Güneş'teki patlamalar sonrası Kuzey yarım kürede alarm: Şiddetli Jeomanyetik Fırtına bekleniyor

ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi (NOAA) tarafından yapılan açıklamada, Güneş yüzeyindeki patlamalardan dolayı 2005'ten bu yana ilk kez bu şiddette Jeomanyetik Fırtına yaşanabileceği uyarısı yapıldı. 

Hafta sonu devam edecek

NOAA ve ABD Uzay Hava Durumu Tahmin Merkezi'nin açıklamalarında, "Şiddetli (G4) bir jeomanyetik fırtınanın muhtemelen günün ilerleyen saatlerinde meydana gelmesi ve hafta sonu devam etmesi kuvvetle muhtemeldir" ifadesine yer verildi.

Uydu iletişimleri ve güç sistemleri etkilenebilir

Kuzey yarımkürede etkilerinin görülmesi beklenen jeomanyetik fırtınasının kesin zamanlamasının halen netleşmediğinin belirtildiği açıklamada, fırtınanın bugünden itibaren başlayabileceği ve "uydu iletişimleri ile güç sistemlerini etkileyebileceği" bilgisi paylaşıldı.

ABD'nin Alabama ve Kuzey California eyaletlerinde söz konusu fırtınadan kaynaklı kutup ışıklarının gözlenebileceğini belirten bilim insanları, 2005'te (19 yıl önce) Güneş yüzeyinde meydana gelen şiddetli jeomanyetik fırtınayı hatırlatarak, bunların nadir görüldüğünü vurguladı.

Güneş'teki patlamalar sonucu oluşan jeomanyetik fırtınanın kaynağının Bölge 3664 olarak adlandırılan "büyük, karmaşık bir güneş lekesi kümesi" olduğu ve dünyanın 16 katı büyüklüğünde yer kapladığı belirlendi.

Muhtemel etkileri konusunda uyarı yapıldı

NOAA'nın açıklamasında, Dünya'ya yaklaşmakta olan fırtınanın muhtemel etkilerine dikkat çekilerek, yaygın voltaj kontrolü sorunlarının ortaya çıkabileceği ve yörüngelerdeki uydularda sürtünme, izleme ve yönlendirme sorunlarının yaşanabileceği kaydedildi. Söz konusu fırtınadan kaynaklı uydu navigasyon sistemlerinde ve radyo alıcılarının frekanslarında aksamalar oluşabileceği, saatler sürecek kesintiler yaşanabileceği veya benzer bazı aletlerin hiç çalışmayabileceği kaydedildi.  

Kuzey ışıkları Türkiye'den görülecek mi?

Son güneş patlaması, olağanüstü şiddetteki bir jeomanyetik fırtınayla sonuçlandı ve Kuzey Işıkları'nın sıradışı görüntülerini Avrupa'nın birçok bölgesinde beklenenden daha güneyde ortaya çıkardı. Türkiye'nin kuzeyinde hava durumu elverişsiz olsa da bulutların az da olsa renk değiştirdiği gözlemlendi.

İstanbul ve Trabzon semalarının mor renkle ışıldadığı görüldü. Uzmanlar bu gece ve yarın da açık havada bu şölenin gerçekleşeceğini düşünüyor.

Kuzey Işıkları nasıl oluşuyor? 

Bu ışık şenliği Dünya’nın manyetik uçları olan kuzey ve güney kutuplarında daha çok görülüyor. Güneş’ten gelen ve Güneş rüzgarı olarak bilinen parçacıklar, milyonlarca kilometre yol aldıktan sonra sonunda Dünya’ya varıyor. Daha sonra da Dünya’nın manyetik alanı tarafından kutuplara doğru yönlendiriliyorlar.

İtalyan fizikçi ve gökbilimci Galileo Galilei, 1619 yılında Aurora Borealis terimini Roma mitolojisindeki şafak tanrıçası Aurora ve rüzgar tanrısı Boreas’tan esinlenerek yaratmıştı.

Atmosferin hangi katmanında hangi gaz moleküllerine denk geldiklerine göre farklı ışık dalga boyları olarak farklı derecede enerji yayıyorlar; bu da oksijenin gökyüzünü yeşil, nitrojenin de kırmızıya boyamasını sağlıyor. 

Slovakya'da Kuzey Işıkları

Kuzey yarıkürede Aurora Borealis (Kuzey Işıkları) olarak bilinirken, güney yarıkürede Aurora Australis (Güney Işıkları) olarak adlandırılır. Bu görsel şölen, genellikle yüksek enlemlerde, yani kutup bölgelerinde veya yakınlarında gözlemlenir. Güneş'ten gelen yüklü parçacıklar, Dünya'nın manyetik alanına yaklaştığında, manyetosfer ile etkileşime girerler. Manyetosfer, Dünya'yı Güneş rüzgarı ve diğer uzaydaki yüklü parçacıklardan koruyan manyetik alanın dış katmanıdır.

İrlanda'da Kuzey Işıkları

Bu parçacıklar, manyetosfer boyunca hareket ederken, atmosferle çarpışır. Atmosferin üst katmanlarındaki bu çarpışmalar sırasında parçacıkların enerjisi ışık olarak serbest bırakılır. Bu serbest bırakılan ışık, çeşitli renklerde ve desenlerde gözlemlenebilir, bu da kutup ışıklarının eşsiz ve büyüleyici görüntülerini oluşturur.
Kutup ışıklarının belirli renklerde olması, atmosferdeki farklı gazların etkileşimine bağlıdır. Örneğin, oksijen moleküllerinin etkileşimi yeşil ve kırmızı renklerin oluşmasına yol açar, azot molekülleri ise mavi ve mor renkler üretebilir.