AB'nin en üst mahkemesi, 29 Eylül 2022'de AB Komisyonu tarafından açılan davada Malta'nın altın pasaport dağıtma uygulamasını sonlandırması gerektiği yönünde karar verdi.
Gerekçeli karara göre Mahkeme, "bir üye devletin vatandaşı olma statüsünün ve dolayısıyla Birlik vatandaşlığının verilmesinin ticarileştirilmesi anlamına geldiğini ve bunun AB Anlaşmalarından kaynaklanan temel statü kavramıyla bağdaşmadığını" tespit etti.
Mahkeme, ödeme yapmanın vatandaşlık verilmesi için temel bir ölçüt oluşturmadığını vurguladı.
Böylece para karşılığı AB vatandaşı olmanın yolu hukuken kapatılmış oldu.
Yasal süreç işliyordu
AB Komisyonu, Malta'ya karşı 20 Ekim 2020'de söz konusu uygulama nedeniyle AB yasalarını ihlal ettiği gerekçesiyle "ihlal süreci" başlatmıştı.
İlgili açıklamada Malta'nın Rusya'nın Ukrayna'da savaş başlatmasının ardından bu uygulamayı Rus ve Belaruslular için durdurmasına rağmen diğer ülke vatandaşları için sürdürdüğü ifade edilmişti.
Verilen pasaportlar geri alınacak mı?
Malta, programını 2020 yılında revize etti ve Malta hükümeti, başvuru sahipleri için gerekli özen yükümlülüklerini sıkılaştırdığını açıkladı. Ayrıca, 2022 yılında Rus ve Belarus vatandaşlarının programa katılımı yasaklandı.
Malta’dan “altın pasaport” almak isteyenlerin en az 600.000 euro’luk tek seferlik bir yatırım yapması, bir mülk satın almak veya kiralaması, 10.000 euro’yu hayır kurumlarına bağışlaması ve ülkede üç yıl yaşaması gerekiyordu.
Financial Times'ın yaptığı bir analiz, Malta pasaportu alan 16 kişinin siyasi nüfuz sahibi kişiler olduğunu veya daha sonra yaptırımlara maruz kaldığını ya da suçlardan mahkum edildiğini ortaya çıkardı. FT, bu kişilerin bazılarının vatandaşlık için gereken süreyi doldurmadığını da tespit etti.
AB göç hukuku uzmanı avukat Simon Cox, Malta ve yürürlükten kaldırılan Güney Kıbrıs programlarına atıfta bulunarak, “Asıl öenli olan, AB içindeki veya dışındaki diğer devletlerin, vatandaşlığın hiçbir zaman geçerli olmadığı gerekçesiyle Malta veya Kıbrıs pasaportu sahibi kişilerin vatandaşlığını sorgulayıp sorgulamayacağıdır” dedi.
Cox, “Malta'nın tüm bu vatandaşlıkları iptal etme gibi genel bir politika benimseme olasılığının düşük” olduğunu, ancak “diğer ülkelerle siyasi çatışmayı önlemek için bazı bireysel pasaportları iptal etme olasılığının artabileceğini” söyledi.
Geçmişte Malta, Rus milyoner Pavel Melnikov'a verdiği pasaportu daha sonra iptal etti. Melnikov, 2015 yılında Malta vatandaşlığı aldı ve 2025’in Şubat ayında Finlandiya'da vergi ve muhasebe dolandırıcılığından mahkum edildi. Melnikov, Malta pasaportunun iptal edilmesine itiraz edeceğini söyledi.
AB vatandaşlığı
AB'ye üye bir ülkenin vatandaşlığını elde eden kişi, aynı zamanda "AB vatandaşı" sayılıyor.
AB ülkelerinden birinin pasaportuna sahip olan kişiler, AB içinde serbest dolaşım, AB iç pazarına erişim ve Avrupa Parlamentosu ile ülkelerin seçimlerine katılma ve oy kullanma haklarını ediniyor.
AB içinde Bulgaristan, Güney Kıbrıs Rum Kesimi ve Malta'nın "altın pasaport", 12 ülkenin ise farklı koşullarda yatırım karşılığı oturum izni uygulaması bulunuyordu.
Zaman içerisinde diğer ülkeler bu uygulamaya son verirken, Malta sürdürmeye devam etmişti.
AB içinde 2011-2019 döneminde 130 bin kişinin bu iki uygulamadan faydalandığı, bu ülkelerin 21,8 milyar avro elde ettiği belirtiliyor.
