Bu hafta gelen kutuma ilgi çekici bir haber düştü. Haberde, bu yılın ilk çeyreğinde bir elektrikli aracın Toyota Corolla'yı geride bırakarak dünyanın en çok satan otomobili haline geldiği yazıyordu. Biliyorum, biliyorum, sevgili okuyucu: bunun "Şili'de küçük bir deprem, çok fazla ölü yok" türünden bir haber olduğunu düşünüyorsun. Ancak teknoloji endüstrisini takip etmeye mahkum olan bizler için bu olayda üç şey önemli: Mağlup olan araba bir Corolla olması, bunun Toyota tarafından üretilmesi ve elektrikli aracın bir Tesla (Model Y) olması.
Satış cephesinde kolay lokma değildi
Zavallı Corolla, hakkında kaba şakalar yapan ve aracı sıkıcı olarak gören benzin kafalıların küçümseyici yorumlarına maruz kalıyor. Ancak normal insanlar, yakıt tasarrufu, güvenilirliği ve mükemmel bagaj kapasitesiyle Corolla'yı sürekli olarak mevcut en iyi kompakt otomobillerden biri olarak görüyordu. Ve bu yargılarını uzun yıllar boyunca cüzdanlarıyla desteklediler. Yani satış cephesinde Corolla hiç de kolay lokma değildi.
Tüm bunlara rağmen bir Tesla tarafından geride bırakıldı. Elon Musk ve kurucu ortakları 2004-5 yıllarında otomobil üretmeye başladıklarında, ilk ürünleri Roadster'dı. Bu pahalı bir premium spor otomobildi ve çok parası olanları hedefliyordu. Ancak Musk en başından beri şirketin uzun vadeli stratejik hedefinin uygun fiyatlı elektrikli araçlar yaratmak olduğunda ısrar etti.
O zamanlar birçoğumuz (ben dahil) bunu oldukça kibirli bulmuştuk. Otomobil endüstrisi de kuşkuyla tepki verdi. Ne de olsa bu, Toyota, VW, Hyundai/Kia, Ford, General Motors, Porsche, Mercedes ve BMW gibi devasa ölçekte karmaşık ürünler üretmenin zor sanatında ustalaşmış ve bunu yarım yüzyıl veya daha uzun süredir yapan şirketlerin hakim olduğu devasa bir küresel endüstriydi. Elbette, Tesla'nın egzotik, pahalı, özel otomobiller üreterek bir geleceği olabilir, eski günlerdeki Jaguar gibi belki. Ama sıradan insanların satın alacağı otomobillerin kitlesel üreticisi olabilir miydi?
2007 yılındaki benzer olay
Ne gariptir ki Corolla'nın gölgede kaldığı haberi, 2007 yazında ortaya çıkan bir başka haberi hatırlattı. O zamanlar küçük ama cesur bir bilgisayar üreticisi olan Apple bir telefon geliştirmişti! Küresel cep telefonu endüstrisinin tepkisi eğlenerek buna inanmamak oldu. Elbette Steve Jobs'un iPhone'u akıllı ve yenilikçi görünüyordu: İnternet bağlantısı olan ve aynı zamanda sesli arama yapabilen bir el bilgisayarı. Ancak cihazın düzgün bir klavyesi yoktu ve pilini bile değiştiremiyordunuz! Ayrıca, cep telefonu konusunda hiçbir deneyimi olmayan bir bilgisayar şirketinin, Nokia gibi harika cihazlar üreten ve ne yaptığını bilen şirketlerin hakim olduğu devasa bir sektöre girebileceği fikri hayalci olarak görülüyordu.
Bu hikayenin nasıl sonuçlandığını biliyoruz. Şu anda dünya çapında kullanılan 5 milyar kadar cep telefonunun çoğu iPhone modeline dayanan akıllı telefonlar: İnternet bağlantısı olan ve aynı zamanda sesli arama yapabilen el bilgisayarları. Elbette bu bir gecede gerçekleşmedi. Diğer şeylerin yanı sıra, akıllı telefon devrimi, her yerde bulunan mobil geniş bant ve bulut bilişimi mümkün kılan devasa veri merkezlerinin küresel altyapısının inşası olmadan mümkün olamazdı. Ancak, iyi ya da kötü, bu gerçekleşti.
İki endüstri arasındaki ilginç benzerlik
Kesin olan tek şey öngörü. Tarih hiçbir zaman tam olarak tekerrür etmez. Ancak bu alanda teknoloji ve otomobil endüstrileri arasında ortaya çıkan bazı ilginç benzerlikler var. Örneğin Nokia harika bir şirketti, ancak en önemli şeyin bir telefonun donanımı olduğu ve yazılımın ikinci sırada geldiği fikri üzerine kurulmuştu. iPhone/akıllı telefon modeli ise bunun tam tersini yapıyordu.
Toyota yeni Nokia mı?
Toyota da büyük bir şirketti (ve hala öyle). Ne de olsa, bugün tüm içten yanmalı motorlu otomobillerin üretilme şekli olan yalın üretim şeklini icat etti. Ancak, sadece motoru çıkarıp yerine bir elektrik motoru ve yakıt deposunun yerine bir batarya koyarak bir elektrikli araç yapamazsınız: Apple'ın cep telefonunu yeniden tasarladığı gibi, tüm konsepti yeniden düşünmeniz gerekir. Kaba bir ifadeyle, elektrikli araç aslında dev bir kaykaydır: Batarya tahtadır, dört köşesinde motorlar ve tekerlekler bulunur ve tüm makine ağa bağlı bilgisayarlar tarafından yönetilir. Bunu tekerlekli bir yazılım olarak düşünün.
Bu da elbette şu soruyu gündeme getiriyor: Toyota yeni Nokia mı? Cevap Toyota'ya kalmış. İlk gerçek elektrikli aracını görmek için bir bayiye uğradım: bZ4X. Bu bir SUV ve tüm SUV'ların olduğu gibi çirkin. Ama en azından bir kaykay. Ve bir Tesla'dan daha ucuz.
Profesör John Naughton, Open Üniversite'sinde teknolojinin halk tarafından anlaşılması üzerine çalışmalar yapıyor. Naughton aynı zamanda From Gutenberg to Zuckerberg: What You Really Need to Know About the Internet (Gutenberg'den Zuckerberg'e: İnternet Hakkında Gerçekten Bilmeniz Gerekenler) kitabının da yazarı.
