Sam Altman bu yıl bilim kurgudan fırlamış gibi görünen yapay zeka girişimi OpenAI'nin CEO'su olarak bir teknoloji sansasyonu haline geldi. Ancak on yıldan uzun bir süredir Silikon Vadisi'nin en önde gelen yatırımcıları arasında yer alan Altman, kariyerinin en büyük bahislerinden birini daha fütüristik olabilecek bir şirkete yatırdı. O da Helion Energy Inc. adlı bir nükleer füzyon girişimi.
Kendisi, neredeyse sınırsız enerji sağlamak için güneşe ve yıldızlara güç veren süreçten yararlanmayı uman bir dizi teknoloji lideri ve milyarderden biri. Jeff Bezos, Peter Thiel, Bill Gates ve Marc Benioff, uzun yıllardır süregelen füzyon reaktörleri inşa etme hedefinin artık birkaç yıl içinde gerçeğe dönüşeceğine dair bahse girenler arasında yer alıyor.
“Muazzam bir rüya”
Salesforce'un CEO'su Benioff füzyonu muazzam bir rüya olarak nitelendiriyor. Benioff "Bu bir kutsal hedef ve efsanevi tek boynuzlu at" olarak tanımlıyor. Benioff, kompakt enerji santralleri kurmayı amaçlayan Commonwealth Fusion Systems adlı Massachusetts Institute of Technology’ye yatırım yaptı. Gates de yatırımcılardan biri.
“Çalıştırabilirseniz füzyonun sınırı yok”
Füzyon uzun zamandır fosil yakıtları yakan ve sera gazı salan kaynaklara karşı temiz enerji alternatifi olarak görülüyor. Füzyon gücü yarışında geliştirilen diğer teknolojiler ve uygulamalar arasında güçlü mıknatıslar, daha iyi lazerler veya kanser araştırmaları için radyasyon tedavisi yer alıyor. Benioff yaptığı bir konuşmada, "Eğer çalıştırabilirseniz füzyonun sınırı yoktur" ifadesini kullandı.
Aralık ayında ilk kazanç elde edildi
Çoğunlukla ABD, Kanada ve Avrupa'daki geliştiriciler, Lawrence Livermore Ulusal Laboratuvarı'ndaki bilim insanlarının bir füzyon reaksiyonunda lazerlerle elde edilenden daha fazla enerji elde etmeye yaklaştıkları Ağustos 2021'den bu yana bir ivme dalgası yaşıyorlar. Pek çok kişi bir atılımın yakın olduğuna inanmaya başladı. Aralık ayında ulusal laboratuar ilk kez net kazanç elde etti.
Uzun vadeli bir bahis
Nükleer füzyon, iki hafif atom çekirdeğinin birleşerek daha ağır tek bir atom çekirdeği oluşturmasıyla meydana gelir. Bu süreç büyük miktarda enerji açığa çıkarır, karbon emisyonu olmaz ve Yapay zeka teknolojisini geride bıraktı sınırlı olur, ancak şirketler füzyon reaksiyonlarını sürdürmek ve bu enerjiyi net güce dönüştürmek için bir yol tasarlamak zorunda. Wall Street Journal'ın haberine göre füzyonla ilgili eski bir görüşe göre füzyon bir serap gibi yıllarca uzakta ve hep öyle kalacak. Yüksek riskli girişim finansmanı dünyasında bile uzun vadeli bir bahis.
Benioff, Sun Microsystems'in kurucu ortağı olan ve tarihsel olarak akademi ve ulusal laboratuarların eyaleti olan özel füzyona erken yatırım yapan Vinod Khosla tarafından ikna edildiğini söyledi. Khosla'nın ilgisi, büyük bir yüksek sıcaklık süper iletken elektromıknatıs inşa etme becerisine bağlıydı. Durum tespiti için 15 ay harcadı ve yatırım yapmadan önce tasarımı değerlendirmek üzere üç ekip tuttu. Realta Fusion adlı başka bir firmaya yatırım yapan Khosla "Bunlardan biri işe yarasa bile, gezegen çok daha iyi durumda olacak, ben böyle bakıyorum" dedi. Khosla füzyonu tanımlarken "Finansal olarak ya paranızın bir katını kaybedersiniz ya da paranızın bin katını kazanırsınız. Füzyonun matematiği bu" ifadelerini kullanıyor.
Fonlamaları yüzde 75’i 2021’den bu yana gerçekleşti
Merkezi Washington, D.C.'de bulunan Füzyon Endüstrisi Birliği, yedi firmanın en az 200 milyon dolar topladığı 5 milyar dolardan fazla özel finansmanı takip etti. PitchBook'a göre, füzyon fonlarının yaklaşık yüzde 75'i 2021'den bu yana gerçekleşti. İlk Twitter ve Uber girişim yatırımcısı Chris Sacca tarafından kurulan Lowercarbon Capital adlı bir şirket, geçen yıl bir füzyon fonu başlattı.
Beklenenden hızlı ilerliyor
Kurucu ortaklardan Clay Dumas, Lowercarbon Capital'in füzyonun bir dönüm noktasında olduğuna ikna olduğunu, çünkü tasarımdan bağımsız olarak firmaların teknik kilometre taşlarına ulaştığını söyledi. Dumas, "Hesaplama gücüne artan erişim ve malzeme bilimindeki atılımlar, ilerlemelerini herkesin beklediğinden daha hızlı olmasını sağladı" dedi.
Lowercarbon Capital'in yatırımları arasında 40 milyon dolarlık Seri A turunu tamamlayan Avalanche Energy de yer alıyor. Avalanche Energy CEO'su Robin Langtry, şirketin eBay'den satın alınan ultra yüksek vakum odası da dahil olmak üzere piyasada mevcut ekipmanlarla hızlı bir şekilde inşa edip test edebileceği küçük sistemlere odaklandığını söyledi. Langtry "Dünyadaki en küçük füzyon reaktörünü inşa etmek istiyoruz. O zaman milyarlarca değil belki on milyonlarca dolarlık bir projeden bahsediyoruz ve bunu aslında küçük bir ekiple yapabilirsiniz" dedi.
Sadece bilimsel atılımlar değil kar da önemli
Şirketle sözleşme yapan Pentagon'un Savunma İnovasyon Birimi'nde plazma fizikçisi ve test pilotu olan Hava Kuvvetleri Binbaşı Ryan Weed, 20 yıl önce böyle bir yaklaşımın test edilmesinin 50 milyon dolara mal olabileceğini, ancak şimdi işin çoğunun minimum maliyetle bir bilgisayarda gerçekleştirilebileceğini söyledi.
Füzyonu başarmak o kadar zor ki firmalar makineleri test ederken başka ürünler de geliştiriyorlar. Kanadalı General Fusion şirketine yatırım yapan hedge fonu Segra Capital Management LLC'nin kurucusu Adam Rodman, bu fikri mülkiyetin füzyondan bağımsız bir değeri olduğunu söyledi. Amazon Inc. şirketinin kurucusu Bezos da General Fusion'ı destekledi. Teknolojilerin eninde sonunda sadece bilimsel atılımlar değil, kara giden bir yol da göstermesi gerekli.
