İzzeddin Çalışlar / [email protected]
İkinci Meclis’in üyelerini belirleyecek olan milletvekili seçimlerini Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti yürütecekti. Seçim Kurulu milletvekili adaylarının belirlenmesinde sık sık Posta Telgraf Genel Müdürü Sabri’ye (Toprak) başvurup adaylar hakkında bilgi talep ediyordu. Sabri Bey geçmişte İttihat ve Terakki Cemiyeti’nde sorumlu yazmanlık yaptığından, birçok kişi hakkında ayrıntılı bilgiye sahipti. Sivas Milletvekili Rasim (Başara) de Mebusan Meclisi’nde geçirdiği yıllardan dolayı benzer bir katkıda bulunuyordu. Seçim Kurulu, Meclis’te uyumlu çalışabilecek, dürüstlüğü tartışılmayan, sözüne güvenilir bir kadro toplama çabasındaydı. Böylece bazıları elense bile Meclis’in çoğunluğu çatlak ses çıkarmayacak kişilerden oluşacaktı. Kurul çalışmayı sürdürürken, halen Meclis’te İkinci Grup olarak adlandırılan muhalifler de boş durmuyordu. Lazistan Milletvekili Ziya Hurşit hiç zaman kaybetmeden Karadeniz Bölgesi’ne gitmiş, vilayetleri bir bir dolaşarak seçim propagandasına başlamıştı. Aday olması istenenler saptanıyor, ikna ediliyor, nutuklar ve basın aracılığıyla kamuoyunun dikkati seçime çekiliyordu. Anadolu ve Rumeli Müdafaai Hukuk Cemiyeti Başkanı, 8 Nisan günü bir seçim bildirgesi niteliğindeki 9 ilkeyi açıkladı. İlkeler belirlenirken Kazım Karabekir Paşa’nın görüşleri de alınmış fakat ilkeler arasına hayvan sağlığının korunmasıyla ilgili bir madde ekleme teklifi uygun bulunmamıştı. Cemiyet başkanı sıfatıyla Mustafa Kemal tarafından “Dokuz Umde” başlığı altında ilan edilen ilkeler şunlardı:
1. Egemenlik ulusundur.
2. TBMM dışında hiçbir makam ulusal yazgıya engel olamaz.
3. Bütün yasalar, örgütler, yönetim kademeleri ve eğitim aşamalarında ulusal egemenlik esas alınır.
4. Saltanatın kaldırılmasıyla ilgili alınmış kararlar değiştirilemez.
5. Adalet sistemini oluşturan mahkeme ve yasalar yenilenecektir.
6. Aşar vergisi kaldırılacaktır.
7. Öğretimde birlik sağlanacaktır.
8. Askerlik süresi kısaltılacaktır.
9. Mali, idari ve ekonomik bağımsızlık kesin koşuldur.
