İzzeddin Çalışlar / [email protected]
İzmir İktisat Kongresi’nde alınan kararların çeşitliliği topyekun bir yeniden yapılanma ihtiyacının göstergesiydi. Sektörel kongreler düzenlenmesi ve köylünün eğitimi gibi genel öngörülerin yanında, damızlık hayvanların kesinlikle kesilmemesi, kağnı arabalarının standartlarının iyileştirilmesi, kuyular açılarak yeni otlaklar oluşturulması gibi sayısız öneri bir araya getirilmişti. Çiftçi Grubu, art arda yaşanan savaşlar ve kıtlık yüzünden tükenen Anadolu’da yeni bir silkiniş hedefliyordu. Rumeli ve Ege adalarından gelmekte olanların tarıma katkısını sağlamak amaçlanmış, hazine arazisi kullanan köylünün mülkiyet hakkına sahip olması önerilmişti.
Tüccar Grubu’nun istekleri de 18 ana başlıkta toplanmıştı. Hafta sonu tatilinden ekonomi eğitimine uzanan kararların ilki derhal ticari bir ana banka kurulmasıydı. Madenler, üzerinde en çok uğraşılan başlık olmuştu. Madenlerin hızla ekonomiye kazandırılması isteniyor, titiz bir envanter çıkartılması bekleniyordu. Kabotaj bağımsızlığıyla deniz ticaretinde atılım kararı, armatörlük ve denizciliğin teşviki, zorunlu sigorta ve güçlü gümrük ağı gibi reformlar öngörülmüş, kaçakçılıkla mücadelede etkinlik talep edilmişti. Ekonomide kalkınmanın gereklerinden biri de yeni yapılacak demir yollarıydı. Uçakla posta taşınmasına ve telefon hatları kurulmasına izin verilmeliydi.
Sanayi Grubu ise daha çok hukuki mevzuatın yenilenmesi odaklı taleplerde bulunmuştu. Yeni sanayi okulları kurularak mezunların ihtisas için Avrupa’ya gönderilmesi bir zorunluluk olarak vurgulanıyordu.
İşçi Grubu da 34 maddede toplanan kararlara varmış, kendilerine amele denmemesinden başlayarak iş güvenliği ve sağlık koşulları, merkezi ve yerel yönetimlerde temsil, örgütlenme ve sendika, çalışma ve tatil süreleri gibi hakların tanınmasını istemişti. Maden ocaklarında çalışan işçiler için mesainin 6 saati geçmemesi, 12 yaş altı çocukların çalıştırılmaması, kadınlara ücretli doğum izni, asgari ücret, maaşların geciktirilmemesi gibi talepler de ilk kez yüksek sesle dile getirilmiş oluyordu.
14 numaralı maddede karara bağlanan konu ise Çiftçi Grubu’nun dünyadaki gelişmelerden haberdar olduğunu gösteriyordu: 1 Mayıs Türkiye İşçileri Bayramı olarak yasalaştırılsın.
İşçi Grubu’nun bazı kararları hakkında diğer gruplar çekince koyduysa da metinde değişiklik olmamıştı. 21 numaralı maddeyi ise tüm kesimler onaylamıştı: 250 işçi kullanan fabrika ve şirketlerin tesislerinde veya yakınında bir dispanser, maden ocaklarıyla büyük ormanlarda hastane, maden ocaklarında ayrıca işçiler için ücretsiz hamam yapmak zorunluluğu.”
İzmir halkı kongrenin ardından anısını yaşatmak için bir anıt yapmaya karar verdi. Numune Sergisi’nde başarılı bulunanlara da madalya ve takdirname verildi.
