İtalyan Teknoloji Enstitüsü’ndeki (IIT) bilim insanları 2 bin yıl kadar önce yerle bir olan Roma kenti Pompeii’nin fresklerini ayağa kaldırmak için yapay zeka ve yeni geliştirecekleri bir robot kullanacak. Kısaca RePAIR diye anılan Geçmişi Yeniden İnşa Etmek: Yapay Zeka ve Robotik Kültür Mirasıyla Buluşuyor adlı proje kapsamında insan emeğiyle bir araya getirelemeyecek parçalar teknoloji sayesinde tekrar toparlanacak. Enstitüye bağlı araştırmacılar ve başka üniversitelerden katılımcılar önümüzdeki birkaç ay içinde, iki binadaki duvar fresklerini bir araya getirmek için geliştirdikleri robotu önce eğitecek ve test edecek, ardından sahaya gönderecek.
Resimsiz puzzle
Pompeii fresklerini yeniden kurgulamanın güç tarafı, iki duvardan birindeki eserlerin yıkılmadan önce nasıl göründüklerinin bilinmemesi. Çünkü duvarlardan biri yakın zamanda yıkıldığı için ellerinde fotoğraflar var ancak ikinci bina hakkında bir fikirleri yok. Bu durumu, kapağında bir resim bulunmayan binlerce parçalık bir puzzle’ı çözmeye benzetiyorlar. Parçalar, onlarca yıldır bir depoda bir araya getirilmeyi bekliyor. Venedik merkezli IIT Kültürel Miras ve Teknoloji Merkezi direktörü ve projenin baş araştırmacısı Arianna Traviglia, RePAIR’in deneysel bir proje olduğunu ve başarısızlıkla sonuçlansa da bunu kabul edebileceklerini söylüyor. 3.5 milyon euroluk proje
Çalışma, riskli projeleri destekleyen bir Avrupa Komisyonu fonundan 3.5 milyon euroluk bir hibe ile finanse ediliyor. Venedik Üniversitesi’nde bilgisayar bilimi ve yapay zeka profesörü olan proje koordinatörü Marcello Pelillo, proje başarılı olursa teknolojinin restorasyon çalışmalarını “insanın erişemeyeceği” noktalara taşıyacağını söylüyor. RePAIR’in henüz adı bile konmamış robotu zekanın yanı sıra hem güce hem de hassas bir dokunma kabiliyetine sahip olmak zorunda. Zeka kısmında fresklerin yapboz parçalarını tarayacak bir yüksek teknolojili bilgisayar vizyonu, bulmacayı çözmek için makine öğrenimi algoritmaları ve AI’yı yönlendirmek için insan uzmanlığı gerekiyor. Pompeii kenti M.S. 24 Ağustos 79 tarihinde Vezüv Yanardağı’nın iki gün süren faaliyeti sonucu volkanik kül ve cürufun altına gömülmüştü. Kent 1748 yılında tesadüfen yeniden keşfedildi ve Roma yaşamı hakkında önemli bilgiler sağladı.
