ABD'liler çekişmeli ara seçim için oylarını kullanmadan önce gökyüzünde kırmızı bir Ay belirecek. 2022'nin son tam ay tutulması salı sabahı erken saatlerde Ay'ı kırmızıya boyayacak. ABD'de yaşayanlar 90 dakika boyunca bu manzarayı izleyebilecek.
Yılın ilk Ay tutulması Mayıs ayında gerçekleşmişti. İkinci ay tutulması ise 8 Kasım'da öğleden sonra Türkiye saati ile 14.00'te meydana gelecek
Yaygın olarak kanlı ay adıyla bilinen tam ay tutulmaları yalnızca Dünya'nın Ay'ı Güneş'ten tamamen koruduğu dolunay zamanlarında gerçekleşir. Güneş, Dünya ve Ay tam olarak aynı hizaya geldiğinde, Dünya'nın etrafında eşzamanlı olarak gerçekleşen gün doğumu ve gün batımından gelen ışık Ay'a yansır ve kısa süreliğine Ay'ın yüzeyinde bakır kırmızısı bir tabakaya neden olur.
“Dünya, Ay ve Güneş arasındaki özel bir bağ”
NASA'ya göre, tutulma sırasında Dünya atmosferinde ne kadar çok toz veya bulut varsa Ay o kadar kırmızı görünür. Ay'dan bakıldığında ise tam ay tutulmasının Dünya'nın karanlık yüzeyinin etrafında parlak kırmızı bir aura oluşturduğu gözlemlenir.
Kasım ayında gerçekleşecek ay tutulması Avrupa, Afrika ve Asya'dan gözlenebilecek. Ancak tutulma Türkiye'de gündüz saatine denk geldiği ve hava aydınlık olacağı için görülemeyecek.
NASA'da Lunar Reconnaissance Orbiter Projesi'nde çalışan bilim insanı Noah Petro, "Bu, Dünya, Ay ve Güneş arasındaki gerçekten özel bağlantının harika bir hatırlatıcısı" dedi.
Saat kaçta başlayacak?
Ay'ın tamamı ABD saatiyle sabah 5:17'den 6:42'ye kadar bakır kırmızısı renkte aydınlanacak. Ancak Ay fanatikleri, Ay'ın Dünya'nın gölgesinin dış kısmına girmesini izlemek için saat 03:02'de uyanabilirler. Eğer o saatte kalkıp izleyecekseniz göreceğiniz şeyin adı yarım ay tutulmasıdır. Ay'ın hafifçe karardığını görürsünüz. Ay'ın yüzeyinden bir ısırık alınmış gibi görünecek olan parçalı tutulmanın saat 04:09'da başlaması planlanıyor.
Dünya'nın gece tarafında bulunan herkes tutulmayı görebilecek. ABD'nin Batı Yakası'ndaki izleyiciler, gece yarısı gerçekleşeceği için ay tutulmasının tamamını kesintisiz olarak izleyebilecekler. Doğu Yakası'nda yaşayanlar ise güneşin erken doğması nedeniyle bakır ayın ufukta batışını izleyebilecek. Petro, Hawaii'nin tutulmayı izlemek için mutlak ideal konum olduğunu söyledi. Petro, "Ülkenin orta kesiminin batısındaki herhangi bir yer, biraz daha iyi bir konum sayılır. Bu emlak gibi her şey konumla ilgili" dedi.
Bir yılda en fazla dört ay tutulması yaşanır
Yılın ilk ay tutulması geçtiğimiz mayıs ayında Ay'ı paslı bronz bir pelerinle yıkadı. Kaliforniya ve Kuzeybatı Pasifik'te yaşayanlar tutulmanın sadece ikinci yarısını izleyebildi. ABD Donanma Gözlemevi'nde astronom ve halkla ilişkiler görevlisi olan Geoff Chester, Washington Post'a verdiği demeçte, bir yılda en az iki, en fazla dört ay tutulması olabileceğini söyledi. Eğer bir yıl içinde iki ay tutulması yaşanırsa, her ikisi de tam ay tutulması olma eğilimindedir. Chester, "Eğer iki tutulmanın olduğu bir yılsa, gezegenin bir yerlerinde birileri tam Ay tutulması görecektir" dedi.
Güneş tutulması gibi göze zararı yok
NASA'ya göre, güneş tutulmalarının kör edici etkisinin aksine, kırmızımsı tonları görmek için özel bir ekipmana ihtiyaç yoktur ancak parlak ışıklardan uzak karanlık bir ortamda gözlem yapmak en iyi görüntülemeyi sağlar.
Tutulmayı yıllar öncesinden tahmin edebiliyorlar
Gökbilimciler, Ay'ın yörüngesi hakkındaki bilgileri sayesinde tam Ay tutulmalarını yıllar öncesinden belirleyebiliyor. Petro The Post'a verdiği demeçte, "Her şey Ay'ın yörüngesini tam olarak bilmekten geçiyor, bu sayede Güneş ve Ay tutulmasını dakikasına kadar tahmin edebiliyoruz" dedi.
Bilim insanları tutulmanın farklı evrelerinin tam olarak ne zaman gerçekleşeceğini tahmin edebilseler de tahmin edemedikleri bir şey var. O da rengi. Tam ay tutulmalarının rengi tutulmadan tutulmaya değişiyor ve bakırımsı altından koyu kırmızıya kadar değişiyor. Chester, "Tutulmadan tutulmaya, tam tutulma anında tam olarak hangi rengi elde edeceğimizi bilmiyoruz. Bu da olaya ayrı bir eğlence katıyor" dedi.
2025'e kadar son kırmızı ay tutulması
Amerika Birleşik Devletleri'nde yaşayanlar 14 Mayıs 2025'e kadar son kez tamamen boyanmış bir Ay görebilecekler. Ancak bu gözlemi kaçıranlar şimdi ve o zaman arasında kısmi ve yarım ay tutulmalarını görebilecekler.
Yaşanacak diğer tutulmalar neler?
2023 yılında 5 ve 6 Mayıs tarihlerinde soluk bir yarım ay tutulması, 28 Ekim'de ise parçalı ay tutulması gerçekleşecek ancak bu tutulmaların hiçbirinde Ay kırmızı görünmeyecek. Petro, "Her tutulma özeldir çünkü hepsi dışarı çıkıp uzaydaki en yakın komşumuz olan Ay'a bakmak için harika fırsatlardır" dedi.
Tam ay tutulması nedir?
Tam Ay tutulması Dünya'nın Güneş ile Ay arasında girerek Ay'ın tamamıyla Dünya'nın gölgesi altında kaldığı yörünge konumunda ortaya çıkıyor. Bu konumda Güneş ışınlarının Ay'a ulaşması engellendiğinden Ay yalnızca Dünya'nın atmosferinden mavi bir filtreyle yansıyan ışıkla aydınlanıyor ve bu yüzden kızıl bir görünüme bürünüyor. Gökbilimciler Ay'ın bu durumuna "Kanlı Ay" adını veriyorlar.
