kaynaklandığını” doğruladı. Kesintileri takip eden Downdetector, dünya çapında yaklaşık 10.6 milyon sorun rapor edildiğini ve bunun şimdiye kaydedilen en yüksek rakam olduğunu açıkladı. Neden bu kadar sürdü?
Facebook’un devre dışı kalan tek sistemi halka açık olan değildi. Workplace ve personel e-postaları dahil olmak üzere aynı ağ üzerinde çalışan iç iletişim araçları da kesintiden etkilendi. Dış internete ulaşmayı başaramayan çalışanlar, dolayısıyla sorunu da çözemedi. The New York Times’e göre Facebook mühendisleri binaya da giremedi ve çözümün gecikmesinin nedenlerinden biri de buydu. Ancak bu bilgi doğrulanamadı. Kim, ne zarar gördü?
Facebook’a göre bu işten en çok Facebook zarar gördü. “Sabotaj” gibi kötü niyetli müdahaleler gündeme gelse de Facebook iddiaları net bir dille yalanladı. Veri sızıntısına dair delil olmadığını açıklayan şirket, kullanıcıların kesintiden zarar görmediğini savundu. Ama ticari faaliyetlerini de bu ağlar üzerinden yürüten kullanıcılar hesabı tutulamayacak bir zarara uğradı. Diğer tarafta ise şirket hisselerinde bir gecede yaşanan yüzde 5’lik kayıp var. Bu çöküş, Zuckerberg’in servetinin 6.7 milyar dolar erimesine neden oldu. Zuckerberg’in servetindeki birkaç haftalık gerileme ise 20 milyar dolara yaklaştı. Facebook’un kapalı kaldığı her 1 saat için ABD’de 545 bin dolarlık reklam geliri kaybettiği de belirtiliyor. Facebook’un kayıpları bunlarla sınırlı değil. Eski çalışanı Frances Haugen’ın ortalığa saçtığı “içeriden” bilgilerle ve Instagram’ın genç kızlar üzerindeki olumsuz etkisini ortaya koyan raporu sümen altı ettiği iddiasıyla zor günler geçiren şirket, son yaşananlarla ciddi bir itibar erozyonuna uğradı. Üstelik bu ilk değil, dünyanın en büyük sosyal ağının kısa tarihinde benzer pek çok skandal var. Belli ki bir yenisi, sadece zaman meselesi...
