ABD’deki California Üniversitesi Berkeley kampüsünden araştırmacılar, Fildişi Sahili ve Uganda’daki uzun dönemli saha çalışmalarına dayanarak şempanzelerin günde ortalama 14 gram saf etanol tükettiğini açıkladı. Bu miktar ABD’deki bir “standart içki”ye denk geliyor.
Çalışmanın başyazarı yüksek lisans öğrencisi Aleksey Maro, şempanzelerin ağırlığının insanlardan daha düşük olduğunu hatırlatarak “Vücut ağırlığına göre ayarladığınızda bu miktar neredeyse iki içkiye karşılık geliyor” dedi.
Rutin beslenmede düşük seviyede alkol
Maro, Uganda’daki Ngogo ve Fildişi Sahili’ndeki Taï Ulusal Parkı’nda şempanzelerin tükettiği 21 meyve türünü analiz etti. Bu meyvelerin ortalama alkol oranı ağırlıkça yüzde 0,26 çıktı. Primatologlara göre şempanzeler günde yaklaşık 4,5 kilogram meyve tüketiyor ve besinlerinin üçte ikisinden fazlasını bu meyveler oluşturuyor.
Berkeley’den biyoloji profesörü Robert Dudley, düşük yoğunluğa rağmen yüksek tüketim miktarının toplam alkol alımını artırdığını belirterek “Şempanzeler meyve seçimini tamamen rastlantısal yapsa bile bu oran ortaya çıkıyor. Eğer daha olgun ve şekerce zengin meyveleri bilinçli olarak tercih ediyorlarsa sonuçlar muhtemelen daha da yüksek” dedi.
Araştırmacılar, bu düzenli ve düşük dozda alkol maruziyetinin insanlarla şempanzelerin son ortak atasının da her gün fermente meyveye maruz kaldığını düşündürdüğünü belirtiyor.
‘Sarhoş maymun’ hipotezine yeni destek
Dudley, 20 yıl önce ortaya attığı “sarhoş maymun” hipotezinde insanların alkole ilgisinin, primatların fermente meyve tüketimine dayanan eski bir beslenme alışkanlığının devamı olabileceğini savunmuştu. Hipotez, başlangıçta primatların doğada alkol tüketmediği yönündeki görüş nedeniyle tepki çekmişti.
Ancak son yıllarda artan saha gözlemleri bu fikri güçlendiriyor. Farklı araştırmalarda makaklar, örümcek maymunlarıve hatta bazı lemur türlerinin fermente meyveleri tercih ettiği gösterildi. 2022’de Panama’da yürütülen bir çalışmada örümcek maymunlarının idrarında alkol metabolitleri tespit edildi.
Dudley, “Etil alkol tüketimi yalnızca primatlara özgü değil. Birçok meyve ve nektar tüketen türde doğal beslenmenin bir parçası” dedi.
Alkolü takip eden hayvan davranışları
Bilim insanlarına göre bazı hayvanların alkol içeren meyveleri tercih etmesinin muhtemel nedenleri arasında şunlar yer alıyor:
- Alkol kokusu, enerji açısından zengin meyvelerin yerini belirlemeye yardımcı olabilir.
- Alkol, tıpkı insanların yemekte şarap içmesi gibi, yeme davranışını ödüllendirici hâle getirebilir.
- Meyve paylaşımı yoluyla sosyal bağları güçlendirebilir.
- Dudley, bulguların modern insanlardaki alkol bağımlılığına dair araştırmalara da evrimsel bir çerçeve sunduğunu belirterek “Bu alanda daha fazla federal fonlamaya ihtiyaç var” dedi.
Maro, 2019’dan itibaren Uganda ve Fildişi Sahili’nde üç sezon süren çalışmalarında şempanzelerin tükettiği taze meyveleri toplayarak alkol seviyelerini üç ayrı yöntemle ölçtü:
Taşınabilir sensör
Taşınabilir gaz kromatografisi
Kimyasal renk değişimi testi
Tüm yöntemlerin tutarlı sonuçlar verdiği belirtildi.
Ngogo’da şempanzelerin sıkça tükettiği Ficus musuco incirleriyle, Taï’de yedikleri Parinari excelsa meyveleri en yüksek alkol oranına sahip türler oldu. Bu meyveleri filler gibi diğer büyük memelilerin de tercih ettiği biliniyor.
Şempanzeler fermente meyveyi seçiyor mu?
Araştırma ekibi, bundan sonraki aşamada şempanzelerin fermente meyveleri özellikle seçip seçmediğini anlamak istiyor. Maro, yaz aylarında Ngogo’da şempanze idrarı toplayarak alkol metabolitlerini incelemeye başladı. Ayrıca yere düşen taze meyvelerin alkol seviyeleri birebir takip ediliyor.
Bilimsel makale Science Advances dergisinde yayımlandı. Coğrafyanın farklı bölgelerinde yürütülen bu saha çalışması, yabanî primatlarda doğal alkol tüketimine dair şimdiye kadarki en kapsamlı veri setini oluşturuyor.
Kaynak: Gazete Oksijen
