ABD Başkanı Donald Trump, ikinci döneminin ilk yurtdışı seyahatinde üç günde üç ülkeyi ziyaret etti, milyarlarca dolarlık anlaşmalara imza attı ve ABD'nin değişen Ortadoğu politikasının sinyallerini verdi.
Trump'ın Suudi Arabistan, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri'ne gerçekleştirdiği ziyaret, ABD'li yetkililerce birden çok kez 'tarihi' diye nitelendi.
İşte Trump'ın Ortadoğu turundan öne çıkan 5 başlık:
1. Amerikan müdahaleciliğinin reddi
ABD Başkanı Donald Trump, sehayatinin ilk gününde Riyad'da bir yatırım zirvesinde yaptığı konuşmada çarpıcı ifadelerle ABD'nin geçmişteki Ortadoğu politikasını eleştirdi:
"Sonuçta, sözde ulus inşa edenler, inşa ettiklerinden çok daha fazlasını yıktılar. Müdahaleciler, aslında hiç anlamadıkları karmaşık toplumlara müdahale ediyorlardı"
Ortadoğu ülkelerine kendi kaderlerini belirleme çağrısı yapan Trump, liderlerin bölgeyi geliştirmek için çalışması gerektiğini söyledi.
Trump uzun yıllardır siyasi imajını 'Önce Amerika' sloganının üzerine inşa ediyor ve ABD'nin yabancı ülkelere müdahale etmek yerine kendi meselelerine odaklanması gerektiğini söylüyor.
Ancak Riyad'daki zirvede yaptığı konuşma, 10 yıl önce Cumhuriyetçi Parti'yi domine eden ve ABD'nin Ortadoğu'daki müdahalelerinde önemli rol oynayan 'yeni muhafazakarlara' yönelik en net mesajlardan biri olarak değerlendiriliyor.
2. İsrail'le buzlar erimedi, Gazze'de çözüm yok
ABD Başkanı'nın Ortadoğu'ya gelip de İsrail'i ziyaret etmediği örneklerin sayısı bir hayli azdır. Trump'ın seyahati öncesinde de İsrail'in son dakikada rotaya dahil edilebileceği düşünülüyordu. Ancak öyle olmadı.
Son dönemde İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'yla ilişkisi kötüye giden Trump, Ortadoğu ziyaretinde İsrail'e uğramadı.
Bu durum ABD'nin adım adım İsrail'i yalnızlaştırdığına yönelik yorumları beraberinde getirdi. Zira Trump yönetimi son dönemde İsrail'in bölgedeki ana rakibi İran'la müzakereler başladı, Yemen'de Husilerle ateşkes ilan etti ve rehin alınan ABD vatandaşının serbest bırakılması için Hamas'la tek taraflı müzakere yürüttü.
Ayrıca ilk döneminde İsrail'le Suudi Arabistan arasında diplomatik ilişkiler kurulmasını öncelik haline getiren Trump, Ortadoğu turu boyunca bu konuyu hiç açmadı.
Öte yandan İsrail, Trump'ın Ortadoğu'da geçirdiği süre boyunca Gazze'ye yönelik saldırılarını yoğunlaştırdı. Trump'ın ayrılmasından hemen sonra da Gazze'dek işgali kalıcı hale getirmek için yeni bir operasyon başlattı.
3. Suriye yaptırımları kaldırıldı
Trump'ın Ortadoğu turuna damga vuran konulardan biri Suriye'ye yönelik yaptırımların kaldırılması oldu. Bölgeyi yakından takip eden birçok uzmana göre bu karar bir sürpriz.
Yaptırımların kaldırılması, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Suudi Veliaht Prens Muhammed bin Selman'ın talebi doğrultusunda gerçekleşti.
Trump ayrıca, Suriye'deki geçici yönetimin liderliğini üstlenen Ahmed Şara'yla da bir araya gelerek Şam'ın yeni yönetimine yeşil ışık yakmış oldu.
Amerikan yönetiminin yaptırımları kaldırması, yıllar süren iç savaşın ardından ekonomik zorluklarla boğuşan Suriye'deki yeni yönetim için de bir can simidi anlamı taşıyor.
4. İran'a 'zeytin dalı' ve 'maksimum baskı'
Trump, Suudi Arabistan'da yaptığı açıklamada İran'la bir anlaşma yapmak istediğini ve bunun çabucak olmasını istediğini söyledi:
"Harika, güvenli ve büyük bir ülke olmalarını istiyoruz, ancak nükleer silaha sahip olamazlar. Bu teklif sonsuza kadar geçerli olmayacak. Şimdi seçim yapmaları için doğru zaman"
Bu sözlerini İran'a yönelik bir 'zeytin dalı' olarak niteleyen Trump, bunun reddedilmesi durumunda Tahran'a karşı 'devasa maksimum baskı' uygulayacağını belirtti.
ABD Başkanı, İran'ın petrol ihracatının hedef alınabileceğini söyledi ancak önceki söylemlerinin aksine askeri eylem tehdidini gündeme getirmedi.
Trump'ın ziyareti, İran ve ABD'nin nükleer silah müzakereleri yaptığı bir dönemde geldi.
ABD temsilcisi Steve Witkoff geçen ay yaptığı açıklamada, İran’ın “zenginleştirme faaliyetlerini durdurması ve tamamen ortadan kaldırması gerektiğini” söylemişti.
Ancak Trump'ın ziyareti sırasında, bu pozisyondan geri adım atarak zenginleştirmenin sivil enerji seviyelerine indirilmesi gerektiğini önerdi.
5. 3,2 trilyon dolarlık gezi
Trump'ın Körfez ülkelerine düzenlediği gezinin en önemli çıktılarından biri toplam değeri 3,2 trilyon doları bulan yatırım anlaşmaları oldu.
Trump'ın bu ziyaretinde Suudi Arabistan'la ABD arasında silah alımı, enerji işbirliği, Suud ordusunun eğitimi gibi başlıklarda yaklaşık 600 milyar dolar değerinde anlaşma imzalandı.
ABD Başkanı Trump'ın, Orta Doğu turu kapsamında ziyaret ettiği ikinci ülke olan Katar'da iki ülke arasında 1.2 trilyon dolarlık yatırım anlaşması imzalandı.
Trump, Katar'ın ABD'den 42 milyar dolarlık askeri alım yapacağını ve Katar'daki Amerikan hava üssü el-Udeyd'i geliştirmek için 10 milyar dolar yatırım yapacağını açıkladı.
ABD ile Katar arasında Katar Havayolları'na Boeing ve GE Aerospace motorlarının satışını da içeren değeri toplam 243,5 milyar doları aşan anlaşma imzalanması dikkati çekti.
Katar, ABD Başkanı Trump'a yaklaşık 400 milyon dolar değerinde Amerikan basınının "uçan saray" diye nitelediği bir Boeing 747-8 uçağı hediye etti.
Trump'ın ziyaretindeki son durak Birleşik Arap Emirlikleri oldu. BAE Devlet Başkanı Muhammed bin Zayid Al Nahyan tarafından diğer duraklarında olduğu gibi görkemli biçimde karşılanan Trump, buradan da yaklaşık 1,4 trilyon dolar değerinde anlaşmalarla döndü.
BAE ve ABD arasında, savunma sanayi, enerji, yapay zeka gibi birçok alanı kapsayan ve 10 yıllık sürede 1,4 trilyon dolar değerinde yatırım taahhüdü içeren anlaşma imzalandı.
Kaynak: Gazete Oksijen
