İzzeddin Çalışlar / izzeddin@me.com
8 Mayıs 1923 tarihli Sheffield Independent’ın ilk haberinin başlığı ‘Türk-Yunan Anlaşması’ydı ve savaş tazminatı yerine toprak almayı kabul eden İsmet Paşa’nın Venizelos’la el sıkışmasının Balkanlar’da yeni bir savaş riskini ortadan kaldırdığını duyuruyordu. Lozan kaynaklı haber henüz anlaşmanın ayrıntılarının belli olmadığını ama İtilaf Devletleri’nin kararı memnuniyetle onayladığını bildiriyordu. Kararda Karaağaç’ın merkez alındığı bir üçgen üzerine anlaşmaya varılmıştı. Akşam saat altıyı çeyrek geçe masadan kalkan taraflar birbirini kutladı ve İsmet Paşa’yla Venizelos el sıkıştı. Yunanistan, silahlı kuvvetlerinin Anadolu’yu işgali ve terk edişi sırasında sebep olduğu hasarlar için tazminat ödemesi yapmayacak, bunun karşılığında Meriç Nehri’nin batısında ve doğal sınırın ötesinde kalan demir yolu bağlantısıyla stratejik önem taşıyan bölgeyi TBMM Hükümeti’ne bırakacaktı. İsmet Paşa’nın çözüme yaptığı son katkı Yunanistan’a verdiği fiziki hasarı kabul ettirmek ve Türk Heyeti’nin bu formülü söz konusu ülke ekonomisinin gereken finansmanı karşılayamayacağı için benimsediğini kayda geçirtmek oldu. Ayrıca Anadolu’da Yunan Ordusu’nun sebep olduğu yıkımlar için hükümeti hak sahibi olan yabancılara da hiçbir ödeme yapmayacaktı. Yunan Hükümeti karara karşı çıkmasa da Yugoslavya temsilcisi bir çekince ileri sürdü ve Bulgaristan ve Yunanistan sınırlarının kesin olarak saptanacağı sürece katılmak istediğini belirtti. Heyetler aynı gün Mondros Mütarekesi’nden beri el konmuş halde tutulan Osmanlı donanması gemilerinin iadesini de konuştu ve bu konunun esir ve silah değiş tokuşu görüşmesine dahil edilmesini kararlaştırdı. Lozan’dan beklentiler sonunda gerçekleşmeye başlamıştı. Artık aylardır olgunlaşan dosyaların birer birer kapanma olasılığından bahsedilebilirdi.
