Uzun zamandır Avrupa'nın teknoloji merkezi olarak anılan İrlanda, enerji tüketimi yüksek yapay zeka sistemlerinin elektrik şebekelerini zorlama tehdidiyle eşi benzeri görülmemiş bir enerji sorunuyla karşı karşıya. Politico’nun haberine göre, bu ikilem, ülkeyi veri merkezlerine ev sahipliği yapmada küresel bir lider olarak rolünü yeniden gözden geçirmeye zorluyor ve potansiyel olarak bulut hakimiyetini ve ekonomik istikrarını tehlikeye atıyor.
Amazon, Microsoft ve Google'ın Avrupa merkezlerine ev sahipliği yapan İrlanda, küresel teknoloji devleri için adeta bir merkez haline geldi. Synergy Research Group'a göre başkent Dublin, dünyanın üçüncü, Avrupa'nın ise en büyük hiper ölçekli veri merkezi üssü konumunda. Bulut hizmetlerine, yapay zeka algoritmalarına ve akış platformlarına güç sağlayan hiper ölçekli veri merkezleri, modern dijital altyapı için son derece önemli.
Bununla birlikte, bu tesisler doymak bilmez elektrik tüketicileri ve yapay zekanın artan talepleri 2026 yılına kadar enerji ihtiyaçlarını iki katına çıkarabilir. Bu büyüme İrlanda'nın halihazırda zorlanan enerji şebekeleri için büyük bir yük oluşturuyor. Avrupa Parlamentosu'nun İrlandalı Üyesi Seán Kelly, dijitalleşen ekonominin ihtiyaçlarını karşılamak için ülkenin elektrik şebekesini yeterince modernize edemediklerini belirterek, “Bu çok ciddiye almamız gereken bir risk” uyarısında bulundu.
Ülke yatırımcılar için cazibesini yitirebilir
Veri merkezleri 2023 yılında İrlanda'nın ölçülen elektriğinin %21'ini tüketerek kentlerdeki hanelerin toplam enerji kullanımını aşacak. Enerji düzenleyicisi Commission for Regulation of Utilities (CRU), talepteki büyümenin ülkenin altyapı inşa etme kabiliyetini geride bırakabileceği konusunda uyarıda bulundu. Bu durum elektrik kesintilerine ve tüketiciler için artan maliyetlere yol açabilir. Bu riskin farkında olan İrlanda'nın elektrik şebekesi operatörü EirGrid, 2021'den bu yana Dublin bölgesinde yeni veri merkezi geliştirmeleri için fiili bir yasaklama uyguluyor. Yetkililer, acil şebeke iyileştirmeleri yapılmazsa ülkenin bir teknoloji yatırım yeri olarak cazibesini kaybedebileceğinden korkuyor. EirGrid, bu sorunların devam etmesi halinde veri merkezlerinin potansiyel bir “kitlesel göçü” konusunda uyarıda bulundu. Kelly ülkenin öncelikleri konusunda, “Mutlak öncelik ışıkları açık tutmak olmalı” diye konuştu. Ancak İrlanda'nın enerji ağının aynı anda hem iş dünyasının ilgisini çekecek hem de güvenilir enerji arzı sağlayacak kadar sağlam olmadığından yakındı.
Denge politikası kritik önem taşıyor
İrlanda hükümeti, tüm veri merkezi gelişiminin kısa vadede sürdürülebilir bir şekilde sağlanamayacağını kabul etti. Çevre, İklim ve İletişim Bakanı Eamon Ryan, enerji kullanımının ülkenin iklim mevzuatı ve enerji güvenliği hedefleriyle uyumlu hale getirilmesi gerektiğini vurguladı. Yapay zeka odaklı veri merkezleri genişledikçe bu dengeleme eylemi kritik önem taşıyor. McKinsey'e göre, hiper ölçekli veri merkezleri 2028 yılına kadar küresel talebin üçte ikisini oluşturarak elektrik şebekelerini daha da zorlayabilir. Danışmanlık, bir sonraki veri merkezi geliştirme dalgasının bol, düşük maliyetli ve karbonsuz enerjiye sahip yerlere öncelik vereceğini öngörüyor.
İskandinav ülkeleri ve Fransa potansiyel rakipler
Serin iklime ve yeşil enerji kaynaklarına sahip ülkeler bu değişen manzarada kazananlar olarak ortaya çıkabilir. Yenilenebilir enerji rezervleri ve düşük sıcaklıklarıyla İskandinav ülkeleri özellikle iyi konumlanmış durumda. Nükleer enerjiye ağırlık veren Fransa da güçlü bir rakip. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron geçtiğimiz günlerde düşük karbonlu enerjinin teknoloji sektörü için stratejik önemini vurguladı. Variety'ye verdiği demeçte “Düşük karbonlu, ucuz, kontrol edilebilir enerjiye sahip olmamız gerekiyor” dedi. Macron, yapay zekayı enerji yönetimini dönüştürmek ve Fransa'nın rekabet gücünü artırmak için hem bir zorluk hem de bir fırsat olarak görüyor.
Veri merkezlerinin geleceği belirsiz
İrlanda enerji ikilemiyle boğuşurken, veri merkezi endüstrisinin geleceği de belirsizliğini koruyor. Ülke hiper ölçekli merkezlere ev sahipliği yaparak önemli ekonomik faydalar elde etmiş olsa da, bu tesisler artık enerji kaynaklarını aşma tehdidiyle karşı karşıya. Risk oldukça büyük çünkü elektrik şebekesini modernize edememek İrlanda'nın teknoloji lideri konumunu sarsabilir. Ancak büyük ölçekli altyapı iyileştirmeleri enerji maliyetlerini artırabileceğinden ve iklim hedeflerini zorlaştırabileceğinden, başarının bile bazı olumsuz sonuçları olabilir. Yapay zeka hedefleri ile enerji gerçekleri arasındaki savaşta İrlanda'nın atacağı adımlar, Avrupa'nın dijital kalbi olma statüsünü koruyup koruyamayacağını ya da tacını yapay zeka devrimi için daha donanımlı uluslara bırakıp bırakamayacağını belirleyecek.
