Epidemiyologlar ve bulaşıcı hastalık uzmanları Covid-19’un öngörülebilir enfeksiyon kalıpları olan sezonluk bir hastalık haline gelebileceğini söylese de virüsün o noktaya ulaşıp ulaşmadığı konusunda emin değiller. İki yıldan daha uzun bir süre önce ortaya çıkan Covid-19, ilk zamanlarında daha fazla mevsimsel hastalık özelliğine sahip olsa da geçirdiği mutasyonlar, popülasyon bağışıklığı gibi faktörlerle birlikte bu özelliklerinin çoğunu kaybetti.
Bir kaç yıl sürecek
Toplumlar daha fazla bağışıklığa sahip oldukça ve insanlar pandemi öncesi yaşamlarına geri döndükçe hastalık daha öngörülebilir bir ritme dönüşebilir ancak çoğu uzman bunun birkaç yıl süreceği konusunda hem fikir.
Baltimore’daki John Hopkins Sağlık Güvenliği Merkezi’nden Dr. Amesh Adalja, “Yayılmayı hızlandıran o kadar çok faktör var ki mevsimsellik henüz ana faktör olmadı. Fakat nüfus daha bağışık hale geldikçe mevsimselliğin daha belirgin hale geleceğini düşünüyorum” dedi.
Hastalık artık daha öngörülebilir
Minnesota Üniversitesi Bulaşıcı Hastalıklar ve Araştırma Merkezi direktörü Dr. Michael Osterholm, ABD’nin birden fazla mevsimde önemli Covid-19 aktivitesi gördüğünü ve 2021’de sonbaharın ilk zamanlarında Delta varyantında büyük zirvelerle karşılaştığını kaydetti.
Osterholm, buna ek olarak, enfeksiyona karşı bağışıklığın hem daha önce enfekte olmuş hem de aşılanmış kişiler için azaldığı gerçeğini vurgulayarak başından beri olması istendiği gibi hastalığın daha öngörülebilir hale geldiğini söyledi.
Uzmanlar, Covid’in mevsimselliğe sahip olma umudunun grip gibi öngörülebilirlikle ilgili olabileceğini söylüyor. Ancak Nebraska Üniversitesi Tıp Merkezi'nin Omaha'daki Küresel Sağlık Güvenliği Merkezi'nden Dr. James Lawler, "SARS-CoV-2'nin kare şeklindeki pimini gribin yuvarlak deliğine sığdırmak henüz mümkün değil" dedi.
Gripten daha hızlı evrim geçiriyor
Lawler, gribin bulaşma modelinde Covid’in evrimine dair iç görüler aramanın mümkün olmadığını çünkü ikisinin çok farklı virüsler olduğunu da ekledi. Grip sık sık bulaşıyor ve yıllık aşılama gerektiriyor ancak daha az sıklıkta mutasyon geçiriyor.
Uzmanlar, Omicron ailesindeki varyantlarını incelediklerinde Covid-19’un evriminin hızlanıyor gibi göründüğü konusunda hemfikirler. Lawler, "Güney Afrika'ya bakarsanız, pandeminin başlangıcından bu yana yeni salgın dalgalarının hızı kısalmıştı. Kasım- Aralık'ta Omicron dalgalanması yaşadılar ve şimdi 5 ay sonra BA.4/5 dalgalanması var” diye konuştu. Virüsün bu kadar hızlı evrimleşmesi, mevsimsel boyuta gelebilmesi için bir dezavantaj.
Seattle'daki Washington Üniversitesi Sağlık Metrikleri ve Değerlendirme Enstitüsü'nden Dr. Ali Mokdad, "Şu anda oldukça bulaşıcı bir virüse sahibiz ve bağışıklığımız azalıyor. Yani insanlar yaz aylarında bile virüse karşı hassas olacak" dedi. Bu negatif tablonun mutlaka daha öldürücü hastalıklar göreceğimiz anlamına gelmediğini vurgulayan Adalja, “Mutasyonlar muhtemelen daha bulaşıcı olabilir ancak insanları yatakta tutan bir varyant değil” sözlerini kullandı.
Çoğu uzman hem fikir
SARS-CoV-2’de bir miktar mevsimsellik unsuru gözlemlendiğini belirten Adalja,”Bunun nedeni yakın zamana kadar popülasyonda çok az bağışıklığın olması ve belki de mevsimselliğin engellenmesi olabilir” diye konuştu.
Mart ayında, CDC Direktörü Dr. Rochelle Walensky, Covid-19'un muhtemelen mevsimsel bir virüs olacağını tahmin ettiğini söylemişti. Çoğu uzman, Covid-19’un mevsimselliğe yönelebileceği konusunda hemfikir. Ancak uzmanlar SARS-CoV-2 geçmişte pek çok ihtimali yanılttığı için kesin olarak bunu söylemeye hazır değiller.
